कहानजैनशास्त्रमाळा ]
यथोक्तं वस्तुस्वभावमजानंस्त्वज्ञानी शुद्धस्वभावादासंसारं प्रच्युत एव, ततः कर्म-
विपाकप्रभवै रागद्वेषमोहादिभावैः परिणममानोऽज्ञानी रागद्वेषमोहादिभावानां कर्ता भवन् बध्यत एवेति प्रतिनियमः ।
परिणमे छे’; माटे हवे ज्ञानी पोते ते भावोनो कर्ता थतो नथी, उदयो आवे तेमनो ज्ञाता ज छे.
‘आवा वस्तुस्वभावने अज्ञानी जाणतो नथी तेथी ते रागादिक भावोनो कर्ता थाय छे’ एवा अर्थनो, आगळनी गाथानी सूचनिकारूप श्लोक हवे कहे छेः —
श्लोकार्थः — [इति स्वं वस्तुस्वभावं अज्ञानी न वेत्ति] एवा पोताना वस्तुस्वभावने अज्ञानी जाणतो नथी [तेन सः रागादीन् आत्मनः कुर्यात् ] तेथी ते रागादिकने ( – रागादिभावोने) पोताना करे छे, [अतः कारकः भवति] तेथी (तेमनो) कर्ता थाय छे. १७७.
हवे आ अर्थनी गाथा कहे छेः —
गाथार्थः — [रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु च एव] राग, द्वेष अने कषायकर्मो होतां (अर्थात् तेमनो उदय थतां) [ये भावाः] जे भावो थाय छे [तैः तु] ते-रूपे [परिणममानः] परिणमतो अज्ञानी [रागादीन्] रागादिकने [पुनः अपि] फरीने पण [बध्नाति] बांधे छे.
टीकाः — यथोक्त वस्तुस्वभावने नहि जाणतो अज्ञानी (पोताना) शुद्धस्वभावथी अनादि संसारथी मांडीने च्युत ज छे तेथी कर्मना उदयथी उत्पन्न थता रागद्वेषमोहादि भावो- रूपे परिणमतो अज्ञानी रागद्वेषमोहादि भावोनो कर्ता थतो थको (कर्मोथी) बंधाय ज छे — एवो नियम छे.