यदि परद्रव्यमजीवमहं परिगृह्णीयां तदावश्यमेवाजीवो ममासौ स्वः स्यात्, अहमप्य- वश्यमेवाजीवस्यामुष्य स्वामी स्याम् । अजीवस्य तु यः स्वामी, स किलाजीव एव । एवमवशेनापि ममाजीवत्वमापद्येत । मम तु एको ज्ञायक एव भावः यः स्वः, अस्यैवाहं स्वामी; ततो मा भून्ममाजीवत्वं, ज्ञातैवाहं भविष्यामि, न परद्रव्यं परिगृह्णामि ।
गाथार्थः — [ यदि ] जो [ परिग्रहः ] परद्रव्य-परिग्रह [ मम ] मारो होय [ ततः ] तो [ अहम् ] हुं [ अजीवतां तु ] अजीवपणाने [ गच्छेयम् ] पामुं. [ यस्मात् ] कारण के [ अहं ] हुं तो [ ज्ञाता एव ] ज्ञाता ज छुं [ तस्मात् ] तेथी [ परिग्रहः ] (परद्रव्यरूप) परिग्रह [ मम न ] मारो नथी.
टीकाः — जो अजीव परद्रव्यने हुं परिग्रहुं तो अवश्यमेव ते अजीव मारुं ‘स्व’ थाय, हुं पण अवश्यमेव ते अजीवनो स्वामी थाउं; अने अजीवनो जे स्वामी ते खरेखर अजीव ज होय. ए रीते अवशे (लाचारीथी) पण मने अजीवपणुं आवी पडे. मारुं तो एक ज्ञायक भाव ज जे ‘स्व’ छे, तेनो ज हुं स्वामी छुं; माटे मने अजीवपणुं न हो, हुं तो ज्ञाता ज रहीश, परद्रव्यने नहि परिग्रहुं.
भावार्थः — निश्चयनयथी ए सिद्धांत छे के जीवनो भाव जीव ज छे, तेनी साथे जीवने स्व-स्वामी संबंध छे; अने अजीवनो भाव अजीव ज छे, तेनी साथे अजीवने स्व- स्वामी संबंध छे. जो जीवने अजीवनो परिग्रह मानवामां आवे तो जीव अजीवपणाने पामे; माटे जीवने अजीवनो परिग्रह परमार्थे मानवो ते मिथ्याबुद्धि छे. ज्ञानीने एवी मिथ्याबुद्धि होय नहि. ज्ञानी तो एम माने छे के परद्रव्य मारो परिग्रह नथी, हुं तो ज्ञाता छुं.
‘वळी आ (नीचे प्रमाणे) मारो निश्चय छे’ एम हवे कहे छेः —
३२८