Samaysar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 293-305 ; Kalash: 181-187.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 24 of 34

 

Page 428 of 642
PDF/HTML Page 461 of 675
single page version

ଯଥା ବନ୍ଧାଂଶ୍ଛିତ୍ଵା ଚ ବନ୍ଧନବଦ୍ଧସ୍ତୁ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଵିମୋକ୍ଷମ୍ .
ତଥା ବନ୍ଧାଂଶ୍ଛିତ୍ଵା ଚ ଜୀଵଃ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଵିମୋକ୍ଷମ୍ ..୨୯୨..
କର୍ମବଦ୍ଧସ୍ଯ ବନ୍ଧଚ୍ଛେଦୋ ମୋକ୍ଷହେତୁଃ, ହେତୁତ୍ଵାତ୍, ନିଗଡାଦିବଦ୍ଧସ୍ଯ ବନ୍ଧଚ୍ଛେଦଵତ୍ . ଏତେନ
ଉଭଯେଽପି ପୂର୍ଵେ ଆତ୍ମବନ୍ଧଯୋର୍ଦ୍ଵିଧାକରଣେ ଵ୍ଯାପାର୍ଯେତେ .
କିମଯମେଵ ମୋକ୍ଷହେତୁରିତି ଚେତ୍
ବଂଧାଣଂ ଚ ସହାଵଂ ଵିଯାଣିଦୁଂ ଅପ୍ପଣୋ ସହାଵଂ ଚ .
ବଂଧେସୁ ଜୋ ଵିରଜ୍ଜଦି ସୋ କମ୍ମଵିମୋକ୍ଖଣଂ କୁଣଦି ..୨୯୩..
ବନ୍ଧାନାଂ ଚ ସ୍ଵଭାଵଂ ଵିଜ୍ଞାଯାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵଂ ଚ .
ବନ୍ଧେଷୁ ଯୋ ଵିରଜ୍ଯତେ ସ କର୍ମଵିମୋକ୍ଷଣଂ କରୋତି ..୨୯୩..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଯଥା ଚ ] ଜୈସେ [ବନ୍ଧନବଦ୍ଧଃ ତୁ ] ବନ୍ଧନବଦ୍ଧ ପୁରୁଷ [ବନ୍ଧାନ୍ ଛିତ୍ଵା ]
ବନ୍ଧନୋଂକୋ ଛେଦ କର [ଵିମୋକ୍ଷମ୍ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ] ମୁକ୍ତିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଜାତା ହୈ, [ତଥା ଚ ] ଇସୀପ୍ରକାର [ଜୀଵଃ ]
ଜୀଵ [ବନ୍ଧାନ୍ ଛିତ୍ଵା ] ବନ୍ଧୋଂକୋ ଛେଦକର [ଵିମୋକ୍ଷମ୍ ସମ୍ପ୍ରାପ୍ନୋତି ] ମୋକ୍ଷକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ
.
ଟୀକା :କର୍ମସେ ବଁଧେ ହୁଏ (ପୁରୁଷ) କୋ ବନ୍ଧକା ଛେଦ ମୋକ୍ଷକା କାରଣ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜୈସେ ବେଡ଼ୀ
ଆଦିସେ ବନ୍ଧକା ଛେଦ ବନ୍ଧସେ ଛୂଟନେକା କାରଣ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର କର୍ମସେ ବଁଧେ ହୁଏକୋ କର୍ମବନ୍ଧକା ଛେଦ
କର୍ମବନ୍ଧସେ ଛୂଟନେକା କାରଣ ହୈ
. ଇସ(କଥନ)ସେ, ପୂର୍ଵକଥିତ ଦୋନୋଂକୋ (ଜୋ ବନ୍ଧକେ ସ୍ଵରୂପକେ
ଜ୍ଞାନମାତ୍ରସେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୈଂ ତଥା ଜୋ ବନ୍ଧକେ ଵିଚାର କିଯା କରତେ ହୈଂ ଉନକୋ) ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକେ
ଦ୍ଵିଧାକରଣମେଂ ଵ୍ଯାପାର କରାଯା ଜାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କରନେକେ ପ୍ରତି ଲଗାଯା
ଜାତା ହୈ
ଉଦ୍ଯମ କରାଯା ଜାତା ହୈ) ..୨୯୨..
‘ମାତ୍ର ଯହୀ (ବନ୍ଧଚ୍ଛେଦ ହୀ) ମୋକ୍ଷକା କାରଣ କ୍ଯୋଂ ହୈ ?’ ଐସା ପ୍ରଶ୍ନ ହୋନେ ପର ଅବ ଉସକା
ଉତ୍ତର ଦେତେ ହୈଂ :
ରେ ଜାନକର ବନ୍ଧନ-ସ୍ଵଭାଵ, ସ୍ଵଭାଵ ଜାନ ଜୁ ଆତ୍ମକା .
ଜୋ ବନ୍ଧମେଂ ଵିରକ୍ତ ହୋଵେ, କର୍ମମୋକ୍ଷ କରେ ଅହା ! ..୨୯୩..
ଗାଥାର୍ଥ :[ବନ୍ଧାନାଂ ସ୍ଵଭାଵଂ ଚ ] ବନ୍ଧୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ [ଆତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵଂ ଚ ] ଔର
ଆତ୍ମାକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ [ଵିଜ୍ଞାଯ ] ଜାନକର [ବନ୍ଧେଷୁ ] ବନ୍ଧୋଂକେ ପ୍ରତି [ଯଃ ] ଜୋ [ଵିରଜ୍ଯତେ ] ଵିରକ୍ତ
ହୋତା ହୈ, [ସଃ ] ଵହ [କର୍ମଵିମୋକ୍ଷଣଂ କରୋତି ] କ ର୍ମୋଂସେ ମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ
.

Page 429 of 642
PDF/HTML Page 462 of 675
single page version

ଯ ଏଵ ନିର୍ଵିକାରଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମାତ୍ରମାତ୍ମସ୍ଵଭାଵଂ ତଦ୍ଵିକାରକାରକଂ ବନ୍ଧାନାଂ ଚ ସ୍ଵଭାଵଂ ଵିଜ୍ଞାଯ
ବନ୍ଧେଭ୍ଯୋ ଵିରମତି, ସ ଏଵ ସକଲକର୍ମମୋକ୍ଷଂ କୁର୍ଯାତ୍ . ଏତେନାତ୍ମବନ୍ଧଯୋର୍ଦ୍ଵିଧାକରଣସ୍ଯ ମୋକ୍ଷହେତୁତ୍ଵଂ
ନିଯମ୍ଯତେ .
କେନାତ୍ମବନ୍ଧୌ ଦ୍ଵିଧା କ୍ରିଯେତେ ଇତି ଚେତ୍
ଜୀଵୋ ବଂଧୋ ଯ ତହା ଛିଜ୍ଜଂତି ସଲକ୍ଖଣେହିଂ ଣିଯଏହିଂ .
ପଣ୍ଣାଛେଦଣଏଣ ଦୁ ଛିଣ୍ଣା ଣାଣତ୍ତମାଵଣ୍ଣା ..୨୯୪..
ଜୀଵୋ ବନ୍ଧଶ୍ଚ ତଥା ଛିଦ୍ଯେତେ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣାଭ୍ଯାଂ ନିଯତାଭ୍ଯାମ୍ .
ପ୍ରଜ୍ଞାଛେଦନକେନ ତୁ ଛିନ୍ନୌ ନାନାତ୍ଵମାପନ୍ନୌ ..୨୯୪..
ଆତ୍ମବନ୍ଧଯୋର୍ଦ୍ଵିଧାକରଣେ କାର୍ଯେ କର୍ତୁରାତ୍ମନଃ କରଣମୀମାଂସାଯାଂ, ନିଶ୍ଚଯତଃ ସ୍ଵତୋ
କରଣ = ସାଧନ; କରଣ ନାମକା କାରକ .ମୀମାଂସା = ଗହରୀ ଵିଚାରଣା; ତପାସ; ସମାଲୋଚନା .
ଟୀକା :ଜୋ, ନିର୍ଵିକାରଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମାତ୍ର ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵକୋ ଔର ଉସ (ଆତ୍ମା) କେ
ଵିକାର କରନେଵାଲେ ବନ୍ଧୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଜାନକର, ବନ୍ଧୋଂସେ ଵିରକ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଵହୀ ସମସ୍ତ କର୍ମୋଂସେ ମୁକ୍ତ
ହୋତା ହୈ
. ଇସ(କଥନ)ସେ ଐସା ନିଯମ କିଯା ଜାତା ହୈ କି ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକା ଦ୍ଵିଧାକରଣ
(ପୃଥକ୍କରଣ) ହୀ ମୋକ୍ଷକା କାରଣ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କରନା ହୀ ମୋକ୍ଷକା
କାରଣ ହୈ ଐସା ନିର୍ଣୀତ କିଯା ଜାତା ହୈ)
..୨୯୩..
‘ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧ କିସ(ସାଧନ)କେ ଦ୍ଵାରା ଦ୍ଵିଧା (ଅଲଗ) କିଯେ ଜାତେ ହୈଂ ?’ ଐସା ପ୍ରଶ୍ନ ହୋନେ
ପର ଉତ୍ତର ଦେତେ ହୈଂ :
ଛେଦନ କରୋ ଜୀଵ-ବନ୍ଧକା ତୁମ ନିଯତ ନିଜ-ନିଜ ଚିହ୍ନସେ .
ପ୍ରଜ୍ଞାଛେନୀସେ ଛେଦତେ ଦୋନୋଂ ପୃଥକ ହୋ ଜାତ ହୈଂ ..୨୯୪..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଜୀଵଃ ଚ ତଥା ବନ୍ଧଃ ] ଜୀଵ ତଥା ବନ୍ଧ [ନିଯତାଭ୍ଯାମ୍ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣାଭ୍ଯାଂ ]
ନିଯତ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂସେ (ଅପନେ-ଅପନେ ନିଶ୍ଚିତ ଲକ୍ଷଣୋଂସେ) [ଛିଦ୍ଯେତେ ] ଛେଦେ ଜାତେ ହୈଂ; [ପ୍ରଜ୍ଞାଛେଦନକେନ ]
ପ୍ରଜ୍ଞାରୂପ ଛେନୀକେ ଦ୍ଵାରା [ଛିନ୍ନୌ ତୁ ] ଛେଦେ ଜାନେ ପର [ନାନାତ୍ଵମ୍ ଆପନ୍ନୌ ] ଵେ ନାନାପନକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ
ହୈଂ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଲଗ ହୋ ଜାତେ ହୈଂ
.
ଟୀକା :ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଦ୍ଵିଧା କରନେରୂପ କାର୍ଯମେଂ କର୍ତା ଜୋ ଆତ୍ମା ଉସକେ କରଣ
ସମ୍ବନ୍ଧୀ ମୀସାଂସା କରନେ ପର, ନିଶ୍ଚଯତଃ (ନିଶ୍ଚଯନଯସେ) ଅପନେସେ ଭିନ୍ନ କରଣକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ

Page 430 of 642
PDF/HTML Page 463 of 675
single page version

ଆତ୍ମା ଚେତକ ହୈ ଔର ବନ୍ଧ ଚୈତ୍ଯ ହୈ; ଵେ ଦୋନୋଂ ଅଜ୍ଞାନଦଶାମେଂ ଏକସେ ଅନୁଭଵମେଂ ଆତେ ହୈଂ .
ଭିନ୍ନକରଣାସମ୍ଭଵାତ୍, ଭଗଵତୀ ପ୍ରଜ୍ଞୈଵ ଛେଦନାତ୍ମକଂ କରଣମ୍ . ତଯା ହି ତୌ ଛିନ୍ନୌ ନାନାତ୍ଵମ-
ଵଶ୍ଯମେଵାପଦ୍ଯେତେ; ତତଃ ପ୍ରଜ୍ଞଯୈଵାତ୍ମବନ୍ଧଯୋର୍ଦ୍ଵିଧାକରଣମ୍ . ନନୁ କଥମାତ୍ମବନ୍ଧୌ ଚେତ୍ଯଚେତକଭାଵେନାତ୍ଯନ୍ତ-
ପ୍ରତ୍ଯାସତ୍ତେରେକୀଭୂତୌ ଭେଦଵିଜ୍ଞାନାଭାଵାଦେକଚେତକଵଦ୍ଵଯଵହ୍ରିଯମାଣୌ ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଛେତ୍ତୁଂ ଶକ୍ଯେତେ ? ନିଯତସ୍ଵ-
ଲକ୍ଷଣସୂକ୍ଷ୍ମାନ୍ତଃସନ୍ଧିସାଵଧାନନିପାତନାଦିତି ବୁଧ୍ଯେମହି
. ଆତ୍ମନୋ ହି ସମସ୍ତଶେଷଦ୍ରଵ୍ଯାସାଧାରଣତ୍ଵା-
ଚ୍ଚୈତନ୍ଯଂ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣମ୍ . ତତ୍ତୁ ପ୍ରଵର୍ତମାନଂ ଯଦ୍ଯଦଭିଵ୍ଯାପ୍ଯ ପ୍ରଵର୍ତତେ ନିଵର୍ତମାନଂ ଚ ଯଦ୍ଯଦୁପାଦାଯ ନିଵର୍ତତେ
ତତ୍ତତ୍ସମସ୍ତମପି ସହପ୍ରଵୃତ୍ତଂ କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତଂ ଵା ପର୍ଯାଯଜାତମାତ୍ମେତି ଲକ୍ଷଣୀଯଃ, ତଦେକଲକ୍ଷଣଲକ୍ଷ୍ଯତ୍ଵାତ୍;
ସମସ୍ତସହକ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତାନନ୍ତପର୍ଯାଯାଵିନାଭାଵିତ୍ଵାଚ୍ଚୈତନ୍ଯସ୍ଯ ଚିନ୍ମାତ୍ର ଏଵାତ୍ମା ନିଶ୍ଚେତଵ୍ଯଃ, ଇତି ଯାଵତ୍
.
ଭଗଵତୀ ପ୍ରଜ୍ଞା ହୀ (ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ବୁଦ୍ଧି ହୀ) ଛେଦନାତ୍ମକ (ଛେଦନକେ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା) କରଣ ହୈ . ଉସ
ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଉନକା ଛେଦ କରନେ ପର ଵେ ଅଵଶ୍ଯ ହୀ ନାନାତ୍ଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ପ୍ରଜ୍ଞା ଦ୍ଵାରା ହୀ
ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଦ୍ଵିଧା କିଯା ଜାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଜ୍ଞାରୂପ କରଣ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧ ଜୁଦେ
କିଯେ ଜାତେ ହୈଂ)
.
(ଯହାଁ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କି) ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧ ଜୋ କି ଚେତ୍ଯଚେତକଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା ଅତ୍ଯନ୍ତ
ନିକଟତାକେ କାରଣ ଏକ (ଏକ ଜୈସେ) ହୋ ରହେ ହୈଂ, ଔର ଭେଦଵିଜ୍ଞାନକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ, ମାନୋ ଵେ
ଏକ ଚେତକ ହୀ ହୋଂ ଐସା ଜିନକା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନ୍ହେଂ ଏକ ଆତ୍ମାକେ ରୂପମେଂ ହୀ
ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ମାନା ଜାତା ହୈ) ଉନ୍ହେଂ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଵାସ୍ତଵମେଂ କୈସେ ଛେଦା ଜା ସକତା ହୈ ?
(ଇସକା ସମାଧାନ କରତେ ହୁଏ ଆଚାର୍ଯଦେଵ କହତେ ହୈଂ :) ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକେ ନିଯତ
ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂକୀ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅନ୍ତଃସଂଧିମେଂ (ଅନ୍ତରଂଗକୀ ସଂଧିମେଂ) ପ୍ରଜ୍ଞାଛେନୀକୋ ସାଵଧାନ ହୋକର ପଟକନେସେ
(
ଡାଲନେସେ, ମାରନେସେ) ଉନକୋ ଛେଦା ଜା ସକତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନ୍ହେଂ ଅଲଗ କିଯା ଜା ସକତା ହୈ, ଐସା
ହମ ଜାନତେ ହୈଂ .
ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଲକ୍ଷଣ ଚୈତନ୍ଯ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ ସମସ୍ତ ଶେଷ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ଅସାଧାରଣ ହୈ (ଵହ ଅନ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ହୈ) . ଵହ (ଚୈତନ୍ଯ) ପ୍ରଵର୍ତମାନ ହୋତା ହୁଆ ଜିସ-ଜିସ ପର୍ଯାଯକୋ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋକର ପ୍ରଵର୍ତତା
ହୈ ଔର ନିଵର୍ତମାନ ହୋତା ହୁଆ ଜିସ-ଜିସ ପର୍ଯାଯକୋ ଗ୍ରହଣ କରକେ ନିଵର୍ତତା ହୈ ଵେ ସମସ୍ତ ସହଵର୍ତୀ ଯା
କ୍ରମଵର୍ତୀ ପର୍ଯାଯେଂ ଆତ୍ମା ହୈଂ, ଇସପ୍ରକାର ଲକ୍ଷିତ କରନା (
ଲକ୍ଷଣସେ ପହଚାନନା) ଚାହିଯେ, (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନ
-ଜିନ ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଚୈତନ୍ଯଲକ୍ଷଣ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; ଵେ ସବ ଗୁଣପର୍ଯାଯେଂ ଆତ୍ମା ହୈଂ ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ)
କ୍ଯୋଂକି ଆତ୍ମା ଉସୀ ଏକ ଲକ୍ଷଣସେ ଲକ୍ଷ୍ଯ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଚୈତନ୍ଯଲକ୍ଷଣସେ ହୀ ପହିଚାନା ଜାତା ହୈ)
. ଔର
ସମସ୍ତ ସହଵର୍ତୀ ତଥା କ୍ରମଵର୍ତୀ ଅନନ୍ତ ପର୍ଯାଯୋଂକେ ସାଥ ଚୈତନ୍ଯକା ଅଵିନାଭାଵୀପନା ହୋନେସେ ଚିନ୍ମାତ୍ର ହୀ
ଆତ୍ମା ହୈ ଐସା ନିଶ୍ଚଯ କରନା ଚାହିଏ
. ଇତନା ଆତ୍ମାକେ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ହୈ .

Page 431 of 642
PDF/HTML Page 464 of 675
single page version

ବନ୍ଧସ୍ଯ ତୁ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯାସାଧାରଣା ରାଗାଦଯଃ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣମ୍ . ନ ଚ ରାଗାଦଯ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସାଧାରଣତାଂ
ବିଭ୍ରାଣାଃ ପ୍ରତିଭାସନ୍ତେ, ନିତ୍ଯମେଵ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରାଦତିରିକ୍ତତ୍ଵେନ ପ୍ରତିଭାସମାନତ୍ଵାତ୍ . ନ ଚ ଯାଵଦେଵ
ସମସ୍ତସ୍ଵପର୍ଯାଯଵ୍ଯାପି ଚୈତନ୍ଯଂ ପ୍ରତିଭାତି ତାଵନ୍ତ ଏଵ ରାଗାଦଯଃ ପ୍ରତିଭାନ୍ତି, ରାଗାଦୀନନ୍ତରେଣାପି
ଚୈତନ୍ଯସ୍ଯାତ୍ମଲାଭସମ୍ଭାଵନାତ୍
. ଯତ୍ତୁ ରାଗାଦୀନାଂ ଚୈତନ୍ଯେନ ସହୈଵୋତ୍ପ୍ଲଵନଂ ତଚ୍ଚେତ୍ଯଚେତକଭାଵପ୍ରତ୍ଯାସତ୍ତେରେଵ,
ନୈକଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାତ୍; ଚେତ୍ଯମାନସ୍ତୁ ରାଗାଦିରାତ୍ମନଃ, ପ୍ରଦୀପ୍ଯମାନୋ ଘଟାଦିଃ ପ୍ରଦୀପସ୍ଯ ପ୍ରଦୀପକତାମିଵ,
ଚେତକତାମେଵ ପ୍ରଥଯେତ୍, ନ ପୁନା ରାଗାଦିତାମ୍
. ଏଵମପି ତଯୋରତ୍ଯନ୍ତପ୍ରତ୍ଯାସତ୍ତ୍ଯା ଭେଦସମ୍ଭାଵନା-
ଭାଵାଦନାଦିରସ୍ତ୍ଯେକତ୍ଵଵ୍ଯାମୋହଃ, ସ ତୁ ପ୍ରଜ୍ଞଯୈଵ ଛିଦ୍ଯତ ଏଵ .
(ଅବ ବନ୍ଧକେ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ କହତେ ହୈଂ :) ବନ୍ଧକା ସ୍ଵଲକ୍ଷଣ ତୋ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯସେ
ଅସାଧାରଣ ଐସେ ରାଗାଦିକ ହୈଂ . ଯହ ରାଗାଦିକ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ସାଧାରଣତା ଧାରଣ କରତେ ହୁଏ
ପ୍ରତିଭାସିତ ନହୀଂ ହୋତେ, କ୍ଯୋଂକି ଵେ ସଦା ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରସେ ଭିନ୍ନରୂପ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତେ ହୈଂ . ଔର ଜିତନା,
ଚୈତନ୍ଯ ଆତ୍ମାକୀ ସମସ୍ତ ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୁଆ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତା ହୈ, ଉତନେ ହୀ, ରାଗାଦିକ
ପ୍ରତିଭାସିତ ନହୀଂ ହୋତେ, କ୍ଯୋଂକି ରାଗାଦିକେ ବିନା ଭୀ ଚୈତନ୍ଯକା ଆତ୍ମଲାଭ ସଂଭଵ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜହାଁ
ରାଗାଦି ନ ହୋଂ ଵହାଁ ଭୀ ଚୈତନ୍ଯ ହୋତା ହୈ)
. ଔର ଜୋ, ରାଗାଦିକୀ ଚୈତନ୍ଯକେ ସାଥ ହୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋତୀ ହୈ
ଵହ ଚୈତ୍ଯଚେତକଭାଵ (-ଜ୍ଞେଯଜ୍ଞାଯକଭାଵ)କୀ ଅତି ନିକଟତାକେ କାରଣ ହୀ ହୈ, ଏକଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵକେ କାରଣ
ନହୀଂ; ଜୈସେ (ଦୀପକକେ ଦ୍ଵାରା) ପ୍ରକାଶିତ କିଯେ ଜାନେଵାଲେ ଘଟାଦିକ (ପଦାର୍ଥ) ଦୀପକକେ ପ୍ରକାଶକତ୍ଵକୋ
ହୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କରତେ ହୈଂ
ଘଟାଦିତ୍ଵକୋ ନହୀଂ, ଇସପ୍ରକାର (ଆତ୍ମାକେ ଦ୍ଵାରା) ଚେତିତ ହୋନେଵାଲେ ରାଗାଦିକ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନମେଂ ଜ୍ଞେଯରୂପସେ ଜ୍ଞାତ ହୋନେଵାଲେ ରାଗାଦିକ ଭାଵ) ଆତ୍ମାକେ ଚେତକତ୍ଵକୋ ହୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କରତେ
ହୈଂ
ରାଗାଦିକତ୍ଵକୋ ନହୀଂ .
ଐସା ହୋନେ ପର ଭୀ ଉନ ଦୋନୋଂ (-ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧ)କୀ ଅତ୍ଯନ୍ତ ନିକଟତାକେ କାରଣ
ଭେଦସଂଭାଵନାକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଅର୍ଥାତ୍ ଭେଦ ଦିଖାଈ ନ ଦେନେସେ (ଅଜ୍ଞାନୀକୋ) ଅନାଦିକାଲସେ ଏକତ୍ଵକା
ଵ୍ଯାମୋହ (ଭ୍ରମ) ହୈ; ଵହ ଵ୍ଯାମୋହ ପ୍ରଜ୍ଞା ଦ୍ଵାରା ହୀ ଅଵଶ୍ଯ ଛେଦା ଜାତା ହୈ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧ ଦୋନୋଂକୋ ଲକ୍ଷଣଭେଦସେ ପହଚାନ କର ବୁଦ୍ଧିରୂପ ଛେନୀସେ ଛେଦକର
ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କରନା ଚାହିଏ .
ଆତ୍ମା ତୋ ଅମୂର୍ତିକ ହୈ ଔର ବନ୍ଧ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପୁଦ୍ଗଲପରମାଣୁଓଂକା ସ୍କନ୍ଧ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଛଦ୍ମସ୍ଥକେ
ଜ୍ଞାନମେଂ ଦୋନୋଂ ଭିନ୍ନ ପ୍ରତୀତ ନହୀଂ ହୋତେ, ମାତ୍ର ଏକ ସ୍କନ୍ଧ ହୀ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ; (ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋନୋଂ ଏକ
ପିଣ୍ଡରୂପ ଦିଖାଈ ଦେତେ ହୈଂ ) ଇସଲିଯେ ଅନାଦି ଅଜ୍ଞାନ ହୈ
. ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଓଂକା ଉପଦେଶ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଉନକେ
ଲକ୍ଷଣ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ ଅନୁଭଵ କରକେ ଜାନନା ଚାହିଏ କି ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ତୋ ଆତ୍ମାକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଔର
ରାଗାଦିକ ବନ୍ଧକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ, ତଥାପି ମାତ୍ର ଜ୍ଞେଯଜ୍ଞାଯକଭାଵକୀ ଅତି ନିକଟତାସେ ଵେ ଏକ ଜୈସେ ହୀ

Page 432 of 642
PDF/HTML Page 465 of 675
single page version

(ସ୍ରଗ୍ଧରା)
ପ୍ରଜ୍ଞାଛେତ୍ରୀ ଶିତେଯଂ କଥମପି ନିପୁଣୈଃ ପାତିତା ସାଵଧାନୈଃ
ସୂକ୍ଷ୍ମେଽନ୍ତଃସନ୍ଧିବନ୍ଧେ ନିପତତି ରଭସାଦାତ୍ମକର୍ମୋଭଯସ୍ଯ
.
ଆତ୍ମାନଂ ମଗ୍ନମନ୍ତଃସ୍ଥିରଵିଶଦଲସଦ୍ଧାମ୍ନି ଚୈତନ୍ଯପୂରେ
ବନ୍ଧଂ ଚାଜ୍ଞାନଭାଵେ ନିଯମିତମଭିତଃ କୁର୍ଵତୀ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନୌ
..୧୮୧..
ଦିଖାଈ ଦେତେ ହୈଂ . ଇସଲିଯେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ବୁଦ୍ଧିରୂପ ଛେନୀକୋଜୋ କି ଉନ୍ହେଂ ଭେଦକର ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କରନେକା
ଶସ୍ତ୍ର ହୈ ଉସେଉନକୀ ସୂକ୍ଷ୍ମ ସଂଧିକୋ ଢୂଁଢକର ଉସମେଂ ସାଵଧାନ (ନିଷ୍ପ୍ରମାଦ) ହୋକର ପଟକନା ଚାହିଏ .
ଉସକେ ପଡ଼ତେ ହୀ ଦୋନୋଂ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ ଦିଖାଈ ଦେନେ ଲଗତେ ହୈଂ . ଔର ଐସା ହୋନେ ପର, ଆତ୍ମାକୋ ଜ୍ଞାନଭାଵମେଂ
ହୀ ଔର ବନ୍ଧକୋ ଅଜ୍ଞାନଭାଵମେଂ ରଖନା ଚାହିଏ . ଇସପ୍ରକାର ଦୋନୋଂକୋ ଭିନ୍ନ କରନା ଚାହିଏ ..୨୯୪..
ଅବ ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଇଯଂ ଶିତା ପ୍ରଜ୍ଞାଛେତ୍ରୀ ] ଯହ ପ୍ରଜ୍ଞାରୂପ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଛୈନୀ [ନିପୁଣୈଃ ] ପ୍ରଵୀଣ
ପୁରୁଷୋଂକେ ଦ୍ଵାରା [କଥମ୍ ଅପି ] କିସୀ ଭୀ ପ୍ରକାରସେ (ଯତ୍ନପୂର୍ଵକ ) [ସାଵଧାନୈଃ ] ସାଵଧାନତଯା
(ନିଷ୍ପ୍ରମାଦତଯା) [ପାତିତା ] ପଟକ ନେ ପର, [ଆତ୍ମ-କର୍ମ-ଉଭଯସ୍ଯ ସୂକ୍ଷ୍ମେ ଅନ୍ତଃସନ୍ଧିବନ୍ଧେ ] ଆତ୍ମା
ଔର କ ର୍ମ
ଦୋନୋଂକେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ସନ୍ଧିକେ ବନ୍ଧମେଂ [ରଭସାତ୍ ] ଶୀଘ୍ର [ନିପତତି ] ପଡ଼ତୀ ହୈ .
କିସ ପ୍ରକାର ପଡ଼ତୀ ହୈ? [ଆତ୍ମାନମ୍ ଅନ୍ତଃ-ସ୍ଥିର-ଵିଶଦ-ଲସଦ୍-ଧାମ୍ନି ଚୈତନ୍ଯପୂରେ ମଗ୍ନମ୍ ] ଵହ
ଆତ୍ମାକୋ ତୋ ଜିସକା ତେଜ ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ସ୍ଥିର ଔର ନିର୍ମଲତଯା ଦେଦୀପ୍ଯମାନ ହୈ, ଐସେ ଚୈତନ୍ଯପ୍ରଵାହମେଂ
ମଗ୍ନ କ ରତୀ ହୁଈ [ଚ ] ଔର [ବନ୍ଧମ୍ ଅଜ୍ଞାନଭାଵେ ନିଯମିତମ୍ ] ବନ୍ଧକୋ ଅଜ୍ଞାନଭାଵମେଂ ନିଶ୍ଚଲ
(ନିଯତ) କ ରତୀ ହୁଈ
[ଅଭିତଃ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନୌ କୁର୍ଵତୀ ] ଇସପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ସର୍ଵତଃ
ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କ ରତୀ ହୁଈ ପଡ଼ତୀ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଯହାଁ ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ କରନେରୂପ କାର୍ଯ ହୈ . ଉସକା କର୍ତା
ଆତ୍ମା ହୈ . ଵହାଁ କରଣକେ ବିନା କର୍ତା କିସକେ ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ କରେଗା ? ଇସଲିଯେ କରଣ ଭୀ ଆଵଶ୍ଯକ
ହୈ . ନିଶ୍ଚଯନଯସେ କର୍ତାସେ କରଣ ଭିନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତା; ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମାସେ ଅଭିନ୍ନ ଐସୀ ଯହ ବୁଦ୍ଧି ହୀ
ଇସ କାର୍ଯମେଂ କରଣ ହୈ . ଆତ୍ମାକେ ଅନାଦି ବନ୍ଧ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମ ହୈ, ଇସକା କାର୍ଯ ଭାଵବନ୍ଧ ତୋ
ରାଗାଦିକ ହୈ ତଥା ନୋକର୍ମ ଶରୀରାଦିକ ହୈ . ଇସଲିଯେ ବୁଦ୍ଧିକେ ଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମାକୋ ଶରୀରସେ, ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିକ
ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମସେ ତଥା ରାଗାଦିକ ଭାଵକର୍ମସେ ଭିନ୍ନ ଏକ ଚୈତନ୍ଯଭାଵମାତ୍ର ଅନୁଭଵ କର ଜ୍ଞାନମେଂ ହୀ ଲୀନ
ରଖନା ସୋ ଯହୀ (ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ) ଭିନ୍ନ କରନା ହୈ
. ଇସୀସେ ସର୍ଵ କର୍ମୋଂକା ନାଶ ହୋତା ହୈ,
ସିଦ୍ଧପଦକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ, ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ .୧୮୧.

Page 433 of 642
PDF/HTML Page 466 of 675
single page version

ଆତ୍ମବନ୍ଧୌ ଦ୍ଵିଧା କୃତ୍ଵା କିଂ କର୍ତଵ୍ଯମିତି ଚେତ୍
ଜୀଵୋ ବଂଧୋ ଯ ତହା ଛିଜ୍ଜଂତି ସଲକ୍ଖଣେହିଂ ଣିଯଏହିଂ .
ବଂଧୋ ଛେଦେଦଵ୍ଵୋ ସୁଦ୍ଧୋ ଅପ୍ପା ଯ ଘେତ୍ତଵ୍ଵୋ ..୨୯୫..
ଜୀଵୋ ବନ୍ଧଶ୍ଚ ତଥା ଛିଦ୍ଯେତେ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣାଭ୍ଯାଂ ନିଯତାଭ୍ଯାମ୍ .
ବନ୍ଧଶ୍ଛେତ୍ତଵ୍ଯଃ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ଚ ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ..୨୯୫..
ଆତ୍ମବନ୍ଧୌ ହି ତାଵନ୍ନିଯତସ୍ଵଲକ୍ଷଣଵିଜ୍ଞାନେନ ସର୍ଵଥୈଵ ଛେତ୍ତଵ୍ଯୌ; ତତୋ ରାଗାଦିଲକ୍ଷଣଃ ସମସ୍ତ
ଏଵ ବନ୍ଧୋ ନିର୍ମୋକ୍ତ ଵ୍ଯଃ, ଉପଯୋଗଲକ୍ଷଣଃ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମୈଵ ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ . ଏତଦେଵ କିଲାତ୍ମ-
ବନ୍ଧଯୋର୍ଦ୍ଵିଧାକରଣସ୍ଯ ପ୍ରଯୋଜନଂ ଯଦ୍ବନ୍ଧତ୍ଯାଗେନ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମୋପାଦାନମ୍ .
55
‘ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଦ୍ଵିଧା କରକେ କ୍ଯା କରନା ଚାହିଏ’ ଐସା ପ୍ରଶ୍ନ ହୋନେ ପର ଉତ୍ତର
ଦେତେ ହୈଂ :
ଛେଦନ ହୋଵେ ଜୀଵ-ବନ୍ଧକା ଜହଁ ନିଯତ ନିଜ-ନିଜ ଚିହ୍ନସେ .
ଵହାଁ ଛୋଡ଼ନା ଇସ ବନ୍ଧକୋ, ଜୀଵ ଗ୍ରହଣ କରନା ଶୁଦ୍ଧକୋ ..୨୯୫..
ଗାଥାର୍ଥ :[ତଥା ] ଇସପ୍ରକାର [ଜୀଵଃ ବନ୍ଧଃ ଚ ] ଜୀଵ ଔର ବନ୍ଧ [ନିଯତାଭ୍ଯାମ୍
ସ୍ଵଲକ୍ଷଣାଭ୍ଯାଂ ] ଅପନେ ନିଶ୍ଚିତ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂସେ [ଛିଦ୍ଯେତେ ] ଛେଦେ ଜାତେ ହୈଂ . [ବନ୍ଧଃ ] ଵହାଁ, ବନ୍ଧକୋ
[ଛେତ୍ତଵ୍ଯଃ ] ଛେଦନା ଚାହିଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଛୋଡ଼ନା ଚାହିଏ [ଚ ] ଔର [ଶୁଦ୍ଧଃ ଆତ୍ମା ] ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ
[ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ] ଗ୍ରହଣ କ ରନା ଚାହିଏ
.
ଟୀକା :ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ପ୍ରଥମ ତୋ ଉନକେ ନିଯତ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂକେ ଵିଜ୍ଞାନସେ ସର୍ଵଥା ହୀ
ଛେଦ ଅର୍ଥାତ୍ ଭିନ୍ନ କରନା ଚାହିଏ; ତତ୍ପଶ୍ଚାତ୍, ରାଗାଦିକ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈଂ ଐସେ ସମସ୍ତ ବନ୍ଧକୋ ତୋ
ଛୋଡ଼ନା ଚାହିଏ ତଥା ଉପଯୋଗ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସେ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ହୀ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ
.
ଵାସ୍ତଵମେଂ ଯହୀ ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଦ୍ଵିଧା କରନେକା ପ୍ରଯୋଜନ ହୈ କି ବନ୍ଧକେ ତ୍ଯାଗସେ (ଅର୍ଥାତ୍ ବନ୍ଧକା
ତ୍ଯାଗ କରକେ) ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ କରନା ..୨୯୫..
ଭାଵାର୍ଥ :ଶିଷ୍ଯନେ ପ୍ରଶ୍ନ କିଯା ଥା କି ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ଦ୍ଵିଧା କରକେ କ୍ଯା କରନା
ଚାହିଏ ? ଉସକା ଯହ ଉତ୍ତର ଦିଯା ହୈ କି ବନ୍ଧକା ତୋ ତ୍ଯାଗ କରନା ଔର ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକା ଗ୍ରହଣ କରନା .
(‘ଆତ୍ମା ଔର ବନ୍ଧକୋ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ ତୋ କିଯା, ପରନ୍ତୁ ଆତ୍ମାକୋ କିସକେ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣ
କିଯା ଜାଯେ ?’ଇସ ପ୍ରଶ୍ନକୀ ତଥା ଉସକେ ଉତ୍ତରକୀ ଗାଥା କହତେ ହୈଂ :)

Page 434 of 642
PDF/HTML Page 467 of 675
single page version

କହ ସୋ ଘିପ୍ପଦି ଅପ୍ପା ପଣ୍ଣାଏ ସୋ ଦୁ ଘିପ୍ପଦେ ଅପ୍ପା .
ଜହ ପଣ୍ଣାଇ ଵିଭତ୍ତୋ ତହ ପଣ୍ଣାଏଵ ଘେତ୍ତଵ୍ଵୋ ..୨୯୬..
କଥଂ ସ ଗୃହ୍ଯତେ ଆତ୍ମା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ସ ତୁ ଗୃହ୍ଯତେ ଆତ୍ମା .
ଯଥା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଵିଭକ୍ତସ୍ତଥା ପ୍ରଜ୍ଞଯୈଵ ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ..୨୯୬..
ନନୁ କେନ ଶୁଦ୍ଧୋଽଯମାତ୍ମା ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ? ପ୍ରଜ୍ଞଯୈଵ ଶୁଦ୍ଧୋଽଯମାତ୍ମା ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ, ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଯ-
ମାତ୍ମାନଂ ଗୃହ୍ଣତୋ, ଵିଭଜତ ଇଵ, ପ୍ରଜ୍ଞୈକକରଣତ୍ଵାତ୍ . ଅତୋ ଯଥା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଵିଭକ୍ତ ସ୍ତଥା ପ୍ରଜ୍ଞଯୈଵ ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ .
କଥମଯମାତ୍ମା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଗୃହୀତଵ୍ଯ ଇତି ଚେତ୍
ପଣ୍ଣାଏ ଘିତ୍ତଵ୍ଵୋ ଜୋ ଚେଦା ସୋ ଅହଂ ତୁ ଣିଚ୍ଛଯଦୋ .
ଅଵସେସା ଜେ ଭାଵା ତେ ମଜ୍ଝ ପରେ ତ୍ତି ଣାଦଵ୍ଵା ..୨୯୭..
ଯହ ଜୀଵ କୈସେ ଗ୍ରହଣ ହୋ ? ଜୀଵକା ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଜ୍ଞାହି ସେ .
ଜ୍ଯୋଂ ଅଲଗ ପ୍ରଜ୍ଞାସେ କିଯା, ତ୍ଯୋଂ ଗ୍ରହଣ ଭୀ ପ୍ରଜ୍ଞାହି ସେ ..୨୯୬..
ଗାଥାର୍ଥ :(ଶିଷ୍ଯ ପୂଛତା ହୈ କି) [ସଃ ଆତ୍ମା ] ଵହ (ଶୁଦ୍ଧ) ଆତ୍ମା [କଥଂ ] କୈସେ
[ଗୃହ୍ଯତେ ] ଗ୍ରହଣ କିଯା ଜାଯ ? (ଆଚାର୍ଯ ଉତ୍ତର ଦେତେ ହୈଂ କି) [ପ୍ରଜ୍ଞଯା ତୁ ] ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା [ସଃ
ଆତ୍ମା ] ଵହ (ଶୁଦ୍ଧ) ଆତ୍ମା [ଗୃହ୍ଯତେ ] ଗ୍ରହଣ କିଯା ଜାତା ହୈ . [ଯଥା ] ଜୈସେ [ପ୍ରଜ୍ଞଯା ] ପ୍ରଜ୍ଞା
ଦ୍ଵାରା [ଵିଭକ୍ତଃ ] ଭିନ୍ନ କିଯା, [ତଥା ] ଉସୀପ୍ରକାର [ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଏଵ ] ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ [ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ]
ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ
.
ଟୀକା :ଯହ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା କିସକେ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ ? ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଯହ
ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ; କ୍ଯୋଂକି ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ, ସ୍ଵଯଂ ନିଜକୋ ଗ୍ରହଣ କରନେମେଂ ପ୍ରଜ୍ଞା ହୀ
ଏକ କରଣ ହୈ
ଜୈସେ ଭିନ୍ନ କରନେମେଂ ପ୍ରଜ୍ଞା ହୀ ଏକ କରଣ ଥା . ଇସଲିଯେ ଜୈସେ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ
କିଯା ଥା, ଉସୀପ୍ରକାର ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଭିନ୍ନ କରନେମେଂ ଔର ଗ୍ରହଣ କରନେମେଂ କରଣ ଅଲଗ-ଅଲଗ ନହୀଂ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ
ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଆତ୍ମାକୋ ଭିନ୍ନ କିଯା ଔର ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ ..୨୯୬..
ଅବ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କିଇସ ଆତ୍ମାକୋ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା କୈସେ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ ? ଇସକା
ଉତ୍ତର କହତେ ହୈଂ :
କର ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଜ୍ଞାସେ ନିଯତ, ଚେତକ ହୈ ସୋ ହୀ ମୈଂ ହି ହୂଁ .
ଅଵଶେଷ ଜୋ ସବ ଭାଵ ହୈଂ, ମେରେସେ ପର ହୈଂଜାନନା ..୨୯୭..

Page 435 of 642
PDF/HTML Page 468 of 675
single page version

ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଗୃହୀତଵ୍ଯୋ ଯଶ୍ଚେତଯିତା ସୋଽହଂ ତୁ ନିଶ୍ଚଯତଃ .
ଅଵଶେଷା ଯେ ଭାଵାଃ ତେ ମମ ପରା ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ..୨୯୭..
ଯୋ ହି ନିଯତସ୍ଵଲକ୍ଷଣାଵଲମ୍ବିନ୍ଯା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ପ୍ରଵିଭକ୍ତ ଶ୍ଚେତଯିତା, ସୋଽଯମହଂ; ଯେ
ତ୍ଵମୀ ଅଵଶିଷ୍ଟା ଅନ୍ଯସ୍ଵଲକ୍ଷଣଲକ୍ଷ୍ଯା ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯମାଣା ଭାଵାଃ, ତେ ସର୍ଵେଽପି ଚେତଯିତୃତ୍ଵସ୍ଯ
ଵ୍ଯାପକସ୍ଯ ଵ୍ଯାପ୍ଯତ୍ଵମନାଯାନ୍ତୋଽତ୍ଯଂତଂ ମତ୍ତୋ ଭିନ୍ନାଃ
. ତତୋଽହମେଵ ମଯୈଵ ମହ୍ଯମେଵ ମତ୍ତ ଏଵ ମଯ୍ଯେଵ
ମାମେଵ ଗୃହ୍ଣାମି . ଯତ୍କିଲ ଗୃହ୍ଣାମି ତଚ୍ଚେତନୈକକ୍ରିଯତ୍ଵାଦାତ୍ମନଶ୍ଚେତଯ ଏଵ; ଚେତଯମାନ ଏଵ ଚେତଯେ,
ଚେତଯମାନେନୈଵ ଚେତଯେ, ଚେତଯମାନାଯୈଵ ଚେତଯେ, ଚେତଯମାନାଦେଵ ଚେତଯେ, ଚେତଯମାନେ ଏଵ ଚେତଯେ,
ଚେତଯମାନମେଵ ଚେତଯେ
. ଅଥଵାନ ଚେତଯେ; ନ ଚେତଯମାନଶ୍ଚେତଯେ, ନ ଚେତଯମାନେନ ଚେତଯେ, ନ
ଚେତଯମାନାଯ ଚେତଯେ, ନ ଚେତଯମାନାଚ୍ଚେତଯେ, ନ ଚେତଯମାନେ ଚେତଯେ, ନ ଚେତଯମାନଂ ଚେତଯେ; କିନ୍ତୁ
ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧଚିନ୍ମାତ୍ରୋ ଭାଵୋଽସ୍ମି
.
ଗାଥାର୍ଥ :[ପ୍ରଜ୍ଞଯା ] ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା [ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ] (ଆତ୍ମାକୋ) ଇସପ୍ରକାର ଗ୍ରହଣ କ ରନା
ଚାହିଏ କି[ଯଃ ଚେତଯିତା ] ଜୋ ଚେତନେଵାଲା ହୈ [ସଃ ତୁ ] ଵହ [ନିଶ୍ଚଯତଃ ] ନିଶ୍ଚଯସେ [ଅହଂ ] ମୈଂ
ହୂଁ, [ଅଵଶେଷାଃ ] ଶେଷ [ଯେ ଭାଵାଃ ] ଜୋ ଭାଵ ହୈଂ [ତେ ] ଵେ [ମମ ପରାଃ ] ମୁଝସେ ପର ହୈଂ, [ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯଃ ]
ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ
.
ଟୀକା :ନିଯତ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣକା ଅଵଲମ୍ବନ କରନେଵାଲୀ ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ କିଯା ଗଯା ଜୋ
ଚେତକ (-ଚେତନେଵାଲା) ହୈ ସୋ ଯହ ମୈଂ ହୂଁ; ଔର ଅନ୍ଯ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂସେ ଲକ୍ଷ୍ଯ (ଅର୍ଥାତ୍ ଚୈତନ୍ଯଲକ୍ଷଣକେ
ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ ଲକ୍ଷଣୋଂସେ ଜାନନେ ଯୋଗ୍ଯ) ଜୋ ଯହ ଶେଷ ଵ୍ଯଵହାରରୂପ ଭାଵ ହୈଂ, ଵେ ସଭୀ, ଚେତକତ୍ଵରୂପ
ଵ୍ଯାପକକେ ଵ୍ଯାପ୍ଯ ନହୀଂ ହୋତେ ଇସଲିଯେ, ମୁଝସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଭିନ୍ନ ହୈଂ
. ଇସଲିଯେ ମୈଂ ହୀ, ଅପନେ ଦ୍ଵାରା ହୀ, ଅପନେ
ଲିଯେ ହୀ, ଅପନେମେଂସେ ହୀ, ଅପନେମେଂ ହୀ, ଅପନେକୋ ହୀ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ . ଆତ୍ମାକୀ, ଚେତନା ହୀ ଏକ କ୍ରିଯା
ହୈ ଇସଲିଯେ, ‘ମୈଂ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ’ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ମୈଂ ଚେତତା ହୀ ହୂଁ’; ଚେତତା ହୁଆ ହୀ ଚେତତା ହୂଁ, ଚେତତେ ଦ୍ଵାରା
ହୀ ଚେତତା ହୂଁ, ଚେତତେ ହୁଏକେ ଲିଏ ହୀ ଚେତତା ହୂଁ, ଚେତତେ ହୁଯେସେ ଚେତତା ହୂଁ, ଚେତତେମେଂ ହୀ ଚେତତା ହୂଁ, ଚେତତେକୋ
ହୀ ଚେତତା ହୂଁ
. ଅଥଵାନହୀଂ ଚେତତା, ନ ଚେତତା ହୁଆ ଚେତତା ହୂଁ, ନ ଚେତତେ ହୁଯେକେ ଦ୍ଵାରା ଚେତତା ହୂଁ, ନ
ଚେତତେ ହୁଏକେ ଲିଏ ଚେତତା ହୂଁ, ନ ଚେତତେ ହୁଏସେ ଚେତତା ହୂଁ, ନ ଚେତତେ ହୁଏମେଂ ଚେତତା ହୂଁ, ନ ଚେତତେ ହୁଏକୋ
ଚେତତା ହୂଁ; କିନ୍ତୁ ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧ ଚିନ୍ମାତ୍ର (
ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର) ଭାଵ ହୂଁ .
ଭାଵାର୍ଥ :ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଭିନ୍ନ କିଯା ଗଯା ଜୋ ଚେତକ ଵହ ମୈଂ ହୂଁ ଔର ଶେଷ ଭାଵ ମୁଝସେ ପର
ହୈଂ; ଇସଲିଯେ (ଅଭିନ୍ନ ଛହ କାରକୋଂସେ) ମୈଂ ହୀ, ମେରେ ଦ୍ଵାରା ହୀ, ମେରେ ଲିଯେ ହୀ, ମୁଝସେ ହୀ, ମୁଝମେଂ ହୀ,
ମୁଝେ ହୀ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ
. ‘ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ’ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ଚେତତା ହୂଁ’, କ୍ଯୋଂକି ଚେତନା ହୀ ଆତ୍ମାକୀ ଏକ

Page 436 of 642
PDF/HTML Page 469 of 675
single page version

ଵିଭୁ = ଦୃଢ଼; ଅଚଲ; ନିତ୍ଯ; ସମର୍ଥ; ସର୍ଵ ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପକ .
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଭିତ୍ତ୍ଵା ସର୍ଵମପି ସ୍ଵଲକ୍ଷଣବଲାଦ୍ଭେତ୍ତୁଂ ହି ଯଚ୍ଛକ୍ଯତେ
ଚିନ୍ମୁଦ୍ରାଂକି ତନିର୍ଵିଭାଗମହିମା ଶୁଦ୍ଧଶ୍ଚିଦେଵାସ୍ମ୍ଯହମ୍
.
ଭିଦ୍ଯନ୍ତେ ଯଦି କାରକାଣି ଯଦି ଵା ଧର୍ମା ଗୁଣା ଵା ଯଦି
ଭିଦ୍ଯନ୍ତାଂ ନ ଭିଦାସ୍ତି କାଚନ ଵିଭୌ ଭାଵେ ଵିଶୁଦ୍ଧେ ଚିତି
..୧୮୨..
କ୍ରିଯା ହୈ . ଇସଲିଯେ ମୈଂ ଚେତତା ହୀ ହୂଁ; ଚେତନେଵାଲା ହୀ, ଚେତନେଵାଲେକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ, ଚେତନେଵାଲେକେ ଲିଏ ହୀ,
ଚେତନେଵାଲେସେ ହୀ, ଚେତନେଵାଲେମେଂ ହୀ, ଚେତନେଵାଲେକୋ ହୀ ଚେତତା ହୂଁ . ଅଥଵା ଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ତୋମୁଝମେଂ ଛହ
କାରକୋଂକେ ଭେଦ ଭୀ ନହୀଂ ହୈଂ, ମୈଂ ତୋ ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ଭାଵ ହୂଁ .ଇସପ୍ରକାର ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ
କରନା ଚାହିଏ ଅର୍ଥାତ୍ ଅପନେକୋ ଚେତଯିତାକେ ରୂପମେଂ ଅନୁଭଵ କରନା ଚାହିଏ ..୨୯୭..
ଅବ ଇସୀ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଯତ୍ ଭେତ୍ତୁଂ ହି ଶକ୍ଯତେ ସର୍ଵମ୍ ଅପି ସ୍ଵଲକ୍ଷଣବଲାତ୍ ଭିତ୍ତ୍ଵା ] ଜୋ କୁଛ ଭୀ
ଭେଦା ଜା ସକତା ହୈ ଉସ ସବକୋ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣକେ ବଲସେ ଭେଦକର, [ଚିନ୍ମୁଦ୍ରା-ଅଂକି ତ-ନିର୍ଵିଭାଗ-ମହିମା
ଶୁଦ୍ଧଃ ଚିଦ୍ ଏଵ ଅହମ୍ ଅସ୍ମି ]
ଜିସକୀ ଚିନ୍ମୁଦ୍ରାସେ ଅଂକି ତ ନିର୍ଵିଭାଗ ମହିମା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
ଚୈତନ୍ଯକୀ ମୁଦ୍ରାସେ ଅଂକିତ ଵିଭାଗ ରହିତ ଜିସକୀ ମହିମା ହୈ) ଐସା ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯ ହୀ ମୈଂ ହୂଁ
. [ଯଦି
କାରକାଣି ଵା ଯଦି ଧର୍ମାଃ ଵା ଯଦି ଗୁଣାଃ ଭିଦ୍ଯନ୍ତେ, ଭିଦ୍ଯନ୍ତାମ୍ ] ଯଦି କ ାରକ ୋଂକେ, ଅଥଵା ଧର୍ମୋଂକେ,
ଯା ଗୁଣୋଂକେ ଭେଦ ହୋଂ ତୋ ଭଲେ ହୋଂ; [ଵିଭୌ ଵିଶୁଦ୍ଧେ ଚିତି ଭାଵେ କାଚନ ଭିଦା ନ ଅସ୍ତି ] କିନ୍ତୁ
ଵିଭୁ ଐସେ ଶୁଦ୍ଧ (ସମସ୍ତ ଵିଭାଵୋଂସେ ରହିତ) ଚୈତନ୍ଯଭାଵମେଂ ତୋ କୋଈ ଭେଦ ନହୀଂ ହୈ . (ଇସପ୍ରକାର
ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ କିଯା ଜାତା ହୈ .)
ଭାଵାର୍ଥ :ଜିନକା ସ୍ଵଲକ୍ଷଣ ଚୈତନ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ ଐସେ ପରଭାଵ ତୋ ମୁଝସେ ଭିନ୍ନ ହୈଂ, ମୈଂ ତୋ
ମାତ୍ର ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯ ହୀ ହୂଁ . କର୍ତା, କର୍ମ, କରଣ, ସଂପ୍ରଦାନ, ଅପାଦାନ ଔର ଅଧିକରଣରୂପ କାରକଭେଦ,
ସତ୍ତ୍ଵ, ଅସତ୍ତ୍ଵ, ନିତ୍ଯତ୍ଵ, ଅନିତ୍ଯତ୍ଵ, ଏକତ୍ଵ, ଅନେକତ୍ଵ ଆଦି ଧର୍ମଭେଦ ଔର ଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ଆଦି
ଗୁଣଭେଦ ଯଦି କଥଂଚିତ୍ ହୋଂ ତୋ ଭଲେ ହୋଂ, ପରନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ଭାଵମେଂ ତୋ କୋଈ ଭେଦ ନହୀଂ ହୈ
.
ଇସପ୍ରକାର ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ଆତ୍ମାକୋ ଅଭେଦରୂପ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ .୧୮୨.
(ଆତ୍ମାକୋ ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ତୋ ଗ୍ରହଣ କରାଯା; ଅବ ସାମାନ୍ଯ ଚେତନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନସାମାନ୍ଯମଯ
ହୈ, ଇସଲିଯେ ଅନୁଭଵମେଂ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମାକୋ ଇସପ୍ରକାର ଅନୁଭଵ କରନା ଚାହିଏସୋ କହତେ
ହୈଂ :)

Page 437 of 642
PDF/HTML Page 470 of 675
single page version

ପଣ୍ଣାଏ ଘିତ୍ତଵ୍ଵୋ ଜୋ ଦଟ୍ଠା ସୋ ଅହଂ ତୁ ଣିଚ୍ଛଯଦୋ .
ଅଵସେସା ଜେ ଭାଵା ତେ ମଜ୍ଝ ପରେ ତ୍ତି ଣାଦଵ୍ଵା ..୨୯୮..
ପଣ୍ଣାଏ ଘିତ୍ତଵ୍ଵୋ ଜୋ ଣାଦା ସୋ ଅହଂ ତୁ ଣିଚ୍ଛଯଦୋ .
ଅଵସେସା ଜେ ଭାଵା ତେ ମଜ୍ଝ ପରେ ତ୍ତି ଣାଦଵ୍ଵା ..୨୯୯..
ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଗୃହୀତଵ୍ଯୋ ଯୋ ଦ୍ରଷ୍ଟା ସୋଽହଂ ତୁ ନିଶ୍ଚଯତଃ .
ଅଵଶେଷା ଯେ ଭାଵାଃ ତେ ମମ ପରା ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ..୨୯୮..
ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଗୃହୀତଵ୍ଯୋ ଯୋ ଜ୍ଞାତା ସୋଽହଂ ତୁ ନିଶ୍ଚଯତଃ .
ଅଵଶେଷା ଯେ ଭାଵାଃ ତେ ମମ ପରା ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ..୨୯୯..
ଚେତନାଯା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଵିକଲ୍ପାନତିକ୍ରମଣାଚ୍ଚେତଯିତୃତ୍ଵମିଵ ଦ୍ରଷ୍ଟୃତ୍ଵଂ ଜ୍ଞାତୃତ୍ଵଂ ଚାତ୍ମନଃ
ସ୍ଵଲକ୍ଷଣମେଵ . ତତୋଽହଂ ଦ୍ରଷ୍ଟାରମାତ୍ମାନଂ ଗୃହ୍ଣାମି . ଯତ୍କିଲ ଗୃହ୍ଣାମି ତତ୍ପଶ୍ଯାମ୍ଯେଵ; ପଶ୍ଯନ୍ନେଵ ପଶ୍ଯାମି,
କର ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଜ୍ଞାସେ ନିଯତ, ଦ୍ରଷ୍ଟା ହୈ ସୋ ହୀ ମୈଂ ହୀ ହୂଁ .
ଅଵଶେଷ ଜୋ ସବ ଭାଵ ହୈଂ, ମେରେସେ ପର ହୈଂଜାନନା ..୨୯୮..
କର ଗ୍ରହଣ ପ୍ରଜ୍ଞାସେ ନିଯତ, ଜ୍ଞାତା ହୈ ସୋ ହୀ ମୈଂ ହି ହୂଁ .
ଅଵଶେଷ ଜୋ ସବ ଭାଵ ହୈଂ, ମେରେସେ ପର ହୈଂଜାନନା ..୨୯୯..
ଗାଥାର୍ଥ :[ପ୍ରଜ୍ଞଯା ] ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା [ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ] ଇସପ୍ରକାର ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ କି
[ଯଃ ଦ୍ରଷ୍ଟା ] ଜୋ ଦେଖନେଵାଲା ହୈ [ସଃ ତୁ ] ଵହ [ନିଶ୍ଚଯତଃ ] ନିଶ୍ଚଯସେ [ଅହମ୍ ] ମୈଂ ହୂଁ, [ଅଵଶେଷାଃ ]
ଶେଷ [ଯେ ଭାଵାଃ ] ଜୋ ଭାଵ ହୈଂ [ତେ ] ଵେ [ମମ ପରାଃ ] ମୁଝସେ ପର ହୈଂ, [ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ] ଐସା ଜାନନା
ଚାହିଏ
.
[ପ୍ରଜ୍ଞଯା ] ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା [ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ ] ଇସପ୍ରକାର ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ କି[ଯଃ ଜ୍ଞାତା ] ଜୋ
ଜାନନେଵାଲା ହୈ [ସଃ ତୁ ] ଵହ [ନିଶ୍ଚଯତଃ ] ନିଶ୍ଚଯସେ [ଅହମ୍ ] ମୈଂ ହୂଁ, [ଅଵଶେଷାଃ ] ଶେଷ [ଯେ ଭାଵାଃ ]
ଜୋ ଭାଵ ହୈଂ [ତେ ] ଵେ [ମମ ପରାଃ ] ମୁଝସେ ପର ହୈଂ, [ଇତି ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ] ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ
.
ଟୀକା :ଚେତନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନରୂପ ଭେଦୋଂକା ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ ହୈ ଇସଲିଯେ, ଚେତକତ୍ଵକୀ
ଭାଁତି ଦର୍ଶକତ୍ଵ ଔର ଜ୍ଞାତୃତ୍ଵ ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଲକ୍ଷଣ ହୀ ହୈ . ଇସଲିଯେ ମୈଂ ଦେଖନେଵାଲେ ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ
କରତା ହୂଁ . ‘ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ’ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ଦେଖତା ହୀ ହୂଁ’; ଦେଖତା ହୁଆ ହୀ ଦେଖତା ହୂଁ, ଦେଖତେ ହୁଏକେ ଦ୍ଵାରା

Page 438 of 642
PDF/HTML Page 471 of 675
single page version

ପଶ୍ଯତୈଵ ପଶ୍ଯାମି, ପଶ୍ଯତେ ଏଵ ପଶ୍ଯାମି, ପଶ୍ଯତ ଏଵ ପଶ୍ଯାମି, ପଶ୍ଯତ୍ଯେଵ ପଶ୍ଯାମି, ପଶ୍ଯନ୍ତମେଵ
ପଶ୍ଯାମି
. ଅଥଵାନ ପଶ୍ଯାମି; ନ ପଶ୍ଯନ୍ ପଶ୍ଯାମି, ନ ପଶ୍ଯତା ପଶ୍ଯାମି, ନ ପଶ୍ଯତେ ପଶ୍ଯାମି,
ନ ପଶ୍ଯତଃ ପଶ୍ଯାମି, ନ ପଶ୍ଯତି ପଶ୍ଯାମି, ନ ପଶ୍ଯନ୍ତଂ ପଶ୍ଯାମି; କିନ୍ତୁ ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧୋ ଦ୍ରଙ୍ମାତ୍ରୋ
ଭାଵୋଽସ୍ମି . ଅପି ଚଜ୍ଞାତାରମାତ୍ମାନଂ ଗୃହ୍ଣାମି . ଯତ୍କିଲ ଗୃହ୍ଣାମି ତଜ୍ଜାନାମ୍ଯେଵ; ଜାନନ୍ନେଵ ଜାନାମି,
ଜାନତୈଵ ଜାନାମି, ଜାନତେ ଏଵ ଜାନାମି, ଜାନତ ଏଵ ଜାନାମି, ଜାନତ୍ଯେଵ ଜାନାମି, ଜାନନ୍ତମେଵ
ଜାନାମି
. ଅଥଵାନ ଜାନାମି; ନ ଜାନନ୍ ଜାନାମି, ନ ଜାନତା ଜାନାମି, ନ ଜାନତେ ଜାନାମି,
ନ ଜାନତୋ ଜାନାମି, ନ ଜାନତି ଜାନାମି, ନ ଜାନନ୍ତଂ ଜାନାମି; କିନ୍ତୁ ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧୋ ଜ୍ଞପ୍ତିମାତ୍ରୋ
ଭାଵୋଽସ୍ମି
.
ହୀ ଦେଖତା ହୂଁ, ଦେଖତେ ହୁଏକେ ଲିଏ ହୀ ଦେଖତା ହୂଁ, ଦେଖତେ ହୁଏସେ ହୀ ଦେଖତା ହୂଁ, ଦେଖତେ ହୁଏମେଂ ହୀ ଦେଖତା
ହୂଁ, ଦେଖତେ ହୁଯେକୋ ହୀ ଦେଖତା ହୂଁ
. ଅଥଵାନହୀଂ ଦେଖତା; ନ ଦେଖତା ହୁଆ ଦେଖତା ହୂଁ, ନ ଦେଖତେ ହୁଏକେ
ଦ୍ଵାରା ଦେଖତା ହୂଁ, ନ ଦେଖତେ ହୁଏକେ ଲିଏ ଦେଖତା ହୂଁ, ନ ଦେଖତେ ହୁଏସେ ଦେଖତା ହୂଁ, ନ ଦେଖତେ ହୁଏମେଂ ଦେଖତା
ହୂଁ, ନ ଦେଖତେ ହୁଏକୋ ଦେଖତା ହୂଁ; କିନ୍ତୁ ମୈଂ ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧ ଦର୍ଶନମାତ୍ର ଭାଵ ହୂଁ
. ଔର ଇସୀପ୍ରକାରମୈଂ
ଜାନନେଵାଲେ ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ . ‘ଗ୍ରହଣ କରତା ହୂଁ’ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ଜାନତା ହୀ ହୂଁ’; ଜାନତା ହୁଆ ହୀ
ଜାନତା ହୂଁ, ଜାନତେ ହୁଏକେ ଦ୍ଵାରା ହୀ ଜାନତା ହୂଁ, ଜାନତେ ହୁଏକେ ଲିଏ ହୀ ଜାନତା ହୂଁ, ଜାନତେ ହୁଏସେ ହୀ
ଜାନତା ହୂଁ, ଜାନତେ ହୁଏମେଂ ହୀ ଜାନତା ହୂଁ, ଜାନତେ ହୁଏକୋ ହୀ ଜାନତା ହୂଁ
. ଅଥଵାନହୀଂ ଜାନତା; ନ
ଜାନତା ହୁଆ ଜାନତା ହୂଁ, ନହୀଂ ଜାନତେ ହୁଏକେ ଦ୍ଵାରା ଜାନତା ହୂଁ, ନ ଜାନତେ ହୁଏକେ ଲିଯେ ଜାନତା ହୂଁ, ନ
ଜାନତେ ହୁଏସେ ଜାନତା ହୂଁ, ନ ଜାନତେ ହୁଏମେଂ ଜାନତା ହୂଁ, ନ ଜାନତେ ହୁଏକୋ ଜାନତା ହୂଁ; କିନ୍ତୁ ମୈଂ ସର୍ଵଵିଶୁଦ୍ଧ
ଜ୍ଞପ୍ତି (
ଜାନନକ୍ରିଯା)ମାତ୍ର ଭାଵ ହୂଁ . (ଇସପ୍ରକାର ଦେଖନେଵାଲେ ଆତ୍ମାକୋ ତଥା ଜାନନେଵାଲେ ଆତ୍ମାକୋ
କର୍ତା, କର୍ମ, କରଣ, ସମ୍ପ୍ରଦାନ, ଅପାଦାନ ଔର ଅଧିକରଣରୂପ କାରକୋଂକେ ଭେଦପୂର୍ଵକ ଗ୍ରହଣ କରକେ,
ତତ୍ପଶ୍ଚାତ୍ କାରକଭେଦୋଂକା ନିଷେଧ କରକେ ଆତ୍ମାକୋ ଅର୍ଥାତ୍ ଅପନେକୋ ଦର୍ଶନମାତ୍ର ଭାଵରୂପ ତଥା ଜ୍ଞାନମାତ୍ର
ଭାଵରୂପ କରନା ଚାହିଯେ ଅର୍ଥାତ୍ ଅଭେଦରୂପସେ ଅନୁଭଵ କରନା ଚାହିଯେ
.)..୨୯୮-୨୯୯..
(ଭାଵାର୍ଥ :ଇନ ତୀନ ଗାଥାଓଂମେଂ, ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ କରନେକୋ କହା ଗଯା ହୈ .
‘ଗ୍ରହଣ କରନା’ ଅର୍ଥାତ୍ କିସୀ ଅନ୍ଯ ଵସ୍ତୁକୋ ଗ୍ରହଣ କରନା ଅଥଵା ଲେନା ନହୀଂ ହୈ; କିନ୍ତୁ ଚେତନାକା
ଅନୁଭଵ କରନା ହୀ ଆତ୍ମାକା ‘ଗ୍ରହଣ କରନା’ ହୈ
.
ପହଲୀ ଗାଥାମେଂ ସାମାନ୍ଯ ଚେତନାକା ଅନୁଭଵ କରାଯା ଗଯା ହୈ . ଵହାଁ, ଅନୁଭଵ କରନେଵାଲା,
ଜିସକା ଅନୁଭଵ କିଯା ଜାତା ହୈ ଵହ, ଔର ଜିସକେ ଦ୍ଵାରା ଅନୁଭଵ କିଯା ଜାତା ହୈ ଵହଇତ୍ଯାଦି
କାରକଭେଦରୂପସେ ଆତ୍ମାକୋ କହକର, ଅଭେଦଵିଵକ୍ଷାମେଂ କାରକଭେଦକା ନିଷେଧ କରକେ, ଆତ୍ମାକୋ ଏକ ଶୁଦ୍ଧ
ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର କହା ଗଯା ହୈ
.

Page 439 of 642
PDF/HTML Page 472 of 675
single page version

ନନୁ କଥଂ ଚେତନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଵିକଲ୍ପୌ ନାତିକ୍ରାମତି ଯେନ ଚେତଯିତା ଦ୍ରଷ୍ଟା ଜ୍ଞାତା ଚ ସ୍ଯାତ୍ ?
ଉଚ୍ଯତେଚେତନା ତାଵତ୍ପ୍ରତିଭାସରୂପା; ସା ତୁ, ସର୍ଵେଷାମେଵ ଵସ୍ତୂନାଂ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତ୍ମକତ୍ଵାତ୍, ଦ୍ଵୈରୂପ୍ଯଂ
ନାତିକ୍ରାମତି . ଯେ ତୁ ତସ୍ଯା ଦ୍ଵେ ରୂପେ ତେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନେ . ତତଃ ସା ତେ ନାତିକ୍ରାମତି . ଯଦ୍ଯତିକ୍ରାମତି,
ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତିକ୍ରାନ୍ତତ୍ଵାଚ୍ଚେତନୈଵ ନ ଭଵତି . ତଦଭାଵେ ଦ୍ଵୌ ଦୋଷୌସ୍ଵଗୁଣୋଚ୍ଛେଦାଚ୍ଚେତନସ୍ଯା-
ଚେତନତାପତ୍ତିଃ, ଵ୍ଯାପକାଭାଵେ ଵ୍ଯାପ୍ଯସ୍ଯ ଚେତନସ୍ଯାଭାଵୋ ଵା . ତତସ୍ତଦ୍ଦୋଷଭଯାଦ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନାତ୍ମିକୈଵ
ଚେତନାଭ୍ଯୁପଗନ୍ତଵ୍ଯା .
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଅଦ୍ଵୈତାପି ହି ଚେତନା ଜଗତି ଚେଦ୍ ଦ୍ରଗ୍ଜ୍ଞପ୍ତିରୂପଂ ତ୍ଯଜେତ୍
ତତ୍ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷରୂପଵିରହାତ୍ସାଽସ୍ତିତ୍ଵମେଵ ତ୍ଯଜେତ୍ .
ତତ୍ତ୍ଯାଗେ ଜଡତା ଚିତୋଽପି ଭଵତି ଵ୍ଯାପ୍ଯୋ ବିନା ଵ୍ଯାପକା-
ଦାତ୍ମା ଚାନ୍ତମୁପୈତି ତେନ ନିଯତଂ
ଦ୍ରଗ୍ଜ୍ଞପ୍ତିରୂପାଽସ୍ତୁ ଚିତ୍ ..୧୮୩..
ଅବ ଇନ ଦୋ ଗାଥାଓଂମେଂ ଦ୍ରଷ୍ଟା ତଥା ଜ୍ଞାତାକା ଅନୁଭଵ କରାଯା ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଚେତନାସାମାନ୍ଯ ଦର୍ଶନ-
ଜ୍ଞାନଵିଶେଷୋଂକା ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ . ଯହାଁ ଭୀ, ଛହ କାରକରୂପ ଭେଦ-ଅନୁଭଵନ କରାକେ, ଔର ତତ୍ପଶ୍ଚାତ୍
ଅଭେଦ-ଅନୁଭଵନକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ କାରକଭେଦକୋ ଦୂର କରାକେ, ଦ୍ରଷ୍ଟାଜ୍ଞାତାମାତ୍ରକା ଅନୁଭଵ କରାଯା ହୈ .)
ଟୀକା :ଯହାଁ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କିଚେତନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଭେଦୋଂକା ଉଲ୍ଲଂଘନ କ୍ଯୋଂ ନହୀଂ କରତୀ କି
ଜିସସେ ଚେତଯିତା ଦ୍ରଷ୍ଟ ତଥା ଜ୍ଞାତା ହୋତା ହୈ ? ଇସକା ଉତ୍ତର କହତେ ହୈଂ :ପ୍ରଥମ ତୋ ଚେତନା ପ୍ରତିଭାସରୂପ
ହୈ . ଵହ ଚେତନା ଦ୍ଵିରୂପତାକା ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ, କ୍ଯୋଂକି ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁଐଂ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତ୍ମକ ହୈଂ .
(ସଭୀ ଵସ୍ତୁଐଂ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷସ୍ଵରୂପ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉନ୍ହେଂ ପ୍ରତିଭାସନେଵାଲୀ ଚେତନା ଭୀ ଦ୍ଵିରୂପତାକା
ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ
.) ଉସକେ ଜୋ ଦୋ ରୂପ ହୈଂ ଵେ ଦର୍ଶନ ଔର ଜ୍ଞାନ ହୈଂ . ଇସଲିଯେ ଵହ ଉନକା
(ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନକା) ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ . ଯଦି ଚେତନା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନକା ଉଲ୍ଲଂଘନ କରେ ତୋ ସାମାନ୍ଯ
ଵିଶେଷକା ଉଲ୍ଲଂଘନ କରନେସେ ଚେତନା ହୀ ନ ରହେ (ଅର୍ଥାତ୍ ଚେତନାକା ଅଭାଵ ହୋ ଜାଯେଗା) . ଉସକେ
ଅଭାଵମେଂ ଦୋ ଦୋଷ ଆତେ ହୈଂ(୧) ଅପନେ ଗୁଣକା ନାଶ ହୋନେସେ ଚେତନକୋ ଅଚେତନତ୍ଵ ଆ ଜାଯେଗା, ଅଥଵା
(୨) ଵ୍ଯାପକ(-ଚେତନା-)କେ ଅଭାଵମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ଯ ଐସେ ଚେତନ(ଆତ୍ମା)କା ଅଭାଵ ହୋ ଜାଯେଗା . ଇସଲିଯେ
ଉନ ଦୋଷୋଂକେ ଭଯସେ ଚେତନାକୋ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୀ ଅଂଗୀକାର କରନା ଚାହିଏ .
ଅବ ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଜଗତି ହି ଚେତନା ଅଦ୍ଵୈତା ] ଜଗତମେଂ ନିଶ୍ଚଯତଃ ଚେତନା ଅଦ୍ଵୈତ ହୈ [ଅପି ଚେତ୍
ସା ଦଗ୍ଜ୍ଞପ୍ତିରୂପଂ ତ୍ଯଜେତ୍ ] ତଥାପି ଯଦି ଵହ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନରୂପକୋ ଛୋଡ଼ ଦେ [ତତ୍ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷରୂପଵିରହାତ୍ ]

Page 440 of 642
PDF/HTML Page 473 of 675
single page version

(ଇନ୍ଦ୍ରଵଜ୍ରା)
ଏକଶ୍ଚିତଶ୍ଚିନ୍ମଯ ଏଵ ଭାଵୋ
ଭାଵାଃ ପରେ ଯେ କିଲ ତେ ପରେଷାମ୍
.
ଗ୍ରାହ୍ଯସ୍ତତଶ୍ଚିନ୍ମଯ ଏଵ ଭାଵୋ
ଭାଵାଃ ପରେ ସର୍ଵତ ଏଵ ହେଯାଃ
..୧୮୪..
ତୋ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷରୂପକେ ଅଭାଵସେ (ଵହ ଚେତନା) [ଅସ୍ତିତ୍ଵମ୍ ଏଵ ତ୍ଯଜେତ୍ ] ଅପନେ ଅସ୍ତିତ୍ଵକୋ
ଛୋଡ଼ ଦେଗୀ; ଔର [ତତ୍-ତ୍ଯାଗେ ] ଇସପ୍ରକାର ଚେତନା ଅପନେ ଅସ୍ତିତ୍ଵକୋ ଛୋଡ଼ନେ ପର, (୧) [ଚିତଃ ଅପି
ଜଡତା ଭଵତି ]
ଚେତନକେ ଜଡ଼ତ୍ଵ ଆ ଜାଯେଗା ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଜଡ଼ ହୋ ଜାଯ, [ଚ ] ଔର (୨)
[ଵ୍ଯାପକାତ୍ ଵିନା ଵ୍ଯାପ୍ଯଃ ଆତ୍ମା ଅନ୍ତମ୍ ଉପୈତି ] ଵ୍ଯାପକ (ଚେତାନା)କେ ବିନା ଵ୍ଯାପ୍ଯ ଜୋ ଆତ୍ମା
ଵହ ନଷ୍ଟ ହୋ ଜାଯେଗା (
ଇସପ୍ରକାର ଦୋ ଦୋଷ ଆତେ ହୈଂ)
. [ତେନ ଚିତ୍ ନିଯତଂ ଦୃଗ୍ଜ୍ଞପ୍ତିରୂପା ଅସ୍ତୁ ]
ଇସଲିଯେ ଚେତନା ନିଯମସେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନରୂପ ହୀ ହୋ .
ଭାଵାର୍ଥ :ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁଐଂ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷାତ୍ମକ ହୈଂ . ଇସଲିଏ ଉନ୍ହେଂ ପ୍ରତିଭାସନେଵାଲୀ ଚେତନା
ଭୀ ସାମାନ୍ଯପ୍ରତିଭାସରୂପ (ଦର୍ଶନରୂପ) ଔର ଵିଶେଷପ୍ରତିଭାସରୂପ (ଜ୍ଞାନରୂପ) ହୋନୀ ଚାହିଏ . ଯଦି
ଚେତନା ଅପନୀ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନରୂପତାକୋ ଛୋଡ଼ ଦେ ତୋ ଚେତନାକା ହୀ ଅଭାଵ ହୋନେ ପର, ଯା ଚେତନ ଆତ୍ମାକୋ
(ଅପନେ ଚେତନା ଗୁଣକା ଅଭାଵ ହୋନେ ପର) ଜଡ଼ତ୍ଵ ଆ ଜାଯଗା, ଅଥଵା ତୋ ଵ୍ଯାପକକେ ଅଭାଵସେ
ଵ୍ଯାପ୍ଯ ଐସେ ଆତ୍ମାକା ଅଭାଵ ହୋ ଜାଯେଗା
. (ଚେତନା ଆତ୍ମାକୀ ସର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାଓଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେସେ
ଵ୍ଯାପକ ହୈ ଔର ଆତ୍ମା ଚେତନ ହୋନେସେ ଚେତନାକା ଵ୍ଯାପ୍ଯ ହୈ . ଇସଲିଏ ଚେତନାକା ଅଭାଵ ହୋନେ ପର
ଆତ୍ମାକା ଭୀ ଅଭାଵ ହୋ ଜାଯେଗା .) ଇସଲିଯେ ଚେତନାକୋ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୀ ମାନନା ଚାହିଏ .
ଯହାଁ ତାତ୍ପର୍ଯ ଯହ ହୈ କିସାଂଖ୍ଯମତାଵଲମ୍ବୀ ଆଦି କିତନେ ହୀ ଲୋଗ ସାମାନ୍ଯ ଚେତନାକୋ ହୀ
ମାନକର ଏକାନ୍ତ କଥନ କରତେ ହୈଂ, ଉନକା ନିଷେଧ କରନେକେ ଲିଏ ଯହାଁ ଯହ ବତାଯା ଗଯା ହୈ କି
‘ଵସ୍ତୁକା ସ୍ଵରୂପ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷରୂପ ହୈ, ଇସଲିଏ ଚେତନାକୋ ସାମାନ୍ଯଵିଶେଷରୂପ ଅଂଗୀକାର କରନା
ଚାହିଏ’
.୧୮୩.
ଅବ ଆଗାମୀ କଥନକା ସୂଚକ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଚିତଃ ] ଚୈତନ୍ଯକା (ଆତ୍ମାକା) ତୋ [ଏକଃ ଚିନ୍ମଯଃ ଏଵ ଭାଵଃ ] ଏକ
ଚିନ୍ମଯ ହୀ ଭାଵ ହୈ, ଔର [ଯେ ପରେ ଭାଵାଃ ] ଜୋ ଅନ୍ଯ ଭାଵ ହୈଂ [ତେ କିଲ ପରେଷାମ୍ ] ଵେ ଵାସ୍ତଵମେଂ
ଦୂସରୋଂକେ ଭାଵ ହୈଂ; [ତତ : ] ଇସଲିଏ [ଚିନ୍ମଯଃ ଭାଵଃ ଏଵ ଗ୍ରାହ୍ଯଃ ] (ଏକ) ଚିନ୍ମଯ ଭାଵ ହୀ ଗ୍ରହଣ
କ ରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ, [ପରେ ଭାଵାଃ ସର୍ଵତଃ ଏଵ ହେଯାଃ ] ଅନ୍ଯ ଭାଵ ସର୍ଵଥା ତ୍ଯାଜ୍ଯ ହୈଂ
.୧୮୪.
ଅବ ଇସ ଉପଦେଶକୀ ଗାଥା କହତେ ହୈଂ :

Page 441 of 642
PDF/HTML Page 474 of 675
single page version

କୋ ଣାମ ଭଣିଜ୍ଜ ବୁହୋ ଣାଦୁଂ ସଵ୍ଵେ ପରାଇଏ ଭାଵେ .
ମଜ୍ଝମିଣଂ ତି ଯ ଵଯଣଂ ଜାଣଂତୋ ଅପ୍ପଯଂ ସୁଦ୍ଧଂ ..୩୦୦..
କୋ ନାମ ଭଣେଦ୍ବୁଧଃ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ସର୍ଵାନ୍ ପରକୀଯାନ୍ ଭାଵାନ୍ .
ମମେଦମିତି ଚ ଵଚନଂ ଜାନନ୍ନାତ୍ମାନଂ ଶୁଦ୍ଧମ୍ ..୩୦୦..
ଯୋ ହି ପରାତ୍ମନୋର୍ନିଯତସ୍ଵଲକ୍ଷଣଵିଭାଗପାତିନ୍ଯା ପ୍ରଜ୍ଞଯା ଜ୍ଞାନୀ ସ୍ଯାତ୍, ସ ଖଲ୍ଵେକଂ
ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଭାଵମାତ୍ମୀଯଂ ଜାନାତି, ଶେଷାଂଶ୍ଚ ସର୍ଵାନେଵ ଭାଵାନ୍ ପରକୀଯାନ୍ ଜାନାତି . ଏଵଂ ଚ
ଜାନନ୍ କଥଂ ପରଭାଵାନ୍ମମାମୀ ଇତି ବ୍ରୂଯାତ୍ ? ପରାତ୍ମନୋର୍ନିଶ୍ଚଯେନ ସ୍ଵସ୍ଵାମିସମ୍ବନ୍ଧସ୍ଯାସମ୍ଭଵାତ୍ .
ଅତଃ ସର୍ଵଥା ଚିଦ୍ଭାଵ ଏଵ ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ, ଶେଷାଃ ସର୍ଵେ ଏଵ ଭାଵାଃ ପ୍ରହାତଵ୍ଯା ଇତି ସିଦ୍ଧାନ୍ତଃ .
56
ସବ ଭାଵ ଜୋ ପରକୀଯ ଜାନେ, ଶୁଦ୍ଧ ଜାନେ ଆତ୍ମକୋ .
ଵହ କୌନ ଜ୍ଞାନୀ ‘ମେରା ହୈ ଯହ’ ଯୋଂ ଵଚନ ବୋଲେ ଅହୋ ? ୩୦୦..
ଗାଥାର୍ଥ :[ସର୍ଵାନ୍ ଭାଵାନ୍ ] ସର୍ଵ ଭାଵୋଂକୋ [ପରକୀଯାନ୍ ] ଦୂସରୋଂକେ [ଜ୍ଞାତ୍ଵା ] ଜାନକର
[କଃ ନାମ ବୁଧଃ ] କୌନ ଜ୍ଞାନୀ, [ଆତ୍ମାନମ୍ ] ଅପନେକୋ [ଶୁଦ୍ଧମ୍ ] ଶୁଦ୍ଧ [ଜାନନ୍ ] ଜାନତା ହୁଆ,
[ଇଦମ୍ ମମ ] ‘ଯହ ମେରା ହୈ’ (
‘ଯହ ଭାଵ ମେରେ ହୈଂ’) [ଇତି ଚ ଵଚନମ୍ ] ଐସା ଵଚନ
[ଭଣେତ୍ ] ବୋଲେଗା ?
ଟୀକା :ଜୋ (ପୁରୁଷ) ପରକେ ଔର ଆତ୍ମାକେ ନିଯତ ସ୍ଵଲକ୍ଷଣୋଂକେ ଵିଭାଗମେଂ ପଡ଼ନେଵାଲୀ
ପ୍ରଜ୍ଞାକେ ଦ୍ଵାରା ଜ୍ଞାନୀ ହୋତା ହୈ, ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଏକ ଚିନ୍ମାତ୍ର ଭାଵକୋ ଅପନା ଜାନତା ହୈ ଔର ଶେଷ ସର୍ଵ
ଭାଵୋଂକୋ ଦୂସରୋଂକେ ଜାନତା ହୈ
. ଐସା ଜାନତା ହୁଆ (ଵହ ପୁରୁଷ) ପରଭାଵୋଂକୋ ‘ଯହ ମେରେ ହୈଂ’ ଐସା କ୍ଯୋଂ
କହେଗା ? (ନହୀଂ କହେଗା;) କ୍ଯୋଂକି ପରମେଂ ଔର ଅପନେମେଂ ନିଶ୍ଚଯସେ ସ୍ଵସ୍ଵାମିସମ୍ବନ୍ଧକା ଅସମ୍ଭଵ ହୈ .
ଇସଲିଯେ, ସର୍ଵଥା ଚିଦ୍ଭାଵ ହୀ (ଏକମାତ୍ର) ଗ୍ରହଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ, ଶେଷ ସମସ୍ତ ଭାଵ ଛୋଡ଼ନେ ଯୋଗ୍ଯ
ହୈଂ
ଐସା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଲୋକମେଂ ଭୀ ଯହ ନ୍ଯାଯ ହୈ କିଜୋ ସୁବୁଦ୍ଧି ଔର ନ୍ଯାଯଵାନ ହୋତା ହୈ ଵହ ଦୂସରେକେ
ଧନାଦିକୋ ଅପନା ନହୀଂ କହତା . ଇସୀପ୍ରକାର ଜୋ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନୀ ହୈ, ଵହ ସମସ୍ତ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ଅପନା ନହୀଂ
ମାନତା . କିନ୍ତୁ ଅପନେ ନିଜଭାଵକୋ ହୀ ଅପନା ଜାନକର ଗ୍ରହଣ କରତା ହୈ ..୩୦୦..
ଅବ ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :

Page 442 of 642
PDF/HTML Page 475 of 675
single page version

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ସିଦ୍ଧାନ୍ତୋଽଯମୁଦାତ୍ତଚିତ୍ତଚରିତୈର୍ମୋକ୍ଷାର୍ଥିଭିଃ ସେଵ୍ଯତାଂ
ଶୁଦ୍ଧଂ ଚିନ୍ମଯମେକମେଵ ପରମଂ ଜ୍ଯୋତିଃ ସଦୈଵାସ୍ମ୍ଯହମ୍
.
ଏତେ ଯେ ତୁ ସମୁଲ୍ଲସନ୍ତି ଵିଵିଧା ଭାଵାଃ ପୃଥଗ୍ଲକ୍ଷଣା-
ସ୍ତେଽହଂ ନାସ୍ମି ଯତୋଽତ୍ର ତେ ମମ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସମଗ୍ରା ଅପି
..୧୮୫..
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗ୍ରହଂ କୁର୍ଵନ୍ ବଧ୍ଯେତୈଵାପରାଧଵାନ୍ .
ବଧ୍ଯେତାନପରାଧୋ ନ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ସଂଵୃତୋ ଯତିଃ ..୧୮୬..
ଥେଯାଦୀ ଅଵରାହେ ଜୋ କୁଵ୍ଵଦି ସୋ ଉ ସଂକିଦୋ ଭମଦି .
ମା ବଜ୍ଝେଜ୍ଜଂ କେଣ ଵି ଚୋରୋ ତ୍ତି ଜଣମ୍ହି ଵିଯରଂତୋ ..୩୦୧..
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଉଦାତ୍ତଚିତ୍ତଚରିତୈଃ ମୋକ୍ଷାର୍ଥିଭିଃ ] ଜିନକେ ଚିତ୍ତକା ଚରିତ୍ର ଉଦାତ୍ତ (ଉଦାର,
ଉଚ୍ଚ, ଉଜ୍ଜ୍ଵଲ) ହୈ ଐସେ ମୋକ୍ଷାର୍ଥୀ [ଅଯମ୍ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଃ ] ଇସ ସିଦ୍ଧାଂତକା [ସେଵ୍ଯତାମ୍ ] ସେଵନ କରେଂ କି
[ଅହମ୍ ଶୁଦ୍ଧଂ ଚିନ୍ମଯମ୍ ଏକମ୍ ପରମଂ ଜ୍ଯୋତିଃ ଏଵ ସଦା ଏଵ ଅସ୍ମି ] ମୈଂ ତୋ ସଦା ହୀ ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯମଯ
ଏକ ପରମ ଜ୍ଯୋତି ହୀ ହୂଁ; [ତୁ] ଔର [ଏତେ ଯେ ପୃଥଗ୍ଲକ୍ଷଣାଃ ଵିଵିଧାଃ ଭାଵାଃ ସମୁଲ୍ଲସନ୍ତି ତେ ଅହଂ ନ ଅସ୍ମି ]
ଜୋ ଯହ ଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷଣଵାଲେ ଵିଵିଧ ପ୍ରକାରକେ ଭାଵ ପ୍ରଗଟ ହୋତେ ହୈଂ ଵେ ମୈଂ ନହୀଂ ହୂଁ, [ଯତଃ ଅତ୍ର ତେ ସମଗ୍ରାଃ
ଅପି ମମ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍
] କ୍ଯୋଂକି ଵେ ସଭୀ ମେରେ ଲିଏ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈଂ ’ .୧୮୫.
ଅବ ଆଗାମୀ କଥନକା ସୂଚକ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗ୍ରହଂ କୁର୍ଵନ୍ ] ଜୋ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଗ୍ରହଣ କ ରତା ହୈ [ଅପରାଧଵାନ୍ ] ଵହ
ଅପରାଧୀ ହୈ, [ବଧ୍ଯେତ ଏଵ] ଇସଲିଯେ ବନ୍ଧମେଂ ପଡ଼ତା ହୈ, ଔର [ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ସଂଵୃତଃ ଯତିଃ ] ଜୋ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ହୀ
ସଂଵୃତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଅପନେ ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ହୀ ଗୁପ୍ତ ହୈ
ମଗ୍ନ ହୈସଂତୁଷ୍ଟ ହୈ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗ୍ରହଣ ନହୀଂ କରତା)
ଐସା ଯତି [ଅନପରାଧଃ ] ନିରପରାଧୀ ହୈ, [ନ ବଧ୍ଯେତ ] ଇସଲିଯେ ବଁଧତା ନହୀଂ ହୈ .୧୮୬.
ଅବ ଇସ କଥନକୋ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତପୂର୍ଵକ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ :
ଅପରାଧ ଚୌର୍ଯାଦିକ କରେ ଜୋ ପୁରୁଷ ଵହ ଶଂକିତ ଫି ରେ .
କୋ ଲୋକମେଂ ଫି ରତେ ହୁଏକୋ, ଚୋର ଜାନ ଜୁ ବାଂଧ ଲେ ..୩୦୧..

Page 443 of 642
PDF/HTML Page 476 of 675
single page version

ଜୋ ଣ କୁ ଣଦି ଅଵରାହେ ସୋ ଣିସ୍ସଂକୋ ଦୁ ଜଣଵଦେ ଭମଦି .
ଣ ଵି ତସ୍ସ ବଜ୍ଝିଦୁଂ ଜେ ଚିଂତା ଉପ୍ପଜ୍ଜଦି କଯାଇ ..୩୦୨..
ଏଵମ୍ହି ସାଵରାହୋ ବଜ୍ଝାମି ଅହଂ ତୁ ସଂକିଦୋ ଚେଦା .
ଜଇ ପୁଣ ଣିରାଵରାହୋ ଣିସ୍ସଂକୋହଂ ଣ ବଜ୍ଝାମି ..୩୦୩..
ସ୍ତେଯାଦୀନପରାଧାନ୍ ଯଃ କରୋତି ସ ତୁ ଶଙ୍କିତୋ ଭ୍ରମତି .
ମା ବଧ୍ଯେ କେନାପି ଚୌର ଇତି ଜନେ ଵିଚରନ୍ ..୩୦୧..
ଯୋ ନ କରୋତ୍ଯପରାଧାନ୍ ସ ନିଶ୍ଶଙ୍କସ୍ତୁ ଜନପଦେ ଭ୍ରମତି .
ନାପି ତସ୍ଯ ବଦ୍ଧୁଂ ଯଚ୍ଚିନ୍ତୋତ୍ପଦ୍ଯତେ କଦାଚିତ୍ ..୩୦୨..
ଏଵମସ୍ମି ସାପରାଧୋ ବଧ୍ଯେଽହଂ ତୁ ଶଙ୍କିତଶ୍ଚେତଯିତା .
ଯଦି ପୁନର୍ନିରପରାଧୋ ନିଶ୍ଶଙ୍କୋଽହଂ ନ ବଧ୍ଯେ ..୩୦୩..
ଯଥାତ୍ର ଲୋକେ ଯ ଏଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗ୍ରହଣଲକ୍ଷଣମପରାଧଂ କରୋତି ତସ୍ଯୈଵ ବନ୍ଧଶଂକା ସମ୍ଭଵତି, ଯସ୍ତୁ
ଅପରାଧ ଜୋ କରତା ନହୀଂ, ନିଃଶଂକ ଲୋକଵିଷୈ ଫି ରେ .
‘ବଁଧ ଜାଉଁଗା’ ଐସୀ କଭୀ, ଚିଂତା ନ ଉସକୋ ହୋଯ ହୈ ..୩୦୨..
ତ୍ଯୋଂ ଆତମା ଅପରାଧୀ ‘ମୈଂ ବଁଧତା ହୂଁ’ ଯୋଂ ହି ସଶଂକ ହୈ .
ଅରୁ ନିରପରାଧୀ ଆତମା, ‘ନାହୀ ବଁଧୂଁ’ ନିଃଶଂକ ହୈ ..୩୦୩..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଯଃ ] ଜୋ ପୁରୁଷ [ସ୍ତେଯାଦୀନ୍ ଅପରାଧାନ୍ ] ଚୋରୀ ଆଦିକେ ଅପରାଧ [କରୋତି ]
କରତା ହୈ, [ସଃ ତୁ ] ଵହ ‘[ଜନେ ଵିଚରନ୍ ] ଲୋକ ମେଂ ଘୂମତା ହୁଆ [କେନ ଅପି ] ମୁଝେ କୋଈ [ଚୌରଃ ଇତି ]
ଚୋର ସମଝକର [ମା ବଧ୍ଯେ ] ପକଡ଼ ନ ଲେ’, ଇସପ୍ରକାର [ଶଙ୍କିତଃ ଭ୍ରମତି ] ଶଂକି ତ ହୋତା ହୁଆ ଘୂମତା
ହୈ; [ଯଃ ] ଜୋ ପୁରୁଷ [ଅପରାଧାନ୍ ] ଅପରାଧ [ନ କରୋତି ] ନହୀଂ କ ରତା [ସଃ ତୁ ] ଵହ [ଜନପଦେ ]
ଲୋକ ମେଂ [ନିଶ୍ଶଙ୍କଃ ଭ୍ରମତି ] ନିଃଶଂକ ଘୂମତା ହୈ, [ଯଦ୍ ] କ୍ଯୋଂକି [ତସ୍ଯ ] ଉସେ [ବଦ୍ଧୁଂ ଚିନ୍ତା ]
ବଁଧନେକୀ ଚିନ୍ତା [କଦାଚିତ୍ ଅପି ] ଭୀ ଭୀ [ନ ଉତ୍ପଦ୍ଯତେ ] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତୀ
. [ଏଵମ୍ ] ଇସୀପ୍ରକାର
[ଚେତଯିତା ] ଅପରାଧୀ ଆତ୍ମା ‘[ସାପରାଧଃ ଅସ୍ମି ] ମୈଂ ଅପରାଧୀ ହୂଁ, [ବଧ୍ଯେ ତୁ ଅହମ୍ ] ଇସଲିଯେ ମୈଂ
ବଁଧୂଁଗା’ ଇସପ୍ରକାର [ଶଙ୍କିତଃ ] ଶଂକି ତ ହୋତା ହୈ, [ଯଦି ପୁନଃ ] ଔର ଯଦି [ନିରପରାଧଃ ] ଅପରାଧ ରହିତ
(ଆତ୍ମା) ହୋ ତୋ ‘[ଅହଂ ନ ବଧ୍ଯେ ] ମୈଂ ନହୀଂ ବଁଧୂଁଗା’ ଇସପ୍ରକାର [ନିଶ୍ଶଂଙ୍କଃ ] ନିଃଶଂକ ହୋତା ହୈ
.
ଟୀକା :ଜୈସେ ଇସ ଜଗତମେଂ ଜୋ ପୁରୁଷ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗ୍ରହଣ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ଅପରାଧ
କରତା ହୈ ଉସୀକୋ ବନ୍ଧକୀ ଶଂକା ହୋତୀ ହୈ, ଔର ଜୋ ଅପରାଧ ନହୀଂ କରତା ଉସେ ବନ୍ଧକୀ ଶଂକା ନହୀଂ ହୋତୀ;

Page 444 of 642
PDF/HTML Page 477 of 675
single page version

ତଂ ନ କରୋତି ତସ୍ଯ ସା ନ ସମ୍ଭଵତି; ତଥାତ୍ମାପି ଯ ଏଵାଶୁଦ୍ଧଃ ସନ୍ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗ୍ରହଣଲକ୍ଷଣମପରାଧଂ
କରୋତି ତସ୍ଯୈଵ ବନ୍ଧଶଂକା ସମ୍ଭଵତି, ଯସ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧଃ ସଂସ୍ତଂ ନ କରୋତି ତସ୍ଯ ସା ନ ସମ୍ଭଵତୀତି
ନିଯମଃ
. ଅତଃ ସର୍ଵଥା ସର୍ଵପରକୀଯଭାଵପରିହାରେଣ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ଗୃହୀତଵ୍ଯଃ, ତଥା ସତ୍ଯେଵ
ନିରପରାଧତ୍ଵାତ୍ .
କୋ ହି ନାମାଯମପରାଧଃ ?
ସଂସିଦ୍ଧିରାଧସିଦ୍ଧଂ ସାଧିଯମାରାଧିଯଂ ଚ ଏଯଟ୍ଠଂ .
ଅଵଗଦରାଧୋ ଜୋ ଖଲୁ ଚେଦା ସୋ ହୋଦି ଅଵରାଧୋ ..୩୦୪..
ଜୋ ପୁଣ ଣିରାଵରାଧୋ ଚେଦା ଣିସ୍ସଂକିଓ ଉ ସୋ ହୋଇ .
ଆରାହଣାଇ ଣିଚ୍ଚଂ ଵଟ୍ଟେଇ ଅହଂ ତି ଜାଣଂତୋ ..୩୦୫..
ଇସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଭୀ ଜୋ ଅଶୁଦ୍ଧ ଵର୍ତତା ହୁଆ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଗ୍ରହଣ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ଅପରାଧ
କରତା ହୈ ଉସୀକୋ ବନ୍ଧକୀ ଶଁକା ହୋତୀ ହୈ, ତଥା ଜୋ ଶୁଦ୍ଧ ଵର୍ତତା ହୁଆ ଅପରାଧ ନହୀଂ କରତା ଉସେ ବନ୍ଧକୀ
ଶଁକା ନହୀଂ ହୋତୀ
ଐସା ନିଯମ ହୈ . ଇସଲିଏ ସର୍ଵଥା ସମସ୍ତ ପରକୀଯ ଭାଵୋଂକେ ପରିହାର ଦ୍ଵାରା (ଅର୍ଥାତ୍
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସର୍ଵ ଭାଵୋଂକୋ ଛୋଡ଼କର) ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ, କ୍ଯୋଂକି ଐସା ହୋନେ ପର ହୀ
ନିରପରାଧତା ହୋତୀ ହୈ
..୩୦୦ ସେ ୩୦୩..
ଭାଵାର୍ଥ :ଯଦି ମନୁଷ୍ଯ ଚୋରୀ ଆଦି ଅପରାଧ କରେ ତୋ ଉସେ ବନ୍ଧନକୀ ଶଁକା ହୋ; ନିରପରାଧକୋ
ଶଁକା କ୍ଯୋଂ ହୋଗୀ ? ଇସୀପ୍ରକାର ଯଦି ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଗ୍ରହଣରୂପ ଅପରାଧ କରେ ତୋ ଉସେ ବନ୍ଧକୀ ଶଁକା
ଅଵଶ୍ଯ ହୋଗୀ; ଯଦି ଅପନେକୋ ଶୁଦ୍ଧ ଅନୁଭଵ କରେ, ପରକା ଗ୍ରହଣ ନ କରେ, ତୋ ବନ୍ଧକୀ ଶଁକା କ୍ଯୋଂ ହୋଗୀ ?
ଇସଲିଏ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଛୋଡ଼କର ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକା ଗ୍ରହଣ କରନା ଚାହିଏ
. ତଭୀ ନିରପରାଧ ହୁଆ ଜାତା ହୈ .
ଅବ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କି ଯହ ‘ଅପରାଧ’ କ୍ଯା ହୈ ? ଉସକେ ଉତ୍ତରମେଂ ଅପରାଧକା ସ୍ଵରୂପ କହତେ
ହୈଂ :
ସଂସିଦ୍ଧି, ସିଦ୍ଧି ଜୁ ରାଧ, ଅରୁ ସାଧିତ, ଅରାଧିତଏକ ହୈ .
ଉସ ରାଧସେ ଜୋ ରହିତ ହୈ, ଵହ ଆତମା ଅପରାଧ ହୈ ..୩୦୪..
ଅରୁ ଆତମା ଜୋ ନିରପରାଧୀ, ହୋଯ ହୈ ନିଃଶଙ୍କ ସୋ .
ଵର୍ତେ ସଦା ଆରାଧନାସେ, ଜାନତା ‘ମୈଂ’ ଆତ୍ମକୋ ..୩୦୫..

Page 445 of 642
PDF/HTML Page 478 of 675
single page version

ସଂସିଦ୍ଧିରାଧସିଦ୍ଧଂ ସାଧିତମାରାଧିତଂ ଚୈକାର୍ଥମ୍ .
ଅପଗତରାଧୋ ଯଃ ଖଲୁ ଚେତଯିତା ସ ଭଵତ୍ଯପରାଧଃ ..୩୦୪..
ଯଃ ପୁନର୍ନିରପରାଧଶ୍ଚେତଯିତା ନିଶ୍ଶଙ୍କିତସ୍ତୁ ସ ଭଵତି .
ଆରାଧନଯା ନିତ୍ଯଂ ଵର୍ତତେ ଅହମିତି ଜାନନ୍ ..୩୦୫..
ପରଦ୍ରଵ୍ଯପରିହାରେଣ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯାତ୍ମନଃ ସିଦ୍ଧିଃ ସାଧନଂ ଵା ରାଧଃ . ଅପଗତୋ ରାଧୋ ଯସ୍ଯ
ଚେତଯିତୁଃ ସୋଽପରାଧଃ . ଅଥଵା ଅପଗତୋ ରାଧୋ ଯସ୍ଯ ଭାଵସ୍ଯ ସୋଽପରାଧଃ, ତେନ ସହ ଯଶ୍ଚେତଯିତା
ଵର୍ତତେ ସ ସାପରାଧଃ . ସ ତୁ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗ୍ରହଣସଦ୍ଭାଵେନ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସିଦ୍ଧଯଭାଵାଦ୍ବନ୍ଧଶଂକାସମ୍ଭଵେ
ସତି ସ୍ଵଯମଶୁଦ୍ଧତ୍ଵାଦନାରାଧକ ଏଵ ସ୍ଯାତ୍ . ଯସ୍ତୁ ନିରପରାଧଃ ସ ସମଗ୍ରପରଦ୍ରଵ୍ଯପରିହାରେଣ
ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସିଦ୍ଧିସଦ୍ଭାଵାଦ୍ବନ୍ଧଶଂକାଯା ଅସମ୍ଭଵେ ସତି ଉପଯୋଗୈକଲକ୍ଷଣଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମୈକ ଏଵାହମିତି
ରାଧ = ଆରାଧନା; ପ୍ରସନ୍ନତା; କୃପା; ସିଦ୍ଧି; ପୂର୍ଣତା; ସିଦ୍ଧି କରନା; ପୂର୍ଣ କରନା .
ଗାଥାର୍ଥ :[ସଂସିଦ୍ଧିରାଧସିଦ୍ଧମ୍ ] ସଂସିଦ୍ଧି, ରାଧ, ସିଦ୍ଧ, [ସାଧିତମ୍ ଆରାଧିତଂ ଚ ]
ସାଧିତ ଔର ଆରାଧିତ[ଏକାର୍ଥମ୍ ] ଯେ ଏକାର୍ଥଵାଚୀ ଶବ୍ଦ ହୈଂ; [ଯଃ ଖଲୁ ଚେତଯିତା ] ଜୋ
ଆତ୍ମା [ଅପଗତରାଧଃ ] ‘ଅପଗତରାଧ’ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଧସେ ରହିତ ହୈ, [ସଃ ] ଵହ ଆତ୍ମା [ଅପରାଧଃ ]
ଅପରାଧ [ଭଵତି ] ହୈ
.
[ପୁନଃ ] ଔର [ଯଃ ଚେତଯିତା ] ଜୋ ଆତ୍ମା [ନିରପରାଧଃ ] ନିରପରାଧ ହୈ [ସଃ ତୁ ] ଵହ
[ନିଶ୍ଶଙ୍କିତଃ ଭଵତି ] ନିଃଶଂକ ହୋତା ହୈ; [ଅହମ୍ ଇତି ଜାନନ୍ ] ‘ଜୋ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ହୈ ସୋ ହୀ ମୈଂ
ହୂଁ ’ ଐସା ଜାନତା ହୁଆ [ଆରାଧନଯା ] ଆରାଧନାସେ [ନିତ୍ଯଂ ଵର୍ତତେ ] ସଦା ଵର୍ତତା ହୈ
.
ଟୀକା :ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିହାରସେ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୀ ସିଦ୍ଧି ଅଥଵା ସାଧନ ସୋ ରାଧ ହୈ . ଜୋ
ଆତ୍ମା ‘ଅପଗତରାଧ’ ଅର୍ଥାତ୍ ରାଧ ରହିତ ହୋ ଵହ ଆତ୍ମା ଅପରାଧ ହୈ . ଅଥଵା (ଦୂସରା ସମାସଵିଗ୍ରହ
ଇସପ୍ରକାର ହୈ :) ଜୋ ଭାଵ ରାଧ ରହିତ ହୋ ଵହ ଭାଵ ଅପରାଧ ହୈ; ଉସ ଅପରାଧସେ ଯୁକ୍ତ ଜୋ ଆତ୍ମା
ଵର୍ତତା ହୋ ଵହ ଆତ୍ମା ସାପରାଧ ହୈ
. ଵହ ଆତ୍ମା, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଗ୍ରହଣକେ ସଦ୍ଭାଵ ଦ୍ଵାରା ଶୁଦ୍ଧ
ଆତ୍ମାକୀ ସିଦ୍ଧିକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ବନ୍ଧକୀ ଶଂକା ହୋତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ସ୍ଵଯଂ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ,
ଅନାରାଧକ ହୀ ହୈ
. ଔର ଜୋ ଆତ୍ମା ନିରପରାଧ ହୈ ଵହ, ସମଗ୍ର ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିହାରସେ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୀ
ସିଦ୍ଧିକେ ସଦ୍ଭାଵକେ କାରଣ ବନ୍ଧକୀ ଶଂକା ନହୀଂ ହୋତୀ, ଇସଲିଯେ ‘ଉପଯୋଗ ହୀ ଜିସକା ଏକ
ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ଏକ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ହୀ ମୈଂ ହୂଁ’ ଇସପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯ କରତା ହୁଆ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୀ ସିଦ୍ଧି

Page 446 of 642
PDF/HTML Page 479 of 675
single page version

ନିଶ୍ଚିନ୍ଵନ୍ ନିତ୍ଯମେଵ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସିଦ୍ଧିଲକ୍ଷଣଯାରାଧନଯା ଵର୍ତମାନତ୍ଵାଦାରାଧକ ଏଵ ସ୍ଯାତ୍ .
(ମାଲିନୀ)
ଅନଵରତମନନ୍ତୈର୍ବଧ୍ଯତେ ସାପରାଧଃ
ସ୍ପୃଶତି ନିରପରାଧୋ ବନ୍ଧନଂ ନୈଵ ଜାତୁ
.
ନିଯତମଯମଶୁଦ୍ଧଂ ସ୍ଵଂ ଭଜନ୍ସାପରାଧୋ
ଭଵତି ନିରପରାଧଃ ସାଧୁ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସେଵୀ
..୧୮୭..
ନନୁ କିମନେନ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମୋପାସନପ୍ରଯାସେନ ? ଯତଃ ପ୍ରତିକ୍ରମଣାଦିନୈଵ ନିରପରାଧୋ
ଭଵତ୍ଯାତ୍ମା; ସାପରାଧସ୍ଯାପ୍ରତିକ୍ରମଣାଦେସ୍ତଦନପୋହକତ୍ଵେନ ଵିଷକୁମ୍ଭତ୍ଵେ ସତି ପ୍ରତିକ୍ରମଣା-
ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସୀ ଆରାଧନା ପୂର୍ଵକ ସଦା ହୀ ଵର୍ତତା ହୈ ଇସଲିଯେ, ଆରାଧକ ହୀ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ :ସଂସିଦ୍ଧି, ରାଧ, ସିଦ୍ଧି, ସାଧିତ ଔର ଆରାଧିତଇନ ଶବ୍ଦୋଂକା ଏକ ହୀ ଅର୍ଥ
ହୈ . ଯହାଁ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୀ ସିଦ୍ଧି ଅଥଵା ସାଧନକା ନାମ ‘ରାଧ’ ହୈ . ଜିନକେ ଵହ ରାଧ ନହୀଂ ହୈ ଵହ
ଆତ୍ମା ସାପରାଧ ହୈ ଔର ଜିସକେ ଵହ ରାଧ ହୈ ଵହ ଆତ୍ମା ନିରପରାଧ ହୈ . ଜୋ ସାପରାଧ ହୈ ଉସେ ବନ୍ଧକୀ
ଶଂକା ହୋତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ ସ୍ଵଯଂ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଅନାରାଧକ ହୈ; ଔର ଜୋ ନିରପରାଧ ହୈ ଵହ ନିଃଶଂକ
ହୋତା ହୁଆ ଅପନେ ଉପଯୋଗମେଂ ଲୀନ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସେ ବନ୍ଧକୀ ଶଂକା ନହୀଂ ହୋତୀ, ଇସଲିଯେ ‘ଜୋ
ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମା ହୈ ଵହୀ ମୈଂ ହୂଁ’ ଐସେ ନିଶ୍ଚଯପୂର୍ଵକ ଵର୍ତତା ହୁଆ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ, ଚାରିତ୍ର ଔର ତପକେ
ଏକ ଭାଵରୂପ ନିଶ୍ଚଯ ଆରାଧନାକା ଆରାଧକ ହୀ ହୈ
..୩୦୪-୩୦୫..
ଅବ ଇସୀ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ସାପରାଧଃ ] ସାପରାଧ ଆତ୍ମା [ଅନଵରତମ୍ ] ନିରନ୍ତର [ଅନନ୍ତୈଃ ] ଅନଂତ
ପୁଦ୍ଗଲପରମାଣୁରୂପ କ ର୍ମୋଂସେ [ବଧ୍ଯତେ ] ବଁଧତା ହୈ; [ନିରପରାଧଃ ] ନିରପରାଧ ଆତ୍ମା [ବନ୍ଧନମ୍ ]
ବନ୍ଧନକୋ [ଜାତୁ ] କ ଦାପି [ସ୍ପୃଶତି ନ ଏଵ ] ସ୍ପର୍ଶ ନହୀଂ କରତା
. [ଅଯମ୍ ] ଜୋ ସାପରାଧ ଆତ୍ମା
ହୈ ଵହ ତୋ [ନିଯତମ୍ ] ନିଯମସେ [ସ୍ଵମ୍ ଅଶୁଦ୍ଧଂ ଭଜନ୍ ] ଅପନେକୋ ଅଶୁଦ୍ଧ ସେଵନ କରତା ହୁଆ
[ସାପରାଧଃ ] ସାପରାଧ ହୈ; [ନିରପରାଧଃ ] ନିରପରାଧ ଆତ୍ମା ତୋ [ସାଧୁ ] ଭଲୀଭାଁତି [ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସେଵୀ
ଭଵତି ]
ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକା ସେଵନ କରନେଵାଲା ହୋତା ହୈ
.୧୮୭.
(ଯହାଁ ଵ୍ଯଵହାରନଯାଵଲମ୍ବୀ ଅର୍ଥାତ୍ ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ଅଵଲମ୍ବନ କରନେଵାଲା ତର୍କ କରତା ହୈ
କି :) ‘‘ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୀ ଉପାସନାକା ଯହ ପ୍ରଯାସ କରନେକା କ୍ଯା କାମ ହୈ ? କ୍ଯୋଂକି
ପ୍ରତିକ୍ରମଣ ଆଦିସେ ହୀ ଆତ୍ମା ନିରପରାଧ ହୋତା ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ସାପରାଧକେ, ଜୋ ଅପ୍ରତିକ୍ରମଣ ଆଦି
ହୈଂ ଵେ, ଅପରାଧକୋ ଦୂର କରନେଵାଲେ ନ ହୋନେସେ, ଵିଷକୁମ୍ଭ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଜୋ ପ୍ରତିକ୍ରମଣାଦି ହୈଂ ଵେ,

Page 447 of 642
PDF/HTML Page 480 of 675
single page version

ଦେସ୍ତଦପୋହକତ୍ଵେନାମୃତକୁମ୍ଭତ୍ଵାତ୍ . ଉକ୍ତଂ ଚ ଵ୍ଯଵହାରାଚାରସୂତ୍ରେ‘‘ଅପ୍ପଡିକମଣମପ୍ପଡିସରଣଂ
ଅପ୍ପରିହାରୋ ଅଧାରଣା ଚେଵ . ଅଣିଯତ୍ତୀ ଯ ଅଣିଂଦାଗରହାସୋହୀ ଯ ଵିସକୁଂଭୋ ..୧..
ପଡିକମଣଂ ପଡିସରଣଂ ପରିହାରୋ ଧାରଣା ଣିଯତ୍ତୀ ଯ . ଣିଂଦା ଗରହା ସୋହୀ ଅଟ୍ଠଵିହୋ
ଅମଯକୁଂଭୋ ଦୁ ..୨..’’
ଅତ୍ରୋଚ୍ଯତେ
୧. ପ୍ରତିକ୍ରମଣ = କୃତ ଦୋଷୋଂକା ନିରାକରଣ .
୨. ପ୍ରତିସରଣ = ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵାଦି ଗୁଣୋଂମେଂ ପ୍ରେରଣା .
୩. ପରିହାର = ମିଥ୍ଯାତ୍ଵାଦି ଦୋଷୋଂକା ନିଵାରଣ .
୪. ଧାରଣା = ପଂଚନମସ୍କାରାଦି ମଂତ୍ର, ପ୍ରତିମା ଇତ୍ଯାଦି ବାହ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଆଲମ୍ବନ ଦ୍ଵାରା ଚିତ୍ତକୋ ସ୍ଥିର କରନା .
୫. ନିଵୃତ୍ତି = ବାହ୍ଯ ଵିଷଯକଷାଯାଦି ଇଚ୍ଛାମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଚିତ୍ତକୋ ହଟା ଲେନା .
୬. ନିନ୍ଦା = ଆତ୍ମସାକ୍ଷୀପୂର୍ଵକ ଦୋଷୋଂକା ପ୍ରଗଟ କରନା .
୭. ଗର୍ହା = ଗୁରୁସାକ୍ଷୀସେ ଦୋଷୋଂକା ପ୍ରଗଟ କରନା .
୮. ଶୁଦ୍ଧି = ଦୋଷ ହୋନେ ପର ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତ ଲେକର ଵିଶୁଦ୍ଧି କରନା .
ଅପରାଧକୋ ଦୂର କରନେଵାଲେ ହୋନେସେ, ଅମୃତକୁମ୍ଭ ହୈଂ . ଵ୍ଯଵହାରକା କଥନ କରନେଵାଲେ ଆଚାରସୂତ୍ରମେଂ ଭୀ
କହା ହୈ କି :
ଅପ୍ପଡିକମଣମପଡିସରଣଂ ଅପ୍ପଡିହାରୋ ଅଧାରଣା ଚେଵ .
ଅଣିଯତ୍ତୀ ଯ ଅଣିଂଦାଗରହାସୋହୀ ଯ ଵିସକୁମ୍ଭୋ ..୧..
ପଡିକମଣଂ ପଡିସରଣଂ ପରିହାରୋ ଧାରଣା ଣିଯତ୍ତୀ ଯ .
ଣିଂଦା ଗରହା ସୋହୀ ଅଟ୍ଠଵିହୋ ଅମଯକୁମ୍ଭୋ ଦୁ ..୨..
[ଅର୍ଥ :ଅପ୍ରତିକ୍ରମଣ, ଅପ୍ରତିସରଣ, ଅପରିହାର, ଅଧାରଣା, ଅନିଵୃତ୍ତି, ଅନିନ୍ଦା, ଅଗର୍ହା ଔର
ଅଶୁଦ୍ଧିଯହ (ଆଠ ପ୍ରକାରକା) ଵିଷକୁମ୍ଭ ହୈ .୧.
ପ୍ରତିକ୍ରମଣ, ପ୍ରତିସରଣ, ପରିହାର, ଧାରଣା, ନିଵୃତ୍ତି, ନିନ୍ଦା, ଗର୍ହା ଔର ଶୁଦ୍ଧିଯହ
ଆଠ ପ୍ରକାରକା ଅମୃତକୁମ୍ଭ ହୈ .୨.]
ଉପରୋକ୍ତ ତର୍କକା ସମାଧାନ କରତେ ହୁଏ ଆଚାର୍ଯଦେଵ (ନିଶ୍ଚଯନଯକୀ ପ୍ରଧାନତାସେ) ଗାଥା ଦ୍ଵାରା
କହତେ ହୈଂ :