यथोक्तं वस्तुस्वभावं जानन् ज्ञानी शुद्धस्वभावादेव न प्रच्यवते, ततो रागद्वेषमोहादि- भावैः स्वयं न परिणमते, न परेणापि परिणम्यते, ततष्टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावो ज्ञानी रागद्वेषमोहादिभावानामकर्तैवेति प्रतिनियमः ।
श्लोकार्थः — [इति स्वं वस्तुस्वभावं ज्ञानी जानाति] एवा पोताना वस्तुस्वभावने ज्ञानी जाणे छे [तेन सः रागादीन् आत्मनः न कुर्यात्] तेथी ते रागादिकने पोताना करतो नथी, [अतः कारकः न भवति] तेथी ते (रागादिकनो) कर्ता नथी. १७६.
हवे, ए प्रमाणे ज गाथामां कहे छेः —
गाथार्थः — [ज्ञानी] ज्ञानी [रागद्वेषमोहं] रागद्वेषमोहने [वा कषायभावं] के कषायभावने [स्वयम्] पोतानी मेळे [आत्मनः] पोतामां [न च करोति] करतो नथी [तेन] तेथी [सः] ते, [तेषां भावानाम्] ते भावोनो [कारकः न] कारक अर्थात् कर्ता नथी.
टीकाः — यथोक्त (अर्थात् जेवो कह्यो तेवा) वस्तुस्वभावने जाणतो ज्ञानी (पोताना) शुद्धस्वभावथी ज च्युत थतो नथी तेथी राग-द्वेष-मोह आदि भावोरूपे पोतानी मेळे परिणमतो नथी अने पर वडे पण परिणमावातो नथी, माटे टंकोत्कीर्ण एक ज्ञायकभावस्वरूप ज्ञानी राग -द्वेष-मोह आदि भावोनो अकर्ता ज छे — एवो नियम छे.
भावार्थः — आत्मा ज्ञानी थयो त्यारे वस्तुनो एवो स्वभाव जाण्यो के ‘आत्मा पोते तो शुद्ध ज छे — द्रव्यद्रष्टिए अपरिणमनस्वरूप छे, पर्यायद्रष्टिए परद्रव्यना निमित्तथी रागादिरूपे
४१४