कहानजैनशास्त्रमाळा ]
स्वतश्चितो भवनमात्रतया सद्भावो वेति शब्दभेदेऽपि न च वस्तुभेदः ।
ज्ञानमेव मोक्षस्य कारणं विहितं, परमार्थभूतज्ञानशून्यस्याज्ञानकृतयोर्व्रततपःकर्मणोः
बन्धहेतुत्वाद्बालव्यपदेशेन प्रतिषिद्धत्वे सति तस्यैव मोक्षहेतुत्वात् ।
होवाथी मुनि छे, पोते ज ज्ञानस्वरूप होवाथी ज्ञानी छे, ‘स्व’ना भवनमात्रस्वरूप होवाथी स्वभाव छे अथवा स्वतः (पोताथी ज) चैतन्यना ❋भवनमात्रस्वरूप होवाथी सद्भाव छे (कारण के जे स्वतः होय ते सत्-स्वरूप ज होय). आ प्रमाणे शब्दभेद होवा छतां वस्तुभेद नथी ( — नाम जुदां जुदां छे छतां वस्तु एक ज छे).
भावार्थः — मोक्षनुं उपादान तो आत्मा ज छे. वळी परमार्थे आत्मानो ज्ञानस्वभाव छे; ज्ञान छे ते आत्मा छे अने आत्मा छे ते ज्ञान छे. माटे ज्ञानने ज मोक्षनुं कारण कहेवुं योग्य छे.
हवे, आगममां पण ज्ञानने ज मोक्षनुं कारण कह्युं छे एम बतावे छेः —
गाथार्थः — [ परमार्थे तु ] परमार्थमां [ अस्थितः ] अस्थित [ यः ] एवो जे जीव [ तपः करोति ] तप करे छे [ च ] तथा [ व्रतं धारयति ] व्रत धारण करे छे, [ तत्सर्वं ] तेनां ते सर्व तप अने व्रतने [ सर्वज्ञाः ] सर्वज्ञो [ बालतपः ] बाळतप अने [ बालव्रतं ] बाळव्रत [ ब्रुवन्ति ] कहे छे.
टीकाः — आगममां पण ज्ञानने ज मोक्षनुं कारण फरमाव्युं छे (एम सिद्ध थाय छे); कारण के जे जीव परमार्थभूत ज्ञानथी रहित छे तेनां, अज्ञानपूर्वक करवामां आवेलां व्रत, ❋ भवन = होवुं ते.