kahānajainashāstramāḷā ]
सद्भावाच्चाकाशधर्माधर्मकालपुद्गलेभ्यो भिन्नोऽत्यन्तमनन्तद्रव्यसङ्करेऽपि स्वरूपादप्रच्यवनाट्टङ्कोत्कीर्ण- चित्स्वभावो जीवो नाम पदार्थः स समयः, समयत एकत्वेन युगपज्जानाति गच्छति चेति निरुक्तेः ।
अयं खलु यदा सकलभावस्वभावभासनसमर्थविद्यासमुत्पादकविवेक ज्योतिरुद्गमना-
त्समस्तपरद्रव्यात्प्रच्युत्य दृशिज्ञप्तिस्वभावनियतवृत्तिरूपात्मतत्त्वैकत्वगतत्वेन वर्तते तदा दर्शनज्ञान- चारित्रस्थितत्वात्स्वमेकत्वेन युगपज्जानन् गच्छंश्च स्वसमय इति, यदा त्वनाद्यविद्याकन्दलीमूल- कन्दायमानमोहानुवृत्तितन्त्रतया दृशिज्ञप्तिस्वभावनियतवृत्तिरूपादात्मतत्त्वात्प्रच्युत्य परद्रव्यप्रत्यय- मोहरागद्वेषादिभावैकत्वगतत्वेन वर्तते तदा पुद्गलकर्मप्रदेशस्थितत्वात्परमेकत्वेन युगपज्जानन् गच्छंश्च परसमय इति प्रतीयते । एवं किल समयस्य द्वैविध्यमुद्धावति ।
prāpta karyun chhe (arthāt jemān anek vastuonā ākār pratibhāse chhe evā ek gnānanā ākārarūp te chhe). ā visheṣhaṇathī, gnān potāne ja jāṇe chhe, parane nathī jāṇatun em ekākār ja mānanārano, tathā potāne nathī jāṇatun paṇ parane jāṇe chhe em anekākār ja mānanārano, vyavachchhed thayo. vaḷī te kevo chhe? anya dravyonā je vishiṣhṭa guṇo — avagāhan-gati-sthiti- vartanāhetupaṇun ane rūpīpaṇun — temanā abhāvane līdhe ane asādhāraṇ chaitanyarūpatā-svabhāvanā sadbhāvane līdhe ākāsh, dharma, adharma, kāḷ ane pudgal — e pāñch dravyothī je bhinna chhe. ā visheṣhaṇathī, ek brahmavastune ja mānanārano vyavachchhed thayo. vaḷī te kevo chhe? anant anyadravyo sāthe atyant ekakṣhetrāvagāharūp hovā chhatān paṇ potānā svarūpathī nahi chhūṭavāthī je ṭaṅkotkīrṇa chaitanyasvabhāvarūp chhe. ā visheṣhaṇathī vastusvabhāvano niyam batāvyo. — āvo jīv nāmano padārtha samay chhe.
jyāre ā (jīv), sarva padārthonā svabhāvane prakāshavāmān samartha evā kevaḷagnānane utpanna karanārī bhedagnānajyotino uday thavāthī, sarva paradravyothī chhūṭī darshanagnānasvabhāvamān niyat vr̥uttirūp (astitvarūp) ātmatattva sāthe ekatvagatapaṇe varte chhe tyāre darshan-gnān- chāritramān sthit hovāthī yugapad svane ekatvapūrvak jāṇato tathā sva-rūpe ekatvapūrvak pariṇamato evo te ‘svasamay’ em pratītarūp karavāmān āve chhe; paṇ jyāre te, anādi avidyārūpī je keḷ tenā mūḷanī gāṇṭh jevo je (puṣhṭa thayelo) moh tenā uday anusār pravr̥uttinā ādhīnapaṇāthī, darshanagnānasvabhāvamān niyat vr̥uttirūp ātmatattvathī chhūṭī paradravyanā nimittathī utpanna moharāgadveṣhādi bhāvo sāthe ekatvagatapaṇe (ekapaṇun mānīne) varte chhe tyāre pudgalakarmanā pradeshomān sthit hovāthī yugapad parane ekatvapūrvak jāṇato tathā pararūpe ekatvapūrvak pariṇamato evo te ‘parasamay’ em pratītarūp karavāmān āve chhe. ā rīte jīv nāmanā padārthane svasamay ane parasamay — evun dvividhapaṇun pragaṭ thāy chhe.