जीवान्तरमहमित्यात्मनो विकल्पमुत्पादयति; ततोऽयमात्मा धर्मोऽहमधर्मोऽहमाकाशमहं कालोऽहं पुद्गलोऽहं जीवान्तरमहमिति भ्रान्त्या सोपाधिना चैतन्यपरिणामेन परिणमन् तस्य सोपाधिचैतन्य- परिणामरूपस्यात्मभावस्य कर्ता स्यात् ।
यत्किल क्रोधोऽहमित्यादिवद्धर्मोऽहमित्यादिवच्च परद्रव्याण्यात्मीकरोत्यात्मानमपि परद्रव्यी- AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun’ evo potAno vikalpa utpanna kare chhe; tethI, ‘hun dharma chhun, hun adharma chhun, hun AkAsh chhun, hun kAL chhun, hun pudgal chhun, hun anya jIv chhun’ evI bhrAntine lIdhe je sopAdhik (upAdhi sahit) chhe evA chaitanyapariNAme pariNamato thako A AtmA te sopAdhik chaitanyapariNAmarUp potAnA bhAvano kartA thAy chhe.
bhAvArtha — dharmAdinA vikalpa vakhate je, pote shuddha chaitanyamAtra hovAnun bhAn nahi rAkhatAn, dharmAdinA vikalpamAn ekAkAr thaI jAy chhe te potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe.
A pramANe, agnAnarUp chaitanyapariNAm potAne dharmAdidravyarUp mAne chhe tethI agnAnI jIv te agnAnarUp sopAdhik chaitanyapariNAmano kartA thAy chhe ane te agnAnarUp bhAv tenun karma thAy chhe.
‘tethI kartApaNAnun mUL agnAn Tharyun’ em have kahe chhe —
gAthArtha — [ एवं तु ] A rIte [ मन्दबुद्धिः ] mandabuddhi arthAt agnAnI [ अज्ञानभावेन ] agnAnabhAvathI [ पराणि द्रव्याणि ] par dravyone [ आत्मानं ] potArUp [ करोति ] kare chhe [ अपि च ] ane [ आत्मानम् ] potAne [ परं ] par [ करोति ] kare chhe.
TIkA — kharekhar e rIte, ‘hun krodh chhun’ ityAdinI jem ane ‘hun dharmadravya chhun’ ityAdinI jem AtmA paradravyone potArUp kare chhe ane potAne paN paradravyarUp kare chhe;
172