रूपेणाज्ञानात्मना परिणममानो ज्ञानस्याज्ञानत्वं प्रकटीकुर्वन्स्वयमज्ञानमयीभूत ‘एषोऽहं रज्ये’ इत्यादिविधिना रागादेः कर्मणः कर्ता प्रतिभाति ।
anubhav AtmAthI abhinnapaNAne lIdhe pudgalathI sadAy atyant bhinna chhe. jyAre agnAnane lIdhe AtmA te rAg-dveSh-sukh-dukhAdino ane tenA anubhavano paraspar visheSh na jANato hoy tyAre ekapaNAnA adhyAsane lIdhe, shIt-uShNanI mAphak (arthAt jem shIt-uShNarUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakya chhe tem), jemanA rUpe AtmA vaDe pariNamavun ashakya chhe evAn rAgadveShasukhadukhAdirUpe agnAnAtmA vaDe pariNamato thako (arthAt pariNamyo hovAnun mAnato thako), gnAnanun agnAnatva pragaT karato, pote agnAnamay thayo thako, ‘A hun rAgI chhun (arthAt A hun rAg karun chhun)’ ityAdi vidhithI rAgAdi karmano kartA pratibhAse chhe.
bhAvArtha — rAgadveShasukhadukhAdi avasthA pudgalakarmanA udayano svAd chhe; tethI te, shIt-uShNapaNAnI mAphak, pudgalakarmathI abhinna chhe ane AtmAthI atyant bhinna chhe. agnAnane lIdhe AtmAne tenun bhedagnAn nahi hovAthI te em jANe chhe ke A svAd mAro ja chhe; kAraN ke gnAnanI svachchhatAne lIdhe rAgadveShAdino svAd, shItauShNapaNAnI mAphak, gnAnamAn pratibimbit thatAn, jANe ke gnAn ja rAgadveSh thaI gayun hoy evun agnAnIne bhAse chhe. tethI te em mAne chhe ke ‘hun rAgI chhun, hun dveShI chhun, hun krodhI chhun, hun mAnI chhun’ ityAdi. A rIte agnAnI jIv rAgadveShAdino kartA thAy chhe.
gnAnathI karma utpanna thatun nathI em have kahe chhe —
gAthArtha — [ परम् ] je parane [ आत्मानम् ] potArUp [ अकुर्वन् ] karato nathI [ च ] ane
168