कहानजैनशास्त्रमाळा ]
वेदनायाः सुखरूपो वा दुःखरूपो वा नियमादेव जीवस्य भाव उदेति । स तु यदा वेद्यते तदा मिथ्यादृष्टेः रागादिभावानां सद्भावेन बन्धनिमित्तं भूत्वा निर्जीर्यमाणोऽप्यनिर्जीर्णः सन् बन्ध एव स्यात्; सम्यग्दृष्टेस्तु रागादिभावानामभावेन बन्धनिमित्तमभूत्वा केवलमेव निर्जीर्यमाणो निर्जीर्णः सन्निर्जर्रैव स्यात् ।
अथ ज्ञानसामर्थ्यं दर्शयति — अने अशाता — ए बे प्रकारोने अतिक्रमतुं नथी (अर्थात् वेदन बे प्रकारनुं ज छे — शातारूप अने अशातारूप). ज्यारे ते (सुखरूप अथवा दुःखरूप) भाव वेदाय छे त्यारे मिथ्याद्रष्टिने, रागादिभावोना सद्भावथी बंधनुं निमित्त थईने (ते भाव) निर्जरतां छतां (खरेखर) नहि निर्जर्यो थको, बंध ज थाय छे; परंतु सम्यग्द्रष्टिने, रागादिभावोना अभावथी बंधनुं निमित्त थया विना केवळ ज निर्जरतो होवाथी (खरेखर) निर्जर्यो थको, निर्जरा ज थाय छे.
भावार्थः — परद्रव्य भोगवतां, कर्मना उदयना निमित्ते जीवने सुखरूप अथवा दुःखरूप भाव नियमथी उत्पन्न थाय छे. मिथ्याद्रष्टिने रागादिकने लीधे ते भाव आगामी बंध करीने निर्जरे छे तेथी तेने निर्जर्यो कही शकातो नथी; माटे मिथ्याद्रष्टिने परद्रव्य भोगवतां बंध ज थाय छे. सम्यग्द्रष्टिने रागादिक नहि होवाथी आगामी बंध कर्या विना ज ते भाव निर्जरी जाय छे तेथी तेने निर्जर्यो कही शकाय छे; माटे सम्यग्द्रष्टिने परद्रव्य भोगवतां निर्जरा ज थाय छे. आ रीते सम्यग्द्रष्टिने भावनिर्जरा थाय छे.
हवे आगळनी गाथाओनी सूचनारूप श्लोक कहे छेः —
श्लोकार्थः — [ किल ] खरेखर [ तत् सामर्थ्यं ] ते (आश्चर्यकारक) सामर्थ्य [ ज्ञानस्य एव ] ज्ञाननुं ज छे [ वा ] अथवा [ विरागस्य एव ] विरागनुं ज छे [ यत् ] के [ कः अपि ] कोई (सम्यग्द्रष्टि जीव) [ कर्म भुञ्जानः अपि ] कर्मने भोगवतो छतो [ कर्मभिः न बध्यते ] कर्मोथी बंधातो नथी! (अज्ञानीने ते आश्चर्य उपजावे छे अने ज्ञानी तेने यथार्थ जाणे छे.) १३४.
हवे ज्ञाननुं सामर्थ्य बतावे छेः —