२७८
रागद्वेषमोहा न सन्ति सम्यग्दृष्टेः, सम्यग्दृष्टित्वान्यथानुपपत्तेः । तदभावे न तस्य द्रव्य- प्रत्ययाः पुद्गलकर्महेतुत्वं बिभ्रति, द्रव्यप्रत्ययानां पुद्गलकर्महेतुत्वस्य रागादिहेतुत्वात् । ततो हेतुहेत्वभावे हेतुमदभावस्य प्रसिद्धत्वात् ज्ञानिनो नास्ति बन्धः ।
गाथार्थः — [ रागः ] राग, [ द्वेषः ] द्वेष [ च मोहः ] अने मोह — [ आस्रवाः ] ए आस्रवो [ सम्यग्दृष्टेः ] सम्यग्द्रष्टिने [ न सन्ति ] नथी [ तस्मात् ] तेथी [ आस्रवभावेन विना ] आस्रवभाव विना [ प्रत्ययाः ] द्रव्यप्रत्ययो [ हेतवः ] कर्मबंधनां कारण [ न भवन्ति ] थता नथी.
[ चतुर्विकल्प हेतुः ] (मिथ्यात्वादि) चार प्रकारना हेतुओ [ अष्टविकल्पस्य ] आठ प्रकारनां कर्मोनां [ कारणं ] कारण [ भणितम् ] कहेवामां आव्या छे, [ च ] अने [ तेषाम् अपि ] तेमने पण [ रागादयः ] (जीवना) रागादि भावो कारण छे; [ तेषाम् अभावे ] तेथी रागादि भावोना अभावमां [ न बध्यन्ते ] कर्म बंधातां नथी. (माटे सम्यग्द्रष्टिने बंध नथी.)
टीकाः — सम्यग्द्रष्टिने रागद्वेषमोह नथी कारण के सम्यग्द्रष्टिपणानी अन्यथा अनुपपत्ति छे (अर्थात् रागद्वेषमोहना अभाव विना सम्यग्द्रष्टिपणुं बनी शकतुं नथी); रागद्वेषमोहना अभावमां तेने (सम्यग्द्रष्टिने) द्रव्यप्रत्ययो पुद्गलकर्मनुं (अर्थात् पुद्गलकर्मना बंधननुं) हेतुपणुं धारता नथी कारण के द्रव्यप्रत्ययोने पुद्गलकर्मना हेतुपणाना हेतुओ रागादिक छे; माटे हेतुना हेतुना अभावमां हेतुमाननो (अर्थात् कारणनुं जे कारण तेना अभावमां कार्यनो) अभाव प्रसिद्ध होवाथी ज्ञानीने बंध नथी.
भावार्थः — अहीं, रागद्वेषमोहना अभाव विना सम्यग्द्रष्टिपणुं होई शके नहि एवो अविनाभावी नियम कह्यो त्यां मिथ्यात्वसंबंधी रागादिकनो अभाव समजवो. मिथ्यात्वसंबंधी रागादिकने ज अहीं रागादिक गणवामां आव्या छे. सम्यग्द्रष्टि थया पछी कांईक चारित्रमोहसंबंधी राग रहे छे तेने अहीं गण्यो नथी; ते गौण छे. आ रीते सम्यग्द्रष्टिने भावास्रवनो अर्थात् रागद्वेषमोहनो अभाव छे. द्रव्यास्रवोने बंधना हेतु थवामां हेतुभूत एवा रागद्वेषमोहनो सम्यग्द्रष्टिने अभाव होवाथी द्रव्यास्रवो बंधना हेतु थता नथी, अने द्रव्यास्रवो बंधना हेतु नहि थता होवाथी सम्यग्द्रष्टिने – ज्ञानीने – बंध थतो नथी.