622
क्वचित्पुनरमेचकं सहजमेव तत्त्वं मम ।
परस्परसुसंहतप्रकटशक्तिचक्रं स्फु रत् ।।२७२।।
je A gnAnamAtra bhAv hun chhun te gneyonA gnAnamAtra ja na jANavo; [ज्ञेय - ज्ञान-कल्लोल - वल्गन्] (parantu) gneyonA AkAre thatA gnAnanA kallolorUpe pariNamato te, [ज्ञान - ज्ञेय - ज्ञातृमत् - वस्तुमात्रः ज्ञेयः] gnAn - gney - gnAtAmay vastumAtra jANavo (arthAt pote ja gnAn, pote ja gney ane pote ja gnAtA — em gnAn - gney - gnAtArUp traNe bhAvo sahit vastumAtra jANavo).
bhAvArtha — gnAnamAtra bhAv jANanakriyArUp hovAthI gnAnasvarUp chhe. vaLI te pote ja nIche pramANe gneyarUp chhe. bAhya gneyo gnAnathI judAn chhe, gnAnamAn pesatAn nathI; gneyonA AkAranI jhaLak gnAnamAn AvatAn gnAn gneyAkArarUp dekhAy chhe parantu e gnAnanA ja kallolo (tarango) chhe. te gnAnakallolo ja gnAn vaDe jaNAy chhe. A rIte pote ja potAthI jaNAvAyogya hovAthI gnAnamAtra bhAv ja gneyarUp chhe. vaLI pote ja potAno jANanAr hovAthI gnAnamAtra bhAv ja gnAtA chhe. A pramANe gnAnamAtra bhAv gnAn, gney ane gnAtA — e traNe bhAvoyukta sAmAnyavisheShasvarUp vastu chhe. ‘Avo gnAnamAtra bhAv hun chhun’ em anubhav karanAr puruSh anubhave chhe. 271.
AtmA mechak, amechak ityAdi anek prakAre dekhAy chhe topaN yathArtha gnAnI nirmaL gnAnane bhUlato nathI — evA arthanun kAvya have kahe chhe —
shlokArtha — (gnAnI kahe chhe) [मम तत्त्वं सहजम् एव] mArA tattvano evo svabhAv ja chhe ke [क्वचित् मेचकं लसति] koI vAr to te (Atmatattva) mechak ( – anekAkAr, ashuddha) dekhAy chhe, [क्वचित् मेचक-अमेचकं] koI vAr mechak - amechak (bannerUp) dekhAy chhe [पुनः क्वचित् अमेचकं] ane vaLI koI vAr amechak ( – ekAkAr, shuddha) dekhAy chhe; [तथापि] topaN [परस्पर – सुसंहत – प्रकट – शक्ति – चक्रं स्फु रत् तत्] paraspar susanhat ( – sumilit, sugrathit, sArI rIte gUnthAyelI) pragaT shaktionA samUharUpe sphurAyamAn te Atmatattva [अमल-मेधसां मनः] nirmaL buddhivALAonA manane [न विमोहयति] vimohit karatun nathI ( – bhramit karatun nathI, mUnjhavatun nathI).
bhAvArtha — Atmatattva anek shaktiovALun hovAthI koI avasthAmAn karmanA udayanA