कहानजैनशास्त्रमाळा ]
संन्यस्ते सति तत्र का किल कथा पुण्यस्य पापस्य वा ।
नैष्कर्म्यप्रतिबद्धमुद्धतरसं ज्ञानं स्वयं धावति ।।१०९।।
कर्मज्ञानसमुच्चयोऽपि विहितस्तावन्न काचित्क्षतिः ।
मोक्षाय स्थितमेकमेव परमं ज्ञानं विमुक्तं स्वतः ।।११०।।
श्लोकार्थः — [ मोक्षार्थिना इदं समस्तम् अपि तत् कर्म एव संन्यस्तव्यम् ] मोक्षार्थीए आ सघळुंय कर्ममात्र त्यागवा योग्य छे. [ संन्यस्ते सति तत्र पुण्यस्य पापस्य वा किल का कथा ] ज्यां समस्त कर्म छोडवामां आवे छे त्यां पछी पुण्य के पापनी शी वात? (कर्ममात्र त्याज्य छे त्यां पुण्य सारुं अने पाप खराब — एवी वातने क्यां अवकाश छे? कर्मसामान्यमां बन्ने आवी गयां.) [ सम्यक्त्वादिनिजस्वभावभवनात् मोक्षस्य हेतुः भवन् ] समस्त कर्मनो त्याग थतां, सम्यक्त्वादि जे पोतानो स्वभाव ते-रूपे थवाथी – परिणमवाथी मोक्षना कारणभूत थतुं, [ नैष्कर्म्यप्रतिबद्धम् उद्धतरसं ] निष्कर्म अवस्था साथे जेनो उद्धत ( – उत्कट) रस प्रतिबद्ध अर्थात् संकळायेलो छे एवुं [ ज्ञानं ] ज्ञान [ स्वयं ] आपोआप [ धावति ] दोड्युं आवे छे.
भावार्थः — कर्मने दूर करीने, पोताना सम्यक्त्वादिस्वभावरूपे परिणमवाथी मोक्षना कारणरूप थतुं ज्ञान आपोआप प्रगट थाय छे, त्यां पछी तेने कोण रोकी शके? १०९.
हवे आशंका ऊपजे छे के — अविरत सम्यग्द्रष्टि वगेरेने ज्यां सुधी कर्मनो उदय रहे त्यां सुधी ज्ञान मोक्षनुं कारण केम थई शके? वळी कर्म अने ज्ञान बन्ने ( – कर्मना निमित्ते थती शुभाशुभ परिणति अने ज्ञानपरिणति बन्ने – ) साथे केम रही शके? ते आशंकाना समाधाननुं काव्य कहे छेः —
श्लोकार्थः — [ यावत् ] ज्यां सुधी [ ज्ञानस्य कर्मविरतिः ] ज्ञाननी कर्मविरति [ सा सम्यक् पाकम् न उपैति ] बराबर परिपूर्णता पामती नथी [ तावत् ] त्यां सुधी [ कर्मज्ञानसमुच्चयः अपि विहितः, न काचित् क्षतिः ] कर्म अने ज्ञाननुं एकठापणुं शास्त्रमां कह्युं छे; तेमना एकठा रहेवामां