kahAnajainashAstramALA ]
येन तेन खलु वस्तु वस्तु तत् ।
किं करोति हि बहिर्लुठन्नपि ।।२१३।।
evI vastu [बहिः यद्यपि लुठति] anya vastunI bahAr joke loTe chhe [तथापि अन्य-वस्तु अपरवस्तुनः अन्तरम् न विशति] topaN anya vastu anya vastunI andar praveshatI nathI, [यतः सकलम् एव वस्तु स्वभाव-नियतम् इष्यते] kAraN ke samasta vastuo potapotAnA svabhAvamAn nishchit chhe em mAnavAmAn Ave chhe. (AchAryadev kahe chhe ke – ) [इह] Am hovA chhatAn, [मोहितः] mohit jIv, [स्वभाव-चलन-आकुलः] potAnA svabhAvathI chalit thaine AkuL thato thako, [किम् क्लिश्यते] shA mATe kalesh pAme chhe?
bhAvArtha — vastusvabhAv to niyamarUpe evo chhe ke koI vastumAn koI vastu maLe nahi. Am hovA chhatAn, A mohI prANI, ‘paragneyo sAthe potAne pAramArthik sambandh chhe’ em mAnIne, klesh pAme chhe, te moTun agnAn chhe. 212.
pharI AgaLanI gAthAonI sUchanArUpe bIjun kAvya kahe chhe —
shlokArtha — [इह च] A lokamAn [येन एकम् वस्तु अन्यवस्तुनः न] ek vastu anya vastunI nathI, [तेन खलु वस्तु तत् वस्तु] tethI kharekhar vastu chhe te vastu ja chhe — [अयम् निश्चयः] e nishchay chhe. [कः अपरः] Am hovAthI koI anya vastu [अपरस्य बहिः लुठन् अपि हि] anya vastunI bahAr loTatAn chhatAn [किं करोति] tene shun karI shake?
bhAvArtha — vastuno svabhAv to evo chhe ke ek vastu anya vastune palaTAvI na shake. jo em na hoy to vastunun vastupaNun ja na Thare. Am jyAn ek vastu anyane pariNamAvI shakatI nathI tyAn ek vastue anyane shun karyun? kAI na karyun. chetan-vastu sAthe ekakShetrAvagAharUpe pudgalo rahelAn chhe topaN chetanane jaD karIne potArUpe to pariNamAvI shakyAn nahi; to pachhI pudgale chetanane shun karyun? kAI na karyun.
A uparathI em samajavun ke — vyavahAre paradravyone ane AtmAne gneyagnAyak sambandh hovA chhatAn paradravyo gnAyakane kAI karatAn nathI ane gnAyak paradravyone kAI karato nathI. 213.
have, e ja arthane draDh karatun trIjun kAvya kahe chhe —