यथा युद्धपरिणामेन स्वयं परिणममानैः योधैः कृते युद्धे युद्धपरिणामेन स्वयमपरिणम- मानस्य राज्ञो राज्ञा किल कृतं युद्धमित्युपचारो, न परमार्थः । तथा ज्ञानावरणादिकर्मपरिणामेन स्वयं परिणममानेन पुद्गलद्रव्येण कृते ज्ञानावरणादिकर्मणि ज्ञानावरणादिकर्मपरिणामेन स्वयमपरिणममानस्यात्मनः किलात्मना कृतं ज्ञानावरणादिकर्मेत्युपचारो, न परमार्थः ।
bhAvArtha — kadAchit thatA nimittanaimittikabhAvamAn kartAkarmabhAv kahevo te upachAr chhe.
have, e upachAr kaI rIte chhe te draShTAntathI kahe chhe —
gAthArtha — [ योधैः ] yoddhAo vaDe [ युद्धे कृते ] yuddha karavAmAn AvatAn, ‘[ राज्ञा कृतम् ] rAjAe yuddha karyun’ [ इति ] em [ लोकः ] lok [ जल्पते ] (vyavahArathI) kahe chhe [ तथा ] tevI rIte ‘[ ज्ञानावरणादि ] gnAnAvaraNAdi karma [ जीवेन कृतं ] jIve karyun’ [ व्यवहारेण ] em vyavahArathI kahevAy chhe.
TIkA — jem yuddhapariNAme pote pariNamatA evA yoddhAo vaDe yuddha karavAmAn AvatAn, yuddhapariNAme pote nahi pariNamatA evA rAjA viShe ‘rAjAe yuddha karyun’ evo upachAr chhe, paramArtha nathI; tem gnAnAvaraNAdikarmapariNAme pote pariNamatA evA pudgaladravya vaDe gnAnAvaraNAdi karma karavAmAn AvatAn, gnAnAvaraNAdikarmapariNAme pote nahi pariNamatA evA AtmA viShe ‘AtmAe gnAnAvaraNAdi karma karyun’ evo upachAr chhe, paramArtha nathI.
bhAvArtha — yoddhAoe yuddha karyun hovA chhatAn ‘rAjAe yuddha karyun’ em upachArathI kahevAy chhe tem pudgaladravye gnAnAvaraNAdi karma karyun hovA chhatAn ‘jIve karma karyun’ em upachArathI kahevAy chhe.
188