कहानजैनशास्त्रमाळा ]
नास्ति बन्धः । यथा च यदा स एव शंखः परद्रव्यमुपभुञ्जानोऽनुपभुञ्जानो वा श्वेतभावं प्रहाय स्वयमेव कृष्णभावेन परिणमते तदास्य श्वेतभावः स्वयंकृतः कृष्णभावः स्यात्, तथा यदा स एव ज्ञानी परद्रव्यमुपभुञ्जानोऽनुपभुञ्जानो वा ज्ञानं प्रहाय स्वयमेवाज्ञानेन परिणमते तदास्य ज्ञानं स्वयंकृतमज्ञानं स्यात् । ततो ज्ञानिनो यदि (बन्धः) स्वापराधनिमित्तो बन्धः ।
भुंक्षे हन्त न जातु मे यदि परं दुर्भुक्त एवासि भोः ।
ज्ञानं सन्वस बन्धमेष्यपरथा स्वस्यापराधाद्ध्रुवम् ।।१५१।।
बनी शकतुं नथी. माटे ज्ञानीने परना अपराधना निमित्ते बंध थतो नथी.
वळी ज्यारे ते ज शंख, परद्रव्यने भोगवतो अथवा नहि भोगवतो थको, श्वेतभावने छोडीने स्वयमेव कृष्णभावे परिणमे त्यारे तेनो श्वेतभाव स्वयंकृत कृष्णभाव थाय (अर्थात् पोताथी ज करवामां आवेला कृष्णभावरूप थाय), तेवी रीते ज्यारे ते ज ज्ञानी, परद्रव्यने भोगवतो अथवा नहि भोगवतो थको, ज्ञानने छोडीने स्वयमेव अज्ञानरूपे परिणमे त्यारे तेनुं ज्ञान स्वयंकृत अज्ञान थाय. माटे ज्ञानीने जो (बंध) थाय तो पोताना ज अपराधना निमित्ते (अर्थात् पोते ज अज्ञानपणे परिणमे त्यारे) बंध थाय छे.
भावार्थः — जेम शंख के जे श्वेत छे ते परना भक्षणथी काळो थतो नथी परंतु ज्यारे पोते ज कालिमारूपे परिणमे त्यारे काळो थाय छे, तेवी रीते ज्ञानी परना उपभोगथी अज्ञानी थतो नथी परंतु ज्यारे पोते ज अज्ञानरूपे परिणमे त्यारे अज्ञानी थाय छे अने त्यारे बंध करे छे.
हवे आनुं कळशरूप काव्य कहे छेः —
श्लोकार्थः — [ ज्ञानिन् ] हे ज्ञानी, [ जातु किञ्चित् कर्म कर्तुम् उचितं न ] तारे कदी कांई पण कर्म करवुं योग्य नथी [ तथापि ] तोपण [ यदि उच्यते ] जो तुं एम कहे छे के ‘[ परं मे जातु न, भुंक्षे ] परद्रव्य मारुं तो कदी नथी अने हुं तेने भोगवुं छुं’, [ भोः दुर्भुक्तः एव असि ] तो तने कहेवामां आवे छे (अर्थात् अमे कहीए छीए) के हे भाई, तुं खोटी ( – खराब) रीते ज भोगवनार छे; [ हन्त ] जे तारुं नथी तेने तुं भोगवे छे ए महा खेद छे! [ यदि उपभोगतः बन्धः न स्यात् ] जो तुं कहे के ‘परद्रव्यना उपभोगथी बंध थतो नथी एम सिद्धांतमां