कर्मोदयोपभोगस्तावत् अतीतः प्रत्युत्पन्नोऽनागतो वा स्यात् । तत्रातीतस्तावत् अतीतत्वादेव स न परिग्रहभावं बिभर्ति । अनागतस्तु आकांक्ष्यमाण एव परिग्रहभावं बिभृयात् । प्रत्युत्पन्नस्तु स किल रागबुद्धया प्रवर्तमान एव तथा स्यात् । न च प्रत्युत्पन्नः कर्मोदयोपभोगो ज्ञानिनो रागबुद्धया प्रवर्तमानो दृष्टः, ज्ञानिनोऽज्ञानमयभावस्य रागबुद्धेरभावात् । वियोगबुद्धयैव केवलं प्रवर्तमानस्तु स किल न परिग्रहः स्यात् । ततः प्रत्युत्पन्नः कर्मोदयोपभोगो ज्ञानिनः परिग्रहो न भवेत् । अनागतस्तु स किल ज्ञानिनो नाकांक्षित एव, ज्ञानिनोऽज्ञानमय- भावस्याकांक्षाया अभावात् । ततोऽनागतोऽपि कर्मोदयोपभोगो ज्ञानिनः परिग्रहो न भवेत् ।
gAthArtha — [ उत्पन्नोदयभोगः ] je utpanna (arthAt vartamAn kALanA) udayano bhog [ सः ] te, [ तस्य ] gnAnIne [ नित्यम् ] sadA [ वियोगबुद्धया ] viyogabuddhie hoy chhe [ च ] ane [ अनागतस्य उदयस्य ] AgAmI (arthAt bhaviShya kALanA) udayanI [ ज्ञानी ] gnAnI [ कांक्षाम् ] vAnchhA [ न करोति ] karato nathI.
TIkA — karmanA udayano upabhog traN prakArano hoy — atIt (gayA kALano), pratyutpanna (vartamAn kALano) ane anAgat (bhaviShya kALano). temAn pratham, je atIt upabhog te atItapaNAne lIdhe ja (arthAt vItI gayo hovAne lIdhe ja) parigrahabhAvane dhArato nathI. anAgat upabhog jo vAnchhavAmAn Avato hoy to ja parigrahabhAvane (parigrahapaNAne) dhAre; ane je pratyutpanna upabhog te rAgabuddhie pravartato hoy to ja parigrahabhAvane dhAre.
pratyutpanna karmoday-upabhog gnAnIne rAgabuddhie pravartato jovAmAn Avato nathI kAraN ke gnAnIne agnAnamay bhAv je rAgabuddhi teno abhAv chhe; ane kevaL viyogabuddhie ja (heyabuddhie ja) pravartato te kharekhar parigrah nathI. mATe pratyutpanna karmoday-upabhog gnAnIne parigrah nathI ( – parigraharUp nathI).
je anAgat upabhog te to kharekhar gnAnIne vAnchhit ja nathI (arthAt gnAnIne tenI vAnchhA ja nathI) kAraN ke gnAnIne agnAnamay bhAv je vAnchhA teno abhAv chhe. mATe anAgat karmoday-upabhog gnAnIne parigrah nathI ( – parigraharUp nathI).
bhAvArtha — atIt karmoday-upabhog to vItI ja gayo chhe. anAgat upabhoganI vAnchhA nathI; kAraN ke je karmane gnAnI ahitarUp jANe chhe tenA AgAmI udayanA bhoganI
336