258
मग्ना ज्ञाननयैषिणोऽपि यदतिस्वच्छन्दमन्दोद्यमाः ।
ये कुर्वन्ति न कर्म जातु न वशं यान्ति प्रमादस्य च ।।१११।।
kAI paN kShati arthAt virodh nathI. [ किन्तु ] parantu [ अत्र अपि ] ahIn eTalun visheSh jANavun ke AtmAmAn [ अवशतः यत् कर्म समुल्लसति ] avashapaNe ( – jabaradastIthI) je karma pragaT thAy chhe arthAt uday thAy chhe [ तत् बन्धाय ] te to bandhanun kAraN thAy chhe, ane [ मोक्षाय ] mokShanun kAraN to, [ एकम् एव परमं ज्ञानं स्थितम् ] je ek param gnAn chhe te ek ja thAy chhe — [ स्वतः विमुक्तं ] ke je gnAn svata vimukta chhe (arthAt traNe kALe paradravya-bhAvothI bhinna chhe).
bhAvArtha — jyAn sudhI yathAkhyAt chAritra thatun nathI tyAn sudhI samyagdraShTine be dhArA rahe chhe — shubhAshubh karmadhArA ane gnAnadhArA. te banne sAthe rahevAmAn kAI paN virodh nathI. (jem mithyAgnAnane ane samyaggnAnane paraspar virodh chhe tem karmasAmAnyane ane gnAnane virodh nathI.) te sthitimAn karma potAnun kArya kare chhe ane gnAn potAnun kArya kare chhe. jeTalA anshe shubhAshubh karmadhArA chhe teTalA anshe karmabandh thAy chhe ane jeTalA anshe gnAnadhArA chhe teTalA anshe karmano nAsh thato jAy chhe. viShay-kaShAyanA vikalpo ke vrataniyamanA vikalpo — shuddha svarUpano vichAr suddhAn — karmabandhanun kAraN chhe; shuddha pariNatirUp gnAnadhArA ja mokShanun kAraN chhe. 110. have karma ane gnAnano nayavibhAg batAve chhe —
shlokArtha — [ कर्मनयावलम्बनपराः मग्नाः ] karmanayanA AlambanamAn tatpar (arthAt karmanayanA pakShapAtI) puruSho DUbelA chhe [ यत् ] kAraN ke [ ज्ञानं न जानन्ति ] teo gnAnane jANatA nathI. [ ज्ञाननय-एषिणः अपि मग्नाः ] gnAnanayanA ichchhak (arthAt pakShapAtI) puruSho paN DUbelA chhe [ यत् ] kAraN ke [ अतिस्वच्छन्दमन्द-उद्यमाः ] teo svachchhandathI ati mand-udyamI chhe (svarUpaprAptino puruShArtha karatA nathI, pramAdI chhe ane viShayakaShAyamAn varte chhe). [ ते विश्वस्य उपरि तरन्ति ] te jIvo vishvanA upar tare chhe ke [ ये स्वयं सततं ज्ञानं भवन्तः कर्म न कुर्वन्ति ] jeo pote nirantar gnAnarUp thatA – pariNamatA thakA karma karatA nathI [ च ] ane [ जातु प्रमादस्य वशं न यान्ति ] kyArey pramAdane vash paN thatA nathI ( – svarUpamAn udyamI rahe chhe).
bhAvArtha — ahIn sarvathA ekAnt abhiprAyano niShedh karyo chhe kAraN ke sarvathA ekAnt abhiprAy ja mithyAtva chhe.