kahAnajainashAstramALA ]
कल्प्येरन् । एवमात्मा प्रदीपवत् परं प्रति उदासीनो नित्यमेवेति वस्तुस्थितिः, तथापि यद्रागद्वेषौ तदज्ञानम् ।
यायात्कामपि विक्रियां तत इतो दीपः प्रकाश्यादिव ।
रागद्वेषमयीभवन्ति सहजां मुञ्चन्त्युदासीनताम् ।।२२२।।
A rIte AtmA dIvAnI jem par pratye sadAy udAsIn chhe (arthAt sambandh vagarano, taTastha chhe) — evI vastusthiti chhe, topaN je rAgadveSh thAy chhe te agnAn chhe.
bhAvArtha — shabdAdik jaD pudgaladravyanA guNo chhe. teo AtmAne kAI kahetAn nathI, ke ‘tun amane grahaN kar (arthAt tun amane jAN)’; ane AtmA paN potAnA sthAnathI chyut thaIne temane grahavA ( – jANavA) temanA pratye jato nathI. jem shabdAdik samIp na hoy tyAre AtmA potAnA svarUpathI ja jANe chhe, tem shabdAdik samIp hoy tyAre paN AtmA potAnA svarUpathI ja jANe chhe. Am potAnA svarUpathI ja jANatA evA AtmAne potapotAnA svabhAvathI ja pariNamatAn shabdAdik kinchitmAtra paN vikAr karatAn nathI, jem potAnA svarUpathI ja prakAshatA evA dIvAne ghaTapaTAdi padArtho vikAr karatA nathI tem. Avo vastusvabhAv chhe, topaN jIv shabdane sAmbhaLI, rUpane dekhI, gandhane sUnghI, rasane AsvAdI, sparshane sparshI, guN- dravyane jANI, temane sArAn-narasAn mAnI rAgadveSh kare chhe, te agnAn ja chhe.
have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe —
shlokArtha — [पूर्ण-एक-अच्युत-शुद्ध-बोध-महिमा अयं बोधः] pUrNa, ek, achyut ane shuddha ( – vikAr rahit) evun gnAn jeno mahimA chhe evo A gnAyak AtmA [ततः इतः बोध्यात्] te (asamIpavartI) ke A (samIpavartI) gney padArthothI [काम् अपि विक्रियां न यायात्] jarA paN vikriyA pAmato nathI, [दीपः प्रकाश्यात् इव] jem dIvo prakAshya padArthothI ( – prakAshAvAyogya ghaTapaTAdi padArthothI) vikriyA pAmato nathI tem. to pachhI [तद्-वस्तुस्थिति-बोध-बन्ध्य-धिषणाः एते अज्ञानिनः] evI vastusthitinA gnAnathI rahit jemanI buddhi chhe evA A agnAnI jIvo [किम् सहजाम् उदासीनताम् मुञ्चन्ति, रागद्वेषमयीभवन्ति] potAnI sahaj udAsInatAne kem chhoDe chhe ane rAgadveShamay kem thAy chhe? (em AchAryadeve shoch karyo chhe.)