कुर्वाणः फललिप्सुरेव हि फलं प्राप्नोति यत्कर्मणः ।
कुर्वाणोऽपि हि कर्म तत्फलपरित्यागैकशीलो मुनिः ।।१५२।।
kahyun chhe mATe bhogavun chhun’, [ तत् किं ते कामचारः अस्ति ] to shun tane bhogavavAnI ichchhA chhe? [ ज्ञानं सन् वस ] gnAnarUp thaIne vas ( – shuddha svarUpamAn nivAs kar), [ अपरथा ] nahi to (arthAt jo bhogavavAnI ichchhA karIsh — agnAnarUpe pariNamIsh to) [ ध्रुवम् स्वस्य अपराधात् बन्धम् एषि ] tun chokkas potAnA aparAdhathI bandhane pAmIsh.
bhAvArtha — gnAnIne karma to karavun ja uchit nathI. jo paradravya jANIne paN tene bhogave to e yogya nathI. paradravyanA bhogavanArane to jagatamAn chor kahevAmAn Ave chhe, anyAyI kahevAmAn Ave chhe. vaLI upabhogathI bandh kahyo nathI te to, gnAnI ichchhA vinA paranI baLajorIthI udayamAn AvelAne bhogave tyAn tene bandh kahyo nathI. jo pote ichchhAthI bhogave to to pote aparAdhI thayo, tyAn bandh kem na thAy? 151.
have AgaLanI gAthAnI sUchanArUpe kAvya kahe chhe —
shlokArtha — [ यत् किल कर्म एव कर्तारं स्वफलेन बलात् नो योजयेत् ] karma ja tenA kartAne potAnA phaL sAthe baLajorIthI joDatun nathI (ke tun mArA phaLane bhogav), [ फललिप्सुः एव हि कुर्वाणः कर्मणः यत् फलं प्राप्नोति ] *phaLanI ichchhAvALo ja karma karato thako karmanA phaLane pAme chhe; [ ज्ञानं सन् ] mATe gnAnarUpe raheto ane [ तद्-अपास्त-रागरचनः ] jeNe karma pratye rAganI rachanA dUr karI chhe evo [ मुनिः ] muni, [ तत्-फल-परित्याग-एक-शीलः ] karmanA phaLanA parityAgarUp ja jeno ek svabhAv chhe evo hovAthI, [ कर्म कुर्वाणः अपि हि ] karma karato chhato paN [ कर्मणा नो बध्यते ] karmathI bandhAto nathI.
bhAvArtha — karma to kartAne jabaradastIthI potAnA phaL sAthe joDatun nathI parantu je karmane karato thako tenA phaLanI ichchhA kare te ja tenun phaL pAme chhe. mATe je gnAnarUpe varte chhe ane rAg vinA karma kare chhe evo muni karmathI bandhAto nathI kAraN ke tene karmanA phaLanI ichchhA nathI. 152.
346
* karmanun phaL eTale (1) ranjit pariNAm, athavA to (2) sukh ( – ranjit pariNAm) utpanna karanArA AgAmI bhogo.