Samaysar-Hindi (Oriya transliteration). Kalash: 215-221 ; Gatha: 366-382.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 28 of 34

 

Page 508 of 642
PDF/HTML Page 541 of 675
single page version

ଖଲ୍ଵନ୍ଯଶ୍ଚେତଯିତା ଚେତଯିତୁଃ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶାଵେଵାନ୍ଯୌ . କିମତ୍ର ସାଧ୍ଯଂ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶ-
ଵ୍ଯଵହାରେଣ ? ନ କିମପି . ତର୍ହି ନ କସ୍ଯାପି ଜ୍ଞାଯକଃ, ଜ୍ଞାଯକୋ ଜ୍ଞାଯକ ଏଵେତି ନିଶ୍ଚଯଃ .
କିଂଚ ସେଟିକାତ୍ର ତାଵଚ୍ଛଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ତସ୍ଯ ତୁ ଵ୍ଯଵହାରେଣ ଶ୍ଵୈତ୍ଯଂ
କୁଡଯାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଅଥାତ୍ର କୁଡଯାଦେଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଶ୍ଵୈତ୍ଯସ୍ଯ ଶ୍ଵେତଯିତ୍ରୀ ସେଟିକା କିଂ ଭଵତି
କିଂ ନ ଭଵତୀତି ତଦୁଭଯତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧୋ ମୀମାଂସ୍ଯତେଯଦି ସେଟିକା କୁଡଯାଦେର୍ଭଵତି ତଦା
ଯସ୍ଯ ଯଦ୍ଭଵତି ତତ୍ତଦେଵ ଭଵତି ଯଥାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵଦାତ୍ମୈଵ ଭଵତୀତି ତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧେ ଜୀଵତି
ସେଟିକା କୁଡଯାଦେର୍ଭଵନ୍ତୀ କୁଡଯାଦିରେଵ ଭଵେତ୍; ଏଵଂ ସତି ସେଟିକାଯାଃ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯୋଚ୍ଛେଦଃ
.
ନ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସଂକ୍ର ମସ୍ଯ ପୂର୍ଵମେଵ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧତ୍ଵାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାସ୍ତ୍ଯୁଚ୍ଛେଦଃ . ତତୋ ନ ଭଵତି ସେଟିକା
କୁଡଯାଦେଃ . ଯଦି ନ ଭଵତି ସେଟିକା କୁଡଯାଦେସ୍ତର୍ହି କସ୍ଯ ସେଟିକା ଭଵତି ? ସେଟିକାଯା
ଏଵ ସେଟିକା ଭଵତି . ନନୁ କତରାଽନ୍ଯା ସେଟିକା ସେଟିକାଯାଃ ଯସ୍ଯାଃ ସେଟିକା ଭଵତି ? ନ ଖଲ୍ଵନ୍ଯା
ନହୀଂ ହୈ . (ଅବ ଆଗେ ଔର ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :) ଯଦି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ନହୀଂ ହୈ ତୋ ଚେତଯିତା
କିସକା ହୈ ? ଚେତଯିତାକା ହୀ ଚେତଯିତା ହୈ . (ଇସ) ଚେତଯିତାସେ ଭିନ୍ନ ଐସା ଦୂସରା କୌନସା ଚେତଯିତା
ହୈ କି ଜିସକା (ଯହ) ଚେତଯିତା ହୈ ? (ଇସ) ଚେତଯିତାସେ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଚେତଯିତା ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ
ଵେ ଦୋ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶ ହୀ ହୈଂ
. ଯହାଁ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶୋଂକେ ଵ୍ଯଵହାରସେ କ୍ଯା ସାଧ୍ଯ ହୈ ? କୁଛ
ଭୀ ସାଧ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ . ତବ ଫି ର ଜ୍ଞାଯକ କିସୀକା ନହୀଂ ହୈ, ଜ୍ଞାଯକ ଜ୍ଞାଯକ ହୀ ହୈଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .
(ଇସପ୍ରକାର ଯହାଁ ଯହ ବତାଯା ହୈ କି : ‘ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଜାନତା ହୈ’ଯହ ଵ୍ଯଵହାରକଥନ
ହୈଂ; ‘ଆତ୍ମା ଅପନେକୋ ଜାନତା ହୈ’ଇସ କଥନମେଂ ଭୀ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିଅଂଶରୂପ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ; ‘ଜ୍ଞାଯକ ଜ୍ଞାଯକ
ହୀ ହୈ’ଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .)
ଔର (ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାଯକକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ-ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତପୂର୍ଵକ କହା ହୈ) ଇସୀପ୍ରକାର ଦର୍ଶକକେ
ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ କହା ଜାତା ହୈ :ଇସ ଜଗତମେଂ କଲଈ ହୈ ଵହ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ .
ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଉସ କଲଈକା ଶ୍ଵୈତ୍ଯ (କଲଈକେ ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵେତ କିଯେ ଜାନେ ଯୋଗ୍ଯ ପଦାର୍ଥ)
ହୈ
. ଅବ, ‘ଶ୍ଵେତ କରନେଵାଲୀ କଲଈ, ଶ୍ଵେତ କରାନେ ଯୋଗ୍ଯ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ହୈ ଯା ନହୀଂ ?’
ଇସପ୍ରକାର ଉନ ଦୋନୋଂକେ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଯହାଁ ଵିଚାର କିଯା ଜାତା ହୈ :ଯଦି କଲଈ ଦୀଵାର ଆଦି
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ହୋ ତୋ କ୍ଯା ହୋ ଯହ ପ୍ରଥମ ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :‘ଜିସକା ଜୋ ହୋତା ହୈ ଵହ ଵହୀ ହୋତା ହୈ,
ଜୈସେ ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞାନ ହୋନେସେ ଜ୍ଞାନ ଵହ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ;ଐସା ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀଵନ୍ତ (ଵିଦ୍ଯମାନ)
ହୋନେସେ, କଲଈ ଯଦି ଦୀଵାରଆଦିକୀ ହୋ ତୋ କଲଈ ଉନ ଦୀଵାର-ଆଦି ହୀ ହୋନୀ ଚାହିଏ (ଅର୍ଥାତ୍ କଲଈ
ଦୀଵାର-ଆଦି ସ୍ଵରୂପ ହୀ ହୋନୀ ଚାହିଏ); ଐସା ହୋନେ ପର, କଲଈକେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ହୋ ଜାଯଗା .
କିନ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ତୋ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପମେଂ ସଂକ୍ରମଣ ହୋନେକା ତୋ

Page 509 of 642
PDF/HTML Page 542 of 675
single page version

ସେଟିକା ସେଟିକାଯାଃ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶାଵେଵାନ୍ଯୌ . କିମତ୍ର ସାଧ୍ଯଂ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶଵ୍ଯଵହାରେଣ ? ନ
କିମପି . ତର୍ହି ନ କସ୍ଯାପି ସେଟିକା, ସେଟିକା ସେଟିକୈଵେତି ନିଶ୍ଚଯଃ . ଯଥାଯଂ
ଦ୍ରଷ୍ଟାନ୍ତସ୍ତଥାଯଂ ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତିକଃଚେତଯିତାତ୍ର ତାଵଦ୍ଦର୍ଶନଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ତସ୍ଯ ତୁ
ଵ୍ଯଵହାରେଣ ଦ୍ରଶ୍ଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଅଥାତ୍ର ପୁଦ୍ଗଲାଦେଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଦ୍ରଶ୍ଯସ୍ଯ ଦର୍ଶକଶ୍ଚେତଯିତା
କିଂ ଭଵତି କିଂ ନ ଭଵତୀତି ତଦୁଭଯତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧୋ ମୀମାଂସ୍ଯତେଯଦି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେର୍ଭଵତି
ତଦା ଯସ୍ଯ ଯଦ୍ଭଵତି ତତ୍ତଦେଵ ଭଵତି ଯଥାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵଦାତ୍ମୈଵ ଭଵତୀତି ତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧେ
ଜୀଵତି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେର୍ଭଵନ୍ ପୁଦ୍ଗଲାଦିରେଵ ଭଵେତ୍; ଏଵଂ ସତି ଚେତଯିତୁଃ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯୋଚ୍ଛେଦଃ
.
ନ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସଂକ୍ର ମସ୍ଯ ପୂର୍ଵମେଵ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧତ୍ଵାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାସ୍ତ୍ଯୁଚ୍ଛେଦଃ . ତତୋ ନ ଭଵତି ଚେତଯିତା
ପୁଦ୍ଗଲାଦେଃ . ଯଦି ନ ଭଵତି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେସ୍ତର୍ହି କସ୍ଯ ଚେତଯିତା ଭଵତି ? ଚେତଯିତୁରେଵ
ଚେତଯିତା ଭଵତି . ନନୁ କତରୋଽନ୍ଯଶ୍ଚେତଯିତା ଚେତଯିତୁର୍ଯସ୍ଯ ଚେତଯିତା ଭଵତି ? ନ ଖଲ୍ଵନ୍ଯଶ୍ଚେତଯିତା
ଚେତଯିତୁଃ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶାଵେଵାନ୍ଯୌ . କିମତ୍ର ସାଧ୍ଯଂ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶଵ୍ଯଵହାରେଣ ? ନ କିମପି .
ପହଲେ ହୀ ନିଷେଧ କିଯା ଗଯା ହୈ . ଇସଲିଯେ (ଯହ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ କି) କଲଈ ଦୀଵାର-ଆଦିକୀ ନହୀଂ ହୈ .
(ଆଗେ ଔର ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :) ଯଦି କଲଈ ଦୀଵାର-ଆଦିକୀ ନହୀଂ ହୈ ତୋ କଲଈ କିସକୀ ହୈ ?
କଲଈକୀ ହୀ କଲଈ ହୈ
. (ଇସ) କଲଈସେ ଭିନ୍ନ ଐସୀ ଦୂସରୀ କୌନସୀ କଲଈ ହୈ କି ଜିସକୀ (ଯହ)
କଲଈ ହୈ ? (ଇସ) କଲଈସେ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ଯ କୋଈ କଲଈ ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ ଵେ ଦୋ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶ
ହୀ ହୈଂ
. ଯହାଁ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶୋଂକେ ଵ୍ଯଵହାରସେ କ୍ଯା ସାଧ୍ଯ ହୈ ? କୁଛ ଭୀ ସାଧ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ . ତବ ଫି ର
କଲଈ କିସୀକୀ ନହୀଂ ହୈ, କଲଈ କଲଈ ହୀ ହୈଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ . ଜୈସେ ଯହ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଯହ
ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତ ହୈ :ଇସ ଜଗତମେଂ ଚେତଯିତା ହୈ ଵହ ଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ . ପୁଦ୍ଗଲାଦି
ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଉସେ ଚେତଯିତାକା ଦୃଶ୍ଯ ହୈ . ଅବ, ‘ଦର୍ଶକ (ଦେଖନେଵାଲା ଯା ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କରନେଵାଲା)
ଚେତଯିତା, ଦୃଶ୍ଯ (ଦେଖନେ ଯୋଗ୍ଯ ଯା ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ) ଜୋ ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଉସକା ହୈ ଯା
ନହୀଂ ?’
ଇସପ୍ରକାର ଉନ ଦୋନୋଂକେ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଯହାଁ ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :ଯଦି ଚେତଯିତା
ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ହୋ ତୋ କ୍ଯା ହୋ ଯହ ପହଲେ ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :‘ଜିସକା ଜୋ ହୋତା ହୈ ଵହ ଵହୀ ହୋତା
ହୈ, ଜୈସେ ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞାନ ହୋନେସେ ଜ୍ଞାନ ଵହ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ;’ଐସା ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀଵନ୍ତ ହୋନେସେ,
ଚେତଯିତା ଯଦି ପୁଦ୍ଗଲାଦି ହୋ ତୋ ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦି ହୀ ହୋନା ଚାହିଯେ . (ଅର୍ଥାତ୍ ଚେତଯିତା
ପୁଦ୍ଗଲାଦିସ୍ଵରୂପ ହୀ ହୋନା ଚାହିଏ); ଐସା ହୋନେ ପର, ଚେତଯିତାକେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ହୋ ଜାଯଗା . କିନ୍ତୁ
ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ତୋ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପମେଂ ସଂକ୍ରମଣ ହୋନେକା ତୋ ପହଲେ
ହୀ ନିଷେଧ କର ଦିଯା ହୈ
. ଇସସେ (ଯହ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ କି) ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ନହୀଂ ହୈ . (ଆଗେ ଔର
ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :) ଚେତଯିତା ଯଦି ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ନହୀଂ ହୈ ତୋ ଚେତଯିତା କିସକା ହୈ ? ଚେତଯିତାକା ହୀ

Page 510 of 642
PDF/HTML Page 543 of 675
single page version

ତର୍ହି ନ କସ୍ଯାପି ଦର୍ଶକଃ, ଦର୍ଶକୋ ଦର୍ଶକ ଏଵେତି ନିଶ୍ଚଯଃ .
ଅପି ଚ ସେଟିକାତ୍ର ତାଵଚ୍ଛଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ତସ୍ଯ ତୁ ଵ୍ଯଵହାରେଣ
ଶ୍ଵୈତ୍ଯଂ କୁଡଯାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଅଥାତ୍ର କୁଡଯାଦେଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଶ୍ଵୈତ୍ଯସ୍ଯ ଶ୍ଵେତଯିତ୍ରୀ ସେଟିକା କିଂ ଭଵତି
କିଂ ନ ଭଵତୀତି ତଦୁଭଯତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧୋ ମୀମାଂସ୍ଯତେଯଦି ସେଟିକା କୁଡଯାଦେର୍ଭଵତି ତଦା
ଯସ୍ଯ ଯଦ୍ଭଵତି ତତ୍ତଦେଵ ଭଵତି ଯଥାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵଦାତ୍ମୈଵ ଭଵତୀତି ତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧେ ଜୀଵତି
ସେଟିକା କୁଡଯାଦେର୍ଭଵନ୍ତୀ କୁଡଯାଦିରେଵ ଭଵେତ୍, ଏଵଂ ସତି ସେଟିକାଯାଃ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯୋଚ୍ଛେଦଃ
. ନ ଚ
ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସଂକ୍ର ମସ୍ଯ ପୂର୍ଵମେଵ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧତ୍ଵାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାସ୍ତ୍ଯୁଚ୍ଛେଦଃ . ତତୋ ନ ଭଵତି ସେଟିକା କୁଡଯାଦେଃ .
ଯଦି ନ ଭଵତି ସେଟିକା କୁଡଯାଦେସ୍ତର୍ହି କସ୍ଯ ସେଟିକା ଭଵତି ? ସେଟିକାଯା ଏଵ ସେଟିକା
ଭଵତି
. ନନୁ କତରାଽନ୍ଯା ସେଟିକା ସେଟିକାଯା ଯସ୍ଯାଃ ସେଟିକା ଭଵତି ? ନ ଖଲ୍ଵନ୍ଯା
ଚେତଯିତା ହୈ . (ଇସ) ଚେତଯିତାସେ ଭିନ୍ନ ଦୂସରା ଐସା କୌନସା ଚେତଯିତା ହୈ କି ଜିସକା (ଯହ) ଚେତଯିତା
ହୈ ? (ଇସ) ଚେତଯିତାସେ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଚେତଯିତା ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ ଵେ ଦୋ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶ ହୀ
ହୈଂ
. ଯହାଁ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶୋଂକେ ଵ୍ଯଵହାରସେ କ୍ଯା ସାଧ୍ଯ ହୈ? କୁଛ ଭୀ ସାଧ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ . ତବ ଫି ର ଦର୍ଶକ
କିସୀକା ନହୀଂ ହୈ, ଦର୍ଶକ ଦର୍ଶକ ହୀ ହୈଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .
(ଇସପ୍ରକାର ଯହାଁ ଯହ ବତାଯା ଗଯା ହୈ କି : ‘ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଦେଖତା ହୈ ଅଥଵା ଶ୍ରଦ୍ଧା କରତା
ହୈ’ଯହ ଵ୍ଯଵହାରକଥନ ହୈ . ‘ଆତ୍ମା ଅପନେକୋ ଦେଖତା ହୈ ଅଥଵା ଶ୍ରଦ୍ଧା କରତା ହୈ’ଇସ କଥନମେଂ
ଭୀ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମି-ଅଂଶରୂପ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ; ‘ଦର୍ଶକ ଦର୍ଶକ ହୀ ହୈ’ଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .)
ଔର (ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାଯକ ତଥା ଦର୍ଶକକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ଦୃର୍ଷ୍ଟାନ୍ତ-ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତସେ କହା ହୈ) ଇସୀପ୍ରକାର
ଅପୋହକ (ତ୍ଯାଗ କରନେଵାଲେ)କେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ କହା ଜାତା ହୈ;ଇସ ଜଗତମେଂ କଲଈ ହୈ ଵହ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ
ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ . ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଉସ କଲଈକା ଶ୍ଵୈତ୍ଯ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
କଲଈ ଦ୍ଵାରା ଶ୍ଵେତ କିଯେ ଜାନେ ଯୋଗ୍ଯ ପଦାର୍ଥ ହୈ) . ଅବ, ଶ୍ଵେତ କରନେଵାଲୀ କଲଈ, ଶ୍ଵେତ କୀ ଜାନେ ଯୋଗ୍ଯ
ଜୋ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଉସକୀ ହୈ ଯା ନହୀଂ ?’ଇସପ୍ରକାର ଉନ ଦୋନୋଂକେ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଯହାଁ
ଵିଚାର କିଯା ଜାତା ହୈ :ଯଦି କଲଈ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ହୋ ତୋ କ୍ଯା ହୋ ସୋ ପହଲେ ଵିଚାର
କରତେ ହୈଂ :‘ଜିସକା ଜୋ ହୋତା ହୈ ଵହ ଵହୀ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞାନ ହୋନେସେ ଵହ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ;’
ଐସା ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀଵନ୍ତ (ଵିଦ୍ଯମାନ) ହୋନେସେ, କଲଈ ଯଦି ଦୀଵାର-ଆଦିକୀ ହୋ ତୋ କଲଈ ଵହ
ଦୀଵାର-ଆଦି ହୀ ହୋନୀ ଚାହିଏ (ଅର୍ଥାତ୍ କଲଈ ଦୀଵାର-ଆଦି ସ୍ଵରୂପ ହୀ ହୋନୀ ଚାହିଏ); ଐସା ହୋନେ
ପର, କଲଈକେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ହୋ ଜାଯେଗା
. ପରନ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ତୋ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଏକ
ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପମେଂ ସଂକ୍ରମଣ ହୋନେକା ତୋ ପହଲେ ହୀ ନିଷେଧ କିଯା ଗଯା ହୈ . ଇସଲିଯେ (ଯହ ସିଦ୍ଧ
ହୁଆ କି) କଲଈ ଦୀଵାର-ଆଦିକୀ ନହୀଂ ହୈ . (ଆଗେ ଔର ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :) ଯଦି କଲଈ ଦୀଵାର-

Page 511 of 642
PDF/HTML Page 544 of 675
single page version

ସେଟିକା ସେଟିକାଯାଃ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶାଵେଵାନ୍ଯୌ . କିମତ୍ର ସାଧ୍ଯଂ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶଵ୍ଯଵହାରେଣ ? ନ
କିମପି . ତର୍ହି ନ କସ୍ଯାପି ସେଟିକା, ସେଟିକା ସେଟିକୈଵେତି ନିଶ୍ଚଯଃ . ଯଥାଯଂ
ଦ୍ରଷ୍ଟାନ୍ତସ୍ତଥାଯଂ ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତିକ :ଚେତଯିତାତ୍ର ତାଵଦ୍ ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣନିର୍ଭରପରାପୋହନାତ୍ମକ-
ସ୍ଵଭାଵଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ତସ୍ଯ ତୁ ଵ୍ଯଵହାରେଣାପୋହ୍ଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଅଥାତ୍ର ପୁଦ୍ଗଲାଦେଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯା-
ପୋହ୍ଯସ୍ଯାପୋହକଶ୍ଚେତଯିତା କିଂ ଭଵତି କିଂ ନ ଭଵତୀତି ତଦୁଭଯତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧୋ ମୀମାଂସ୍ଯତେ
ଯଦି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେର୍ଭଵତି ତଦା ଯସ୍ଯ ଯଦ୍ଭଵତି ତତ୍ତଦେଵ ଭଵତି ଯଥାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଂ
ଭଵଦାତ୍ମୈଵ ଭଵତୀତି ତତ୍ତ୍ଵସମ୍ବନ୍ଧେ ଜୀଵତି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେର୍ଭଵନ୍ ପୁଦ୍ଗଲାଦିରେଵ ଭଵେତ୍; ଏଵଂ
ସତି ଚେତଯିତୁଃ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯୋଚ୍ଛେଦଃ
. ନ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସଂକ୍ର ମସ୍ଯ ପୂର୍ଵମେଵ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧତ୍ଵାଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯାସ୍ତ୍ଯୁଚ୍ଛେଦଃ .
ତତୋ ନ ଭଵତି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେଃ . ଯଦି ନ ଭଵତି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦେସ୍ତର୍ହି କସ୍ଯ
ଚେତଯିତା ଭଵତି ? ଚେତଯିତୁରେଵ ଚେତଯିତା ଭଵତି . ନନୁ କତରୋଽନ୍ଯଶ୍ଚେତଯିତା ଚେତଯିତୁର୍ଯସ୍ଯ
ଚେତଯିତା ଭଵତି ? ନ ଖଲ୍ଵନ୍ଯଶ୍ଚେତଯିତା ଚେତଯିତୁଃ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶାଵେଵାନ୍ଯୌ . କିମତ୍ର
ଆଦିକୀ ନହୀଂ ହୈ ତୋ କଲଈ କିସକୀ ହୈ ? କଲଈକୀ ହୀ କଲଈ ହୈ . (ଇସ) କଲଈସେ ଭିନ୍ନ ଐସୀ ଦୂସରୀ
କୌନସୀ କଲଈ ହୈ କି ଜିସକୀ (ଯହ) କଲଈ ହୈ ? (ଇସ) କଲଈସେ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ଯ କୋଈ କଲଈ ନହୀଂ
ହୈ, କିନ୍ତୁ ଵେ ଦୋ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶ ହୀ ହୈଂ
. ଯହାଁ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶୋଂକେ ଵ୍ଯଵହାରସେ କ୍ଯା ସାଧ୍ଯ
ହୈ ? କୁଛ ଭୀ ସାଧ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ . ତବ ଫି ର କଲଈ କିସୀକୀ ନହୀଂ ହୈ, କଲଈ କଲଈ ହୀ ହୈଯହ ନିଶ୍ଚଯ
ହୈ . ଜୈସେ ଯହ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଯହ ଦାର୍ଷ୍ଟାନ୍ତ ଦିଯା ଜାତା ହୈ :ଇସ ଜଗତମେଂ ଜୋ ଚେତଯିତା ହୈ ଵହ,
ଜିସକା ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ, ପରକେ ଅପୋହନସ୍ଵରୂପ (ତ୍ଯାଗସ୍ଵରୂପ) ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଐସା ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ .
ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଉସ ଚେତଯିତାକା ଅପୋହ୍ଯ (ତ୍ଯାଜ୍ଯ) ହୈ . ଅବ, ‘ଅପୋହକ (ତ୍ଯାଗ
କରନେଵାଲା) ଚେତଯିତା, ଅପୋହ୍ଯ (ତ୍ଯାଜ୍ଯ) ଜୋ ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଉସକା ହୈ ଯା ନହୀଂ ?’ଇସପ୍ରକାର
ଉନ ଦୋନୋଂକେ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଯହାଁ ଵିଚାର କିଯା ଜାତା ହୈ :ଯଦି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ହୋ
ତୋ କ୍ଯା ହୋ ଯହ ପହଲେ ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ : ‘ଜିସକା ଜୋ ହୋତା ହୈ ଵହ ଵହୀ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ ଆତ୍ମାକା
ଜ୍ଞାନ ହୋନେସେ ଜ୍ଞାନ ଵହ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ :’
ଐସା ତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀଵନ୍ତ ହୋନେସେ, ଚେତଯିତା ଯଦି
ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ହୋ ତୋ ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦି ହୀ ହୋନା ଚାହିଏ (ଅର୍ଥାତ୍ ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିସ୍ଵରୂପ ହୀ
ହୋନା ଚାହିଏ); ଐସା ହୋନେ ପର, ଚେତଯିତାକେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ହୋ ଜାଯେଗା
. ପରନ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଉଚ୍ଛେଦ ତୋ
ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପମେଂ ସଂକ୍ରମଣ ହୋନେକା ପହଲେ ହୀ ନିଷେଧ କିଯା ହୈ .
ଇସଲିଯେ (ଯହ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ କି) ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ନହୀଂ ହୈ . (ଆଗେ ଔର ଵିଚାର କରତେ ହୈଂ :)
ଯଦି ଚେତଯିତା ପୁଦ୍ଗଲାଦିକା ନହୀଂ ହୈ ତୋ ଚେତଯିତା କିସକା ହୈ ? ଚେତଯିତାକା ହୀ ଚେତଯିତା ହୈ . (ଇସ)
ଚେତଯିତାସେ ଭିନ୍ନ ଐସା ଦୂସରା କୌନସା ଚେତଯିତା ହୈ କି ଜିସକା (ଯହ) ଚେତଯିତା ହୈ ? (ଇସ) ଚେତଯିତାସେ
ଭିନ୍ନ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଚେତଯିତା ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ ଵେ ଦୋ ସ୍ଵ-ସ୍ଵାମିରୂପ ଅଂଶ ହୀ ହୈଂ
. ଯହାଁ ସ୍ଵସ୍ଵାମିରୂପ

Page 512 of 642
PDF/HTML Page 545 of 675
single page version

ସାଧ୍ଯଂ ସ୍ଵସ୍ଵାମ୍ଯଂଶଵ୍ଯଵହାରେଣ ? ନ କିମପି . ତର୍ହି ନ କସ୍ଯାପ୍ଯପୋହକଃ, ଅପୋହକୋଽପୋହକ
ଏଵେତି ନିଶ୍ଚଯଃ .
ଅଥ ଵ୍ଯଵହାରଵ୍ଯାଖ୍ଯାନମ୍
ଯଥା ଚ ସୈଵ ସେଟିକା ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵା ସ୍ଵଯଂ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମମାନା
କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମଯନ୍ତୀ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭର-
ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନା କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସେଟିକାନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ
ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନ ଶ୍ଵେତଯତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ, ତଥା ଚେତଯିତାପି ଜ୍ଞାନଗୁଣ-
ନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵଃ ସ୍ଵଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମମାନଃ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନା-
ପରିଣମଯନ୍ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନଃ
ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚେତଯିତୃନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନ
ଜାନାତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ
.
ଅଂଶୋଂକେ ଵ୍ଯଵହାରସେ କ୍ଯା ସାଧ୍ଯ ହୈ ? କୁଛ ଭୀ ସାଧ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ . ତବ ଫି ର ଅପୋହକ (ତ୍ଯାଗ କରନେଵାଲା)
କିସୀକା ନହୀଂ ହୈ, ଅପୋହକ ଅପୋହକ ହୀ ହୈଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .
(ଇସପ୍ରକାର ଯହାଁ ଯହ ବତାଯା ଗଯା ହୈ କି : ‘ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ତ୍ଯାଗତା ହୈ’ଯହ ଵ୍ଯଵହାର
କଥନ ହୈ ; ‘ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନମଯ ଐସେ ନିଜକୋ ଗ୍ରହଣ କରତା ହୈ’ଐସା କହନେମେଂ ଭୀ ସ୍ଵ-
ସ୍ଵାମିଅଂଶରୂପ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ; ‘ଅପୋହକ ଅପୋହକ ହୀ ହୈ’ଯହ ନିଶ୍ଚଯ ହୈ .)
ଅବ, ଵ୍ଯଵହାରକା ଵିଵେଚନ କିଯା ଜାତା ହୈ :
ଜିସପ୍ରକାର ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲୀ ଵହୀ କଲଈ, ସ୍ଵଯଂ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ
ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ ହୋତୀ ହୁଈ ଔର ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ
କରତୀ ହୁଈ, ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈଂ ଐସେ ଅପନେ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵକେ
ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ, କଲଈ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ (
ଦୀଵାର-ଆଦିକେ)
ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୁଏ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ, ଅପନେ (କଲଈକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ
ଶ୍ଵେତ କରତୀ ହୈ, ଐସା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା
ଚେତଯିତା ଭୀ, ସ୍ଵଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ ହୋତା ହୁଆ ଔର ପୁଦ୍ଗଲାଦି
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ କରାତା ହୁଆ, ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈଂ ଐସେ
ଅପନେ ଜ୍ଞାନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୁଆ, ଚେତଯିତା ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ
ଐସେ ଅପନେ (
ପୁଦ୍ଗଲାଦିକେ) ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୁଏ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ,
ଅପନେ (ଚେତଯିତାକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ ଜାନତା ହୈଐସା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ .

Page 513 of 642
PDF/HTML Page 546 of 675
single page version

କିଂଚଯଥା ଚ ସୈଵ ସେଟିକା ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵା ସ୍ଵଯଂ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନା-
ପରିଣମମାନା କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମଯନ୍ତୀ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ
ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନା କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସେଟିକାନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ
ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନ ଶ୍ଵେତଯତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ, ତଥା ଚେତଯିତାପି ଦର୍ଶନଗୁଣ-
ନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵଃ ସ୍ଵଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମମାନଃ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନା-
ପରିଣମଯନ୍ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନୋ ଦର୍ଶନଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନଃ
ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚେତଯିତୃନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନ
ପଶ୍ଯତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ
.
ଅପି ଚଯଥା ଚ ସୈଵ ସେଟିକା ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵା ସ୍ଵଯଂ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯ-
ସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମମାନା କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମଯନ୍ତୀ କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତ-
କେନାତ୍ମନଃ ଶ୍ଵେତଗୁଣନିର୍ଭରସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନା କୁଡଯାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସେଟିକାନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ
65
ଔର (ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନଗୁଣକା ଵ୍ଯଵହାର କହା ହୈ) ଇସୀପ୍ରକାର ଦର୍ଶନଗୁଣକା ଵ୍ଯଵହାର କହା
ଜାତା ହୈ :ଜିସପ୍ରକାର ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲୀ ଵହୀ କଲଈ, ସ୍ଵଯଂ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ
ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ ହୋତୀ ହୁଈ ଔର ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ
କରାତୀ ହୁଈ, ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈଂ ଐସେ ଅପନେ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵକେ
ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଈ, କଲଈ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ (
ଦିଵାର-ଆଦିକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ
ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ (କଲଈକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ ଶ୍ଵେତ କରତୀ
ହୈଐସା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଚେତଯିତା ଭୀ, ସ୍ଵଯଂ
ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ ହୋତା ହୁଆ, ଔର ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ
ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ କରାତା ହୁଆ, ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈଂ ଐସେ ଅପନେ
ଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୁଆ, ଚେତଯିତା ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ
ଅପନେ (
ପୁଦ୍ଗଲାଦିକେ) ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ
(ଚେତଯିତାକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ ଦେଖତା ହୈ ଅଥଵା ଶ୍ରଦ୍ଧା କରତା ହୈଐସା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ .
ଔର (ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ-ଦର୍ଶନ ଗୁଣକା ଵ୍ଯଵହାର କହା ହୈ) ଇସୀପ୍ରକାର ଚାରିତ୍ରଗୁଣକା ଵ୍ଯଵହାର
କହା ଜାତା ହୈ :ଜୈସେ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵଵାଲୀ ଵହୀ କଲଈ, ସ୍ଵଯଂ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ
ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ ହୋତୀ ହୁଈ ଔର ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ
କରାତୀ ହୁଈ, ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ ଶ୍ଵେତଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ
ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ, କଲଈ ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ (
ଦୀଵାର-ଆଦିକେ) ସ୍ଵଭାଵକେ

Page 514 of 642
PDF/HTML Page 547 of 675
single page version

ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନ ଶ୍ଵେତଯତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ, ତଥା ଚେତଯିତାପି
ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣନିର୍ଭରପରାପୋହନାତ୍ମକସ୍ଵଭାଵଃ ସ୍ଵଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମମାନଃ ପୁଦ୍ଗଲାଦି-
ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚାତ୍ମସ୍ଵଭାଵେନାପରିଣମଯନ୍ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣନିର୍ଭର-
ପରାପୋହନାତ୍ମକସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନଃ ପୁଦ୍ଗଲାଦିପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଚେତଯିତୃନିମିତ୍ତକେନାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ
ପରିଣାମେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନମାତ୍ମନଃ ସ୍ଵଭାଵେନାପୋହତୀତି ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯତେ
.
ଏଵମଯମାତ୍ମନୋ ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଚାରିତ୍ରପର୍ଯାଯାଣାଂ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରପ୍ରକାରଃ . ଏଵମେଵାନ୍ଯେଷାଂ ସର୍ଵେଷାମପି
ପର୍ଯାଯାଣାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯଃ .
ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଦୀଵାର-ଆଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ (କଲଈ)କେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଶ୍ଵେତ କରତୀ
ହୈଐସା ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ; ଇସୀପ୍ରକାର ଜିସକା ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ, ପରକେ ଅପୋହନସ୍ଵରୂପ
ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଐସା ଚେତଯିତା ଭୀ, ସ୍ଵଯଂ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନହୀଂ ହୋତା ହୁଆ
ଔର ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମିତ ନ କରାତା ହୁଆ, ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜିସକୋ
ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଗୁଣସେ ପରିପୂର୍ଣ ପର-ଅପୋହନାତ୍ମକ (
ପରକେ ତ୍ଯାଗସ୍ଵରୂପ) ସ୍ଵଭାଵକେ
ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୁଆ, ଚେତଯିତା ଜିସକୋ ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସେ ଅପନେ (ପୁଦ୍ଗଲାଦିକେ)
ସ୍ଵଭାଵକେ ପରିଣାମ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ପୁଦ୍ଗଲାଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଅପନେ (ଚେତଯିତାକେ) ସ୍ଵଭାଵସେ
ଅପୋହତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ତ୍ଯାଗ କରତା ହୈଇସପ୍ରକାର ଵ୍ଯଵହାର କିଯା ଜାତା ହୈ .
ଇସପ୍ରକାର ଯହ, ଆତ୍ମାକେ ଜ୍ଞାନ-ଦର୍ଶନ-ଚାରିତ୍ର ପର୍ଯାଯୋଂକା ନିଶ୍ଚଯ-ଵ୍ଯଵହାର ପ୍ରକାର ହୈ .
ଇସୀପ୍ରକାର ଅନ୍ଯ ସମସ୍ତ ପର୍ଯାଯୋଂକା ଭୀ ନିଶ୍ଚଯ-ଵ୍ଯଵହାର ପ୍ରକାର ସମଝନା ଚାହିଏ .
ଭାଵାର୍ଥ :ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ଆତ୍ମାକା ଏକ ଚେତନାମାତ୍ର ସ୍ଵଭାଵ ହୈ . ଉସକେ ପରିଣାମ ଜାନନା,
ଦେଖନା, ଶ୍ରଦ୍ଧା କରନା, ନିଵୃତ୍ତ ହୋନା ଇତ୍ଯାଦି ହୈଂ . ଵହାଁ ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଵିଚାର କିଯା ଜାଯେ ତୋ ଆତ୍ମାକୋ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଜ୍ଞାଯକ ନହୀଂ କହା ଜା ସକତା, ଦର୍ଶକ ନହୀଂ କହା ଜା ସକତା, ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କରନେଵାଲା ନହୀଂ କହା
ଜା ସକତା, ତ୍ଯାଗ କରନେଵାଲା ନହୀଂ କହା ଜା ସକତା; କ୍ଯୋଂକି ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଔର ଆତ୍ମାକେ ନିଶ୍ଚଯସେ କୋଈ
ଭୀ ସମ୍ବନ୍ଧ ନହୀଂ ହୈ
. ଜୋ ଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ, ଶ୍ରଦ୍ଧାନ, ତ୍ଯାଗ ଇତ୍ଯାଦି ଭାଵ ହୈଂ, ଵେ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ହୈଂ; ଭାଵ-ଭାଵକକା
ଭେଦ କହନା ଵହ ଭୀ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ, ନିଶ୍ଚଯସେ ଭାଵ ଔର ଭାଵ କରନେଵାଲା ଭେଦ ନହୀଂ ହୈ .
ଅବ, ଵ୍ଯଵହାରନଯକେ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ . ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ଆତ୍ମାକୋ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଜ୍ଞାତା, ଦ୍ରଷ୍ଟା, ଶ୍ରଦ୍ଧାନ
କରନେଵାଲା, ତ୍ଯାଗ କରନେଵାଲା କହା ଜାତା ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ଆତ୍ମାକେ ନିମିତ୍ତ-ନୈମିତ୍ତିକଭାଵ ହୈ .
ଜ୍ଞାନାଦି ଭାଵୋଂକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ନିମିତ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵ୍ଯଵହାରୀଜନ କହତେ ହୈଂ କିଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ
ଜାନତା ହୈ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଦେଖତା ହୈ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ଶ୍ରଦ୍ଧାନ କରତା ହୈ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ତ୍ଯାଗ କରତା ହୈ .
ଇସପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯ-ଵ୍ଯଵହାରକେ ପ୍ରକାରକୋ ଜାନକର ଯଥାଵତ୍ (ଜୈସା କହା ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର) ଶ୍ରଦ୍ଧାନ
କରନା ..୩୫୬ ସେ ୩୬୫..

Page 515 of 642
PDF/HTML Page 548 of 675
single page version

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯନିରୂପଣାର୍ପିତମତେସ୍ତତ୍ତ୍ଵଂ ସମୁତ୍ପଶ୍ଯତୋ
ନୈକଦ୍ରଵ୍ଯଗତଂ ଚକାସ୍ତି କିମପି ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରଂ ଜାତୁଚିତ୍
.
ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞେଯମଵୈତି ଯତ୍ତୁ ତଦଯଂ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଵଭାଵୋଦଯଃ
କିଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରଚୁମ୍ବନାକୁଲଧିଯସ୍ତତ୍ତ୍ଵାଚ୍ଚ୍ଯଵନ୍ତେ ଜନାଃ
..୨୧୫..
(ମନ୍ଦାକ୍ରାନ୍ତା)
ଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵରସଭଵନାତ୍କିଂ ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ଶେଷ-
ମନ୍ଯଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଵତି ଯଦି ଵା ତସ୍ଯ କିଂ ସ୍ଯାତ୍ସ୍ଵଭାଵଃ
.
ଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ନାରୂପଂ ସ୍ନପଯତି ଭୁଵଂ ନୈଵ ତସ୍ଯାସ୍ତି ଭୂମି-
ର୍ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞେଯଂ କଲଯତି ସଦା ଜ୍ଞେଯମସ୍ଯାସ୍ତି ନୈଵ
..୨୧୬..
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଶୁଦ୍ଧ-ଦ୍ରଵ୍ଯ-ନିରୂପଣ-ଅର୍ପିତ-ମତେଃ ତତ୍ତ୍ଵଂ ସମୁତ୍ପଶ୍ଯତଃ ] ଜିସନେ ଶୁଦ୍ଧ
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ନିରୂପଣମେଂ ବୁଦ୍ଧିକୋ ଲଗାଯା ହୈ, ଔର ଜୋ ତତ୍ତ୍ଵକା ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ, ଉସ ପୁରୁଷକୋ [ଏକ-
ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଗତଂ କିମ୍-ଅପି ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଅନ୍ତରଂ ଜାତୁଚିତ୍ ନ ଚକାସ୍ତି ]
ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଭୀତର କୋଈ ଭୀ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ରହତା ହୁଆ କ ଦାପି ଭାସିତ ନହୀଂ ହୋତା
. [ଯତ୍ ତୁ ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞେଯମ୍ ଅଵୈତି ତତ୍ ଅଯଂ ଶୁଦ୍ଧ-ସ୍ଵଭାଵ-ଉଦଯଃ ]
ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞେଯକୋ ଜାନତା ହୈ ଵହ ତୋ ଯହ ଜ୍ଞାନକେ ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵଭାଵକା ଉଦଯ ହୈ . [ଜନାଃ ] ଜବ କି ଐସା ହୈ
ତବ ଫି ର ଲୋଗ [ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଅନ୍ତର-ଚୁମ୍ବନ-ଆକୁଲ-ଧିଯଃ ] ଜ୍ଞାନକୋ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ସ୍ପର୍ଶ ହୋନେକୀ
ମାନ୍ଯତାସେ ଆକୁଲ ବୁଦ୍ଧିଵାଲେ ହୋତେ ହୁଏ [ତତ୍ତ୍ଵାତ୍ ] ତତ୍ତ୍ଵସେ (ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵରୂପସେ) [କିଂ ଚ୍ଯଵନ୍ତେ ] କ୍ଯୋଂ
ଚ୍ଯୁତ ହୋତେ ହୈଂ ?
ଭାଵାର୍ଥ :ଶୁଦ୍ଧନଯକୀ ଦୃଷ୍ଟିସେ ତତ୍ତ୍ଵକା ସ୍ଵରୂପ ଵିଚାର କରନେ ପର ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ପ୍ରଵେଶ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା . ଜ୍ଞାନମେଂ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତେ ହୈଂ ସୋ ତୋ ଯହ ଜ୍ଞାନକୀ
ସ୍ଵଚ୍ଛତାକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ; କହୀଂ ଜ୍ଞାନ ଉନ୍ହେଂ ସ୍ପର୍ଶ ନହୀଂ କରତା ଅଥଵା ଵେ ଜ୍ଞାନକୋ ସ୍ପର୍ଶ ନହୀଂ କରତେ . ଐସା
ହୋନେ ପର ଭୀ, ଜ୍ଞାନମେଂ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା ପ୍ରତିଭାସ ଦେଖକର ଯହ ଲୋଗ ଐସା ମାନତେ ହୁଏ ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପସେ ଚ୍ଯୁତ
ହୋତେ ହୈଂ କି ‘ଜ୍ଞାନକୋ ପରଜ୍ଞେଯୋଂକେ ସାଥ ପରମାର୍ଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ହୈ’; ଯହ ଉନକା ଅଜ୍ଞାନ ହୈ
. ଉନ ପର କରୁଣା
କରକେ ଆଚାର୍ଯଦେଵ କହତେ ହୈଂ କିଯହ ଲୋଗ ତତ୍ତ୍ଵସେ କ୍ଯୋଂ ଚ୍ଯୁତ ହୋ ରହେ ହୈଂ ? .୨୧୫.
ପୁନଃ ଇସୀ ଅର୍ଥକୋ ଦୃଢ଼ କରତେ ହୁଏ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଶୁଦ୍ଧ-ଦ୍ରଵ୍ଯ-ସ୍ଵରସ-ଭଵନାତ୍ ] ଶୁଦ୍ଧ ଦ୍ରଵ୍ଯକା (ଆତ୍ମା ଆଦି ଦ୍ରଵ୍ଯକା)

Page 516 of 642
PDF/HTML Page 549 of 675
single page version

(ମନ୍ଦାକ୍ରାନ୍ତା)
ରାଗଦ୍ଵେଷଦ୍ଵଯମୁଦଯତେ ତାଵଦେତନ୍ନ ଯାଵଦ୍
ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵତି ନ ପୁନର୍ବୋଧ୍ଯତାଂ ଯାତି ବୋଧ୍ଯମ୍
.
ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵତୁ ତଦିଦଂ ନ୍ଯକ୍କୃତାଜ୍ଞାନଭାଵଂ
ଭାଵାଭାଵୌ ଭଵତି ତିରଯନ୍ ଯେନ ପୂର୍ଣସ୍ଵଭାଵଃ
..୨୧୭..
ନିଜରସରୂପ (-ଜ୍ଞାନାଦି ସ୍ଵଭାଵରୂପ) ପରିଣମନ ହୋତା ହୈ ଇସଲିଯେ, [ଶେଷମ୍ ଅନ୍ଯତ୍-ଦ୍ରଵ୍ଯଂ କିଂ
ସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ଭଵତି ]
କ୍ଯା ଶେଷ କୋଈ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯ ଉସ (
ଜ୍ଞାନାଦି) ସ୍ଵଭାଵକା ହୋ ସକତା ହୈ ?
(ନହୀଂ .) [ଯଦି ଵା ସ୍ଵଭାଵଃ କିଂ ତସ୍ଯ ସ୍ଯାତ୍ ] ଅଥଵା କ୍ଯା ଵହ (ଜ୍ଞାନାଦି)ସ୍ଵଭାଵ କିସୀ
ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯକା ହୋ ସକତା ହୈ ? (ନହୀଂ . ପରମାର୍ଥସେ ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ନହୀଂ
ହୈ .) [ଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ନାରୂପଂ ଭୁଵଂ ସ୍ନପଯତି ] ଚାଁଂଦନୀକା ରୂପ ପୃଥ୍ଵୀକୋ ଉଜ୍ଜ୍ଵଲ କ ରତା ହୈ [ଭୂମିଃ ତସ୍ଯ
ନ ଏଵ ଅସ୍ତି ] ତଥାପି ପୃଥ୍ଵୀ ଚାଁଦନୀକୀ କଦାପି ନହୀଂ ହୋତୀ; [ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞେଯଂ ସଦା କଲଯତି ]
ଇସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞେଯକୋ ସଦା ଜାନତା ହୈ [ଜ୍ଞେଯମ୍ ଅସ୍ଯ ଅସ୍ତି ନ ଏଵ ] ତଥାପି ଜ୍ଞେଯ ଜ୍ଞାନକା
କଦାପି ନହୀଂ ହୋତା
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଶୁଦ୍ଧନଯକୀ ଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ କିସୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକା ସ୍ଵଭାଵ କିସୀ ଅନ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ ନହୀଂ ହୋତା . ଜୈସେ ଚାଁଦନୀ ପୃଥ୍ଵୀକୋ ଉଜ୍ଜ୍ଵଲ କରତୀ ହୈ, କିନ୍ତୁ ପୃଥ୍ଵୀ ଚାଁଦନୀକୀ
କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ନହୀଂ ହୋତୀ, ଇସୀପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞେଯକୋ ଜାନତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞେଯ ଜ୍ଞାନକା କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର
ଭୀ ନହୀଂ ହୋତା
. ଆତ୍ମାକା ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସକୀ ସ୍ଵଚ୍ଛତାମେଂ ଜ୍ଞେଯ ସ୍ଵଯମେଵ ଝଲକତା
ହୈ, କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନମେଂ ଉନ ଜ୍ଞେଯୋଂକା ପ୍ରଵେଶ ନହୀଂ ହୋତା .୨୧୬.
ଅବ, ଆଗେକୀ ଗାଥାଓଂକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ତାଵତ୍ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ଦ୍ଵଯମ୍ ଉଦଯତେ ] ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକା ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵ ତବ ତକ ଉଦଯକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ [ଯାଵଦ୍ ଏତତ୍ ଜ୍ଞାନଂ ଜ୍ଞାନଂ ନ ଭଵତି ] କି ଜବ ତକ ଯହ ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞାନରୂପ ନ ହୋ
[ପୁନଃ ବୋଧ୍ଯମ୍ ବୋଧ୍ଯତାଂ ନ ଯାତି ] ଔର ଜ୍ଞେଯ ଜ୍ଞେଯତ୍ଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନ ହୋ
. [ତତ୍ ଇଦଂ ଜ୍ଞାନଂ ନ୍ଯକ୍କୃତ-
ଅଜ୍ଞାନଭାଵଂ ଜ୍ଞାନଂ ଭଵତୁ ] ଇସଲିଯେ ଯହ ଜ୍ଞାନ, ଅଜ୍ଞାନ-ଭାଵକୋ ଦୂର କ ରକେ, ଜ୍ଞାନରୂପ ହୋ[ଯେନ
ଭାଵ-ଅଭାଵୌ ତିରଯନ୍ ପୂର୍ଣସ୍ଵଭାଵଃ ଭଵତି ] କି ଜିସସେ ଭାଵ-ଅଭାଵ(ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ)କୋ ରୋକତା ହୁଆ
ପୂର୍ଣସ୍ଵଭାଵ (ପ୍ରଗଟ) ହୋ ଜାଯେ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଜବ ତକ ଜ୍ଞାନ ଜ୍ଞାନରୂପ ନ ହୋ, ଜ୍ଞେଯ ଜ୍ଞେଯରୂପ ନ ହୋ, ତବ ତକ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ; ଇସଲିଯେ ଯହ ଜ୍ଞାନ, ଅଜ୍ଞାନଭାଵକୋ ଦୂର କରକେ, ଜ୍ଞାନରୂପ ହୋଓ, କି ଜିସସେ
ଜ୍ଞାନମେଂ ଜୋ ଭାଵ ଔର ଅଭାଵରୂପ ଦୋ ଅଵସ୍ଥାଐଂ ହୋତୀ ହୈଂ ଵେ ମିଟ ଜାଯେଂ ଔର ଜ୍ଞାନ ପୂର୍ଣସ୍ଵଭାଵକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଜାଯେ
. ଯହ ପ୍ରାର୍ଥନା ହୈ .୨୧୭.

Page 517 of 642
PDF/HTML Page 550 of 675
single page version

ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତଂ କିଂଚି ଵି ଣତ୍ଥି ଦୁ ଅଚେଦଣେ ଵିସଏ .
ତମ୍ହା କିଂ ଘାଦଯଦେ ଚେଦଯିଦା ତେସୁ ଵିସଏସୁ ..୩୬୬..
ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତଂ କିଂଚି ଵି ଣତ୍ଥି ଦୁ ଅଚେଦଣେ କମ୍ମେ .
ତମ୍ହା କିଂ ଘାଦଯଦେ ଚେଦଯିଦା ତମ୍ହି କମ୍ମମ୍ହି ..୩୬୭..
ଦଂସଣଣାଣଚରିତ୍ତଂ କିଂଚି ଵି ଣତ୍ଥି ଦୁ ଅଚେଦଣେ କାଏ .
ତମ୍ହା କିଂ ଘାଦଯଦେ ଚେଦଯିଦା ତେସୁ କାଏସୁ ..୩୬୮..
ଣାଣସ୍ସ ଦଂସଣସ୍ସ ଯ ଭଣିଦୋ ଘାଦୋ ତହା ଚରିତ୍ତସ୍ସ .
ଣ ଵି ତହିଂ ପୋଗ୍ଗଲଦଵ୍ଵସ୍ସ କୋ ଵି ଘାଦୋ ଦୁ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠୋ ..୩୬୯..
ଜୀଵସ୍ସ ଜେ ଗୁଣା କେଇ ଣତ୍ଥି ଖଲୁ ତେ ପରେସୁ ଦଵ୍ଵେସୁ .
ତମ୍ହା ସମ୍ମାଦିଟ୍ଠିସ୍ସ ଣତ୍ଥି ରାଗୋ ଦୁ ଵିସଏସୁ ..୩୭୦..
‘ଜ୍ଞାନ ଔର ଜ୍ଞେଯ ସର୍ଵଥା ଭିନ୍ନ ହୈ, ଆତ୍ମାକେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଦି କୋଈ ଗୁଣ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ହୈ’
ଐସା ଜାନନେକେ କାରଣ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକୋ ଵିଷଯୋଂକେ ପ୍ରତି ରାଗ ନହୀଂ ହୋତା; ଔର ରାଗଦ୍ଵେଷାଦି ଜଡ଼ ଵିଷଯୋଂମେଂ ଭୀ
ନହୀଂ ହୋତେ; ଵେ ମାତ୍ର ଅଜ୍ଞାନଦଶାମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଜୀଵକେ ପରିଣାମ ହୈଂ
.ଇସ ଅର୍ଥକୀ ଗାଥାଏଁ ଅବ କହତେ
ହୈଂ :
ଚାରିତ୍ର-ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ କିଞ୍ଚିତ୍ ନହିଂ ଅଚେତନ ଵିଷଯମେଂ .
ଇସ ହେତୁସେ ଯହ ଆତମା କ୍ଯା ହନ ସକେ ଉନ ଵିଷଯମେଂ ? ..୩୬୬..
ଚାରିତ୍ର-ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ କିଞ୍ଚିତ୍ ନହିଂ ଅଚେତନ କର୍ମମେଂ .
ଇସ ହେତୁସେ ଯହ ଆତମା କ୍ଯା ହନ ସକେ ଉନ କର୍ମମେଂ ? ..୩୬୭..
ଚାରିତ୍ର-ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ କିଞ୍ଚିତ୍ ନହିଂ ଅଚେତନ କାଯମେଂ .
ଇସ ହେତୁସେ ଯହ ଆତମା କ୍ଯା ହନ ସକେ ଉନ କାଯମେଂ ? ..୩୬୮..
ହୈ ଜ୍ଞାନକା, ସମ୍ଯକ୍ତକା, ଉପଘାତ ଚାରିତକା କହା .
ଵହାଁ ଔର କୁଛ ଭୀ ନହିଂ କହା ଉପଘାତ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ..୩୬୯..
ଜୋ ଜୀଵକେ ଗୁଣ ହୈଂ ନିଯତ ଵେ କୋଈ ନହିଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ .
ଇସ ହେତୁସେ ସଦ୍ଦୃଷ୍ଟି ଜୀଵକୋ ରାଗ ନହିଂ ହୈ ଵିଷଯମେଂ ..୩୭୦..

Page 518 of 642
PDF/HTML Page 551 of 675
single page version

ରାଗୋ ଦୋସୋ ମୋହୋ ଜୀଵସ୍ସେଵ ଯ ଅଣଣ୍ଣପରିଣାମା .
ଏଦେଣ କାରଣେଣ ଦୁ ସଦ୍ଦାଦିସୁ ଣତ୍ଥି ରାଗାଦୀ ..୩୭୧..
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରଂ କିଞ୍ଚିଦପି ନାସ୍ତି ତ୍ଵଚେତନେ ଵିଷଯେ .
ତସ୍ମାତ୍କିଂ ହନ୍ତି ଚେତଯିତା ତେଷୁ ଵିଷଯେଷୁ ..୩୬୬..
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରଂ କିଞ୍ଚିଦପି ନାସ୍ତି ତ୍ଵଚେତନେ କର୍ମଣି .
ତସ୍ମାତ୍କିଂ ହନ୍ତି ଚେତଯିତା ତତ୍ର କର୍ମଣି ..୩୬୭..
ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରଂ କିଞ୍ଚିଦପି ନାସ୍ତି ତ୍ଵଚେତନେ କାଯେ .
ତସ୍ମାତ୍କିଂ ହନ୍ତି ଚେତଯିତା ତେଷୁ କାଯେଷୁ ..୩୬୮..
ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ଦର୍ଶନସ୍ଯ ଚ ଭଣିତୋ ଘାତସ୍ତଥା ଚାରିତ୍ରସ୍ଯ .
ନାପି ତତ୍ର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ କୋଽପି ଘାତସ୍ତୁ ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ ..୩୬୯..
ଅରୁ ରାଗ, ଦ୍ଵେଷ, ଵିମୋହ ତୋ ଜୀଵକେ ଅନନ୍ଯ ପରିଣାମ ହୈଂ .
ଇସ ହେତୁସେ ଶବ୍ଦାଦି ଵିଷଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ରାଗାଦି ହୈଂ ..୩୭୧..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମ୍ ] ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର [ଅଚେତନେ ଵିଷଯେ ତୁ ] ଅଚେତନ
ଵିଷଯମେଂ [କିଞ୍ଚିତ୍ ଅପି ] କିଂଚିତ୍ ମାତ୍ର ଭୀ [ନ ଅସ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଚେତଯିତା ]
ଆତ୍ମା [ତେଷୁ ଵିଷଯେଷୁ ] ଉନ ଵିଷଯୋଂମେଂ [କିଂ ହନ୍ତି ] କ୍ଯା ଘାତ କରେଗା ?
[ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମ୍ ] ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର [ଅଚେତନେ କର୍ମଣି ତୁ ] ଅଚେତନ କର୍ମମେଂ [କିଞ୍ଚିତ୍
ଅପି ] କିଂଚିତ୍ ମାତ୍ର ଭୀ [ନ ଅସ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଚେତଯିତା ] ଆତ୍ମା [ତତ୍ର
କର୍ମଣି ]
ଉନ କ ର୍ମମେଂ [କିଂ ହନ୍ତି ] କ୍ଯା ଘାତ କରେଗା ? (କୁଛ ଭୀ ଘାତ ନହୀଂ କର ସକତା
.)
[ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରମ୍ ] ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର [ଅଚେତନେ କାଯେ ତୁ ] ଅଚେତନ କାଯମେଂ [କିଞ୍ଚିତ୍
ଅପି ] କିଂଚିତ୍ ମାତ୍ର ଭୀ [ନ ଅସ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈ, [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଚେତଯିତା ] ଆତ୍ମା [ତେଷୁ
କାଯେଷୁ ]
ଉନ କାଯୋଂମେଂ [କିଂ ହନ୍ତି ] କ୍ଯା ଘାତ କରେଗା ? (କୁଛ ଭୀ ଘାତ ନହୀଂ କର ସକତା
.)
[ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ] ଜ୍ଞାନକା, [ଦର୍ଶନସ୍ଯ ଚ ] ଦର୍ଶନକା [ତଥା ଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ] ତଥା ଚାରିତ୍ରକା [ଘାତଃ
ଭଣିତଃ ] ଘାତ କ ହା ହୈ, [ତତ୍ର ] ଵହାଁ [ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ] ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା [ଘାତଃ ତୁ ] ଘାତ [କଃ ଅପି ]
କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ [ନ ଅପି ନିର୍ଦିଷ୍ଟଃ ] ନହୀଂ କହା ହୈ
. (ଅର୍ଥାତ୍ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକେ ଘାତ ହୋନେ ପର
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଘାତ ନହୀଂ ହୋତା .)

Page 519 of 642
PDF/HTML Page 552 of 675
single page version

ଜୀଵସ୍ଯ ଯେ ଗୁଣାଃ କେଚିନ୍ନ ସନ୍ତି ଖଲୁ ତେ ପରେଷୁ ଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ .
ତସ୍ମାତ୍ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟେର୍ନାସ୍ତି ରାଗସ୍ତୁ ଵିଷଯେଷୁ ..୩୭୦..
ରାଗୋ ଦ୍ଵେଷୋ ମୋହୋ ଜୀଵସ୍ଯୈଵ ଚାନନ୍ଯପରିଣାମାଃ .
ଏତେନ କାରଣେନ ତୁ ଶବ୍ଦାଦିଷୁ ନ ସନ୍ତି ରାଗାଦଯଃ ..୩୭୧..
ଯଦ୍ଧି ଯତ୍ର ଭଵତି ତତ୍ତଦ୍ଘାତେ ହନ୍ଯତ ଏଵ, ଯଥା ପ୍ରଦୀପଘାତେ ପ୍ରକାଶୋ ହନ୍ଯତେ; ଯତ୍ର ଚ
ଯଦ୍ଭଵତି ତତ୍ତଦ୍ଘାତେ ହନ୍ଯତ ଏଵ, ଯଥା ପ୍ରକାଶଘାତେ ପ୍ରଦୀପୋ ହନ୍ଯତେ . ଯତ୍ତୁ ଯତ୍ର ନ ଭଵତି
ତତ୍ତଦ୍ଘାତେ ନ ହନ୍ଯତେ, ଯଥା ଘଟଘାତେ ଘଟପ୍ରଦୀପୋ ନ ହନ୍ଯତେ; ଯତ୍ର ଚ ଯନ୍ନ ଭଵତି ତତ୍ତଦ୍ଘାତେ
ନ ହନ୍ଯତେ, ଯଥା ଘଟପ୍ରଦୀପଘାତେ ଘଟୋ ନ ହନ୍ଯତେ
. ଅଥାତ୍ମନୋ ଧର୍ମା ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଘାତେଽପି ନ ହନ୍ଯନ୍ତେ, ନ ଚ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣାଂ ଘାତେଽପି ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଂ ହନ୍ଯତେ;
ଏଵଂ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଣି ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯେ ନ ଭଵନ୍ତୀତ୍ଯାଯାତି; ଅନ୍ଯଥା ତଦ୍ଘାତେ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯ-
(ଇସପ୍ରକାର) [ଯେ କେଚିତ୍ ] ଜୋ କୋଈ [ଜୀଵସ୍ଯ ଗୁଣାଃ ] ଜୀଵକେ ଗୁଣ ହୈଂ, [ତେ ଖଲୁ ] ଵେ
ଵାସ୍ତଵମେଂ [ପରେଷୁ ଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ] ପର ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ [ନ ସନ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈଂ; [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟେଃ ]
ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକେ [ଵିଷଯେଷୁ ] ଵିଷଯୋଂକେ ପ୍ରତି [ରାଗଃ ତୁ ] ରାଗ [ନ ଅସ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈ
.
[ଚ ] ଔର [ରାଗଃ ଦ୍ଵେଷଃ ମୋହଃ ] ରାଗ, ଦ୍ଵେଷ ଔର ମୋହ [ଜୀଵସ୍ଯ ଏଵ ] ଜୀଵକେ ହୀ
[ଅନନ୍ଯପରିଣାମାଃ ] ଅନନ୍ଯ (ଏକ ରୂପ) ପରିଣାମ ହୈଂ, [ଏତେନ କାରଣେନ ତୁ ] ଇସ କାରଣସେ [ରାଗାଦଯଃ ]
ରାଗାଦିକ [ଶବ୍ଦାଦିଷୁ ] ଶବ୍ଦାଦି ଵିଷଯୋଂମେଂ (ଭୀ) [ନ ସନ୍ତି ] ନହୀଂ ହୈଂ
.
(ରାଗଦ୍ଵେଷାଦି ନ ତୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ଆତ୍ମାମେଂ ହୈଂ ଔର ନ ଜଡ଼ ଵିଷଯୋଂମେଂ, ଵେ ମାତ୍ର ଅଜ୍ଞାନଦଶାମେଂ
ରହନେଵାଲେ ଜୀଵକେ ପରିଣାମ ହୈଂ .)
ଟୀକା :ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜୋ ଜିସମେଂ ହୋତା ହୈ ଵହ ଉସକା ଘାତ ହୋନେ ପର ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍
ଆଧାରକା ଘାତ ହୋନେ ପର ଆଧେଯକା ଘାତ ହୋ ହୀ ଜାତା ହୈ), ଜୈସେ ଦୀପକକେ ଘାତ ହୋନେ ପର (ଉସମେଂ
ରହନେଵାଲା) ପ୍ରକାଶ ନଷ୍ଟ ହୋ ଜାତା ହୈ; ତଥା ଜିସମେଂ ଜୋ ହୋତା ହୈ ଵହ ଉସକା ନାଶ ହୋନେ ପର ଅଵଶ୍ଯ
ନଷ୍ଟ ହୋ ଜାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଧେଯକା ଘାତ ହୋନେ ପର ଆଧାରକା ଘାତ ହୋ ଜାତା ହୀ ହୈ), ଜୈସେ ପ୍ରକାଶକା
ଘାତ ହୋନେ ପର ଦୀପକକା ଘାତ ହୋ ଜାତା ହୈ
. ଔର ଜୋ ଜିସମେଂ ନହୀଂ ହୋତା ଵହ ଉସକା ଘାତ ହୋନେ ପର
ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତା, ଜୈସେ ଘଡ଼େକା ନାଶ ହୋନେ ପର ଘଟ-ପ୍ରଦୀପକା ନାଶ ନହୀଂ ହୋତା; ତଥା ଜିସମେଂ ଜୋ ନହୀଂ
ହୋତା ଵହ ଉସକା ଘାତ ହୋନେ ପର ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତା, ଜୈସେ ଘଟ-ପ୍ରଦୀପକା ଘାତ ହୋନେ ପର ଘଟକା ନାଶ ନହୀଂ
ହୋତା
. (ଇସପ୍ରକାରସେ ନ୍ଯାଯ କହା ହୈ .) ଅବ, ଆତ୍ମାକେ ଧର୍ମଦର୍ଶନ, ଜ୍ଞାନ ଔର ଚାରିତ୍ର
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଘାତ ହୋନେ ପର ଭୀ ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତେ ଔର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ଘାତ ହୋନେ ପର ଭୀ
ଘଟ-ପ୍ରଦୀପ = ଘଡ଼େମେଂ ରଖା ହୁଆ ଦୀପକ . (ପରମାର୍ଥତଃ ଦୀପକ ଘଡ଼େମେଂ ନହୀଂ ହୈ, ଘଡ଼େମେଂ ତୋ ଘଡ଼େକେ ହୀ ଗୁଣ ହୈଂ) .

Page 520 of 642
PDF/HTML Page 553 of 675
single page version

ଘାତସ୍ଯ, ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଘାତେ ତଦ୍ଘାତସ୍ଯ ଦୁର୍ନିଵାରତ୍ଵାତ୍ . ଯତ ଏଵଂ ତତୋ ଯେ ଯାଵନ୍ତଃ
କେଚନାପି ଜୀଵଗୁଣାସ୍ତେ ସର୍ଵେଽପି ପରଦ୍ରଵ୍ଯେଷୁ ନ ସନ୍ତୀତି ସମ୍ଯକ୍ ପଶ୍ଯାମଃ, ଅନ୍ଯଥା
ଅତ୍ରାପି ଜୀଵଗୁଣଘାତେ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଘାତସ୍ଯ, ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଘାତେ ଜୀଵଗୁଣଘାତସ୍ଯ ଚ ଦୁର୍ନିଵାରତ୍ଵାତ୍
.
ଯଦ୍ଯେଵଂ ତର୍ହି କୁତଃ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟେର୍ଭଵତି ରାଗୋ ଵିଷଯେଷୁ ? ନ କୁତୋଽପି . ତର୍ହି ରାଗସ୍ଯ କତରା
ଖାନିଃ ? ରାଗଦ୍ଵେଷମୋହା ହି ଜୀଵସ୍ଯୈଵାଜ୍ଞାନମଯାଃ ପରିଣାମାଃ, ତତଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯତ୍ଵାଦ୍ଵିଷଯେଷୁ ନ
ସନ୍ତି, ଅଜ୍ଞାନାଭାଵାତ୍ସମ୍ଯଗ୍
ଦ୍ରଷ୍ଟୌ ତୁ ନ ଭଵନ୍ତି . ଏଵଂ ତେ ଵିଷଯେଷ୍ଵସନ୍ତଃ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟେର୍ନ ଭଵନ୍ତୋ,
ନ ଭଵନ୍ତ୍ଯେଵ .
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ନାଶ ନହୀଂ ହୋତା (ଯହ ତୋ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୈ); ଇସଲିଯେ ଇସପ୍ରକାର ଯହ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ କି
‘ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ’ କ୍ଯୋଂକି, ଯଦି ଐସା ନ ହୋ ତୋ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ଘାତ
ହୋନେ ପର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଘାତ, ଔର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଘାତ ହୋନେ ପର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରକା ଅଵଶ୍ଯ ହୀ
ଘାତ ହୋନା ଚାହିଯେ
. ଐସା ହୋନେସେ ଜୀଵକେ ଜୋ ଜିତନେ ଗୁଣ ହୈଂ ଵେ ସବ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ ଯହ ଇସ
ଭଲୀଭାଂତି ଦେଖତେ-ମାନତେ ହୈଂ; କ୍ଯୋଂକି, ଯଦି ଐସା ନ ହୋ ତୋ, ଯହାଁ ଭୀ ଜୀଵକେ ଗୁଣୋଂକା ଘାତ ହୋନେ ପର
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ଘାତ, ଔର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଘାତ ହୋନେ ପର ଜୀଵକେ ଗୁଣକା ଘାତ ହୋନା ଅନିଵାର୍ଯ ହୋ ଜାଯ
.
(କିନ୍ତୁ ଐସା ନହୀଂ ହୋତା, ଇସସେ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ କି ଜୀଵକେ କୋଈ ଗୁଣ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ.)
ପ୍ରଶ୍ନ :ଯଦି ଐସା ହୈ ତୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକୋ ଵିଷଯୋଂମେଂ ରାଗ କିସ କାରଣସେ ହୋତା ହୈ ? ଉତ୍ତର :
କିସୀ ଭୀ କାରଣସେ ନହୀଂ ହୋତା. (ପ୍ରଶ୍ନ :) ତବ ଫି ର ରାଗକୀ ଖାନ (ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥାନ) କୌନସୀ ହୈ ?
(ଉତ୍ତର :) ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ, ଜୀଵକେ ହୀ ଅଜ୍ଞାନମଯ ପରିଣାମ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵକା ଅଜ୍ଞାନ ହୀ
ରାଗାଦିକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେକୀ ଖାନ ହୈ); ଇସଲିଯେ ଵେ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ, ଵିଷଯୋଂମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି ଵିଷଯ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈଂ, ଔର ଵେ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିମେଂ (ଭୀ) ନହୀଂ ହୈଂ କ୍ଯୋଂକି ଉସକେ ଅଜ୍ଞାନକା ଅଭାଵ ହୈ; ଇସପ୍ରକାର ରାଗ-
ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ, ଵିଷଯୋଂମେଂ ନ ହୋନେସେ ଔର ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକେ (ଭୀ) ନ ହୋନେସେ, (ଵେ) ହୈଂ ହୀ ନହୀଂ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ଆତ୍ମାକେ ଅଜ୍ଞାନମଯ ପରିଣାମରୂପ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେ ପର ଆତ୍ମାକେ
ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରାଦି ଗୁଣୋଂକା ଘାତ ହୋତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଗୁଣୋଂକେ ଘାତ ହୋନେ ପର ଭୀ ଅଚେତନ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା
ଘାତ ନହୀଂ ହୋତା; ଔର ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଘାତ ହୋନେ ପର ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ-ଚାରିତ୍ରାଦିକା ଘାତ ନହୀଂ ହୋତା; ଇସଲିଯେ
ଜୀଵକେ କୋଈ ଭୀ ଗୁଣ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ
. ଐସା ଜାନତେ ହୁଏ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକୋ ଅଚେତନ ଵିଷଯୋଂମେଂ
ରାଗାଦିକ ନହୀଂ ହୋତେ. ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ, ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୈଂ, ଵେ ଜୀଵକେ ହୀ ଅସ୍ତିତ୍ଵମେଂ ଅଜ୍ଞାନସେ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋତେ ହୈଂ; ଜବ ଅଜ୍ଞାନକା ଅଭାଵ ହୋ ଜାତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୋତା ହୈ, ତବ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷାଦି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ
ହୈଂ
. ଇସପ୍ରକାର ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ମୋହ ନ ତୋ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ହୈଂ ଔର ନ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିମେଂ ଭୀ ହୋତେ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ
ଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର ଵେ ହୈଂ ହୀ ନହୀଂ, ଔର ପର୍ଯାଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର ଵେ ଜୀଵକୋ ଅଜ୍ଞାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ
ହୈଂ
. ଐସା ଜାନନା ଚାହିଯେ..୩୬୬ ସେ ୩୭୧..

Page 521 of 642
PDF/HTML Page 554 of 675
single page version

(ମନ୍ଦାକ୍ରାନ୍ତା)
ରାଗଦ୍ଵେଷାଵିହ ହି ଭଵତି ଜ୍ଞାନମଜ୍ଞାନଭାଵାତ୍
ତୌ ଵସ୍ତୁତ୍ଵପ୍ରଣିହିତ
ଦ୍ରଶା ଦ୍ରଶ୍ଯମାନୌ ନ କିଂଚିତ୍ .
ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ କ୍ଷପଯତୁ ତତସ୍ତତ୍ତ୍ଵଦ୍ରଷ୍ଟଯା ସ୍ଫୁ ଟଂ ତୌ
ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତିର୍ଜ୍ଵଲତି ସହଜଂ ଯେନ ପୂର୍ଣାଚଲାର୍ଚିଃ ..୨୧୮..
(ଶାଲିନୀ)
ରାଗଦ୍ଵେଷୋତ୍ପାଦକଂ ତତ୍ତ୍ଵଦ୍ରଷ୍ଟଯା
ନାନ୍ଯଦ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଵୀକ୍ଷ୍ଯତେ କିଂଚନାପି .
ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯୋତ୍ପତ୍ତିରନ୍ତଶ୍ଚକାସ୍ତି
ଵ୍ଯକ୍ତାତ୍ଯନ୍ତଂ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ ଯସ୍ମାତ୍
..୨୧୯..
66
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଇହ ଜ୍ଞାନମ୍ ହି ଅଜ୍ଞାନଭାଵାତ୍ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷୌ ଭଵତି ] ଇସ ଜଗତମେଂ ଜ୍ଞାନ ହୀ
ଅଜ୍ଞାନଭାଵସେ ରାଗଦ୍ଵେଷରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ; [ଵସ୍ତୁତ୍ଵ-ପ୍ରଣିହିତ-ଦଶା ଦୃଶ୍ଯମାନୌ ତୋ କିଂଚିତ୍ ନ ]
ଵସ୍ତୁତ୍ଵମେଂ ସ୍ଥାପିତ (
ଏକାଗ୍ର କୀ ଗଈ) ଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର (ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର), ଵେ ରାଗ
-ଦ୍ଵେଷ କୁଛ ଭୀ ନହୀଂ ହୈଂ (ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ ପୃଥକ୍ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ ହୈଂ). [ତତଃ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିଃ ତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟଯା ତୌ ସ୍ଫୁ ଟଂ
କ୍ଷପଯତୁ ] ଇସଲିଯେ (ଆଚାର୍ଯଦେଵ ପ୍ରେରଣା କରତେ ହୈଂ କି) ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ପୁରୁଷ ତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟିସେ ଉନ୍ହେଂ (ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକୋ)
ସ୍ପଷ୍ଟତଯା କ୍ଷଯ କରୋ, [ଯେନ ପୂର୍ଣ-ଅଚଲ-ଅର୍ଚିଃ ସହଜଂ ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତିଃ ଜ୍ଵଲତି ] କି ଜିସସେ, ପୂର୍ଣ ଔର
ଅଚଲ ଜିସକା ପ୍ରକାଶ ହୈ ଐସୀ (ଦୈଦୀପ୍ଯମାନ) ସହଜ ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତି ପ୍ରକାଶିତ ହୋ
.
ଭାଵାର୍ଥ :ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ କୋଈ ପୃଥକ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ, ଵେ (ରାଗ-ଦ୍ଵେଷରୂପ ପରିଣାମ) ଜୀଵକେ
ଅଜ୍ଞାନଭାଵସେ ହୋତେ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୋକର ତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ ଵେ (ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ) କୁଛ ଭୀ
ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ ହୈଂ ଐସା ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ, ଔର ଘାତିକର୍ମୋଂକା ନାଶ ହୋକର କେଵଲଜ୍ଞାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ
..୨୧୮..
ଅବ, ଆଗେକୀ ଗାଥାମେଂ ଯହ କହେଂଗେ କି ‘ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଗୁଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ କର
ସକତା’ ଇସକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟଯା ] ତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖା ଜାଯେ ତୋ, [ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ଉତ୍ପାଦକଂ ଅନ୍ଯତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ
କିଂଚନ ଅପି ନ ଵୀକ୍ଷ୍ଯତେ ] ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ କିଂଚିତ୍ମାତ୍ର ଭୀ ଦିଖାଈ ନହୀଂ
ଦେତା, [ଯସ୍ମାତ୍ ସର୍ଵ-ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଉତ୍ପତ୍ତିଃ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ ଅନ୍ତଃ ଅତ୍ଯନ୍ତଂ ଵ୍ଯକ୍ତା ଚକାସ୍ତି ] କ୍ଯୋଂକି ସର୍ଵ
ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ହୋତୀ ହୁଈ ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ଅତ୍ଯନ୍ତ ପ୍ରଗଟ (ସ୍ପଷ୍ଟ) ପ୍ରକାଶିତ ହୋତୀ ହୈ
.

Page 522 of 642
PDF/HTML Page 555 of 675
single page version

ଅଣ୍ଣଦଵିଏଣ ଅଣ୍ଣଦଵିଯସ୍ସ ଣୋ କୀରଏ ଗୁଣୁପ୍ପାଓ .
ତମ୍ହା ଦୁ ସଵ୍ଵଦଵ୍ଵା ଉପ୍ପଜ୍ଜଂତେ ସହାଵେଣ ..୩୭୨..
ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯେଣାନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ନ କ୍ରିଯତେ ଗୁଣୋତ୍ପାଦଃ .
ତସ୍ମାତ୍ତୁ ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣ୍ଯୁତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ ସ୍ଵଭାଵେନ ..୩୭୨..
ନ ଚ ଜୀଵସ୍ଯ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ରାଗାଦୀନୁତ୍ପାଦଯତୀତି ଶଂକ୍ଯମ୍; ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯେଣାନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣୋତ୍ପାଦ-
କରଣସ୍ଯାଯୋଗାତ୍; ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ସ୍ଵଭାଵେନୈଵୋତ୍ପାଦାତ୍ . ତଥା ହିମୃତ୍ତିକା କୁମ୍ଭଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯମାନା
କିଂ କୁମ୍ଭକାରସ୍ଵଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯତେ, କିଂ ମୃତ୍ତିକାସ୍ଵଭାଵେନ ? ଯଦି କୁମ୍ଭକାରସ୍ଵଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯତେ ତଦା
କୁମ୍ଭକରଣାହଂକାରନିର୍ଭରପୁରୁଷାଧିଷ୍ଠିତଵ୍ଯାପୃତକରପୁରୁଷଶରୀରାକାରଃ କୁମ୍ଭଃ ସ୍ଯାତ୍
. ନ ଚ ତଥାସ୍ତି,
ଭାଵାର୍ଥ :ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ ଚେତନକେ ହୀ ପରିଣାମ ହୈଂ. ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଆତ୍ମାକୋ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ
କରା ସକତା; କ୍ଯୋଂକି ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ଅପନେ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ହୋତୀ ହୈ, ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଅନ୍ଯ
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ନହୀଂ ହୋତୀ
..୨୧୯..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକୋ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ :
କୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଦୂସରେ ଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଉତ୍ପାଦ ନହିଂ ଗୁଣକା କରେ.
ଇସ ହେତୁସେ ସବ ହୀ ଦରବ ଉତ୍ପନ୍ନ ଆପ ସ୍ଵଭାଵସେ..୩୭୨..
ଗାଥାର୍ଥ :[ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ] ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ [ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ] ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ [ଗୁଣୋତ୍ପାଦଃ ]
ଗୁଣକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି [ନ କ୍ରିଯତେ ] ନହୀଂ କୀ ଜା ସକତୀ; [ତସ୍ମାତ୍ ତୁ ] ଇସସେ (ଯହ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୁଆ କି)
[ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣି ] ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ [ସ୍ଵଭାଵେନ ] ଅପନେ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ [ଉତ୍ପଦ୍ଯଂତେ ] ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ
.
ଟୀକା :ଔର ଭୀ ଐସୀ ଶଂକା ନହୀଂ କରନୀ ଚାହିଯେ କିପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଜୀଵକୋ ରାଗାଦି ଉତ୍ପନ୍ନ
କରତେ ହୈଂ; କ୍ଯୋଂକି ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଗୁଣୋଂକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେକୀ ଅଯୋଗ୍ଯତା ହୈ; କ୍ଯୋଂକି
ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକା ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ଉତ୍ପାଦ ହୋତା ହୈ
. ଯହ ବାତ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତପୂର୍ଵକ ସମଝାଈ ଜା ରହୀ ହୈ :
ମିଟ୍ଟୀ ଘଟଭାଵରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୁଈ କୁମ୍ହାରକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ ଯା ମିଟ୍ଟୀକେ ?
ଯଦି କୁମ୍ହାରକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୋ ତୋ ଜିସମେଂ ଘଟକୋ ବନାନେକେ ଅହଂକାରସେ ଭରା ହୁଆ
ପୁରୁଷ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ ଔର ଜିସକା ହାଥ (ଘଡ଼ା ବନାନେକା) ଵ୍ଯାପାର କରତା ହୈ, ଐସେ ପୁରୁଷକେ
ଶରୀରାକାର ଘଟ ହୋନା ଚାହିଯେ
. ପରନ୍ତୁ ଐସା ତୋ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵସେ କିସୀ
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିଣାମକା ଉତ୍ପାଦ ଦେଖନେମେଂ ନହୀଂ ଆତା. ଯଦି ଐସା ହୈ ତୋ ଫି ର ମିଟ୍ଟୀ କୁମ୍ହାରକେ

Page 523 of 642
PDF/HTML Page 556 of 675
single page version

ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯପରିଣାମୋତ୍ପାଦସ୍ଯାଦର୍ଶନାତ୍ . ଯଦ୍ଯେଵଂ ତର୍ହି ମୃତ୍ତିକା କୁମ୍ଭକାରସ୍ଵଭାଵେନ
ନୋତ୍ପଦ୍ଯତେ, କିନ୍ତୁ ମୃତ୍ତିକାସ୍ଵଭାଵେନୈଵ, ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯପରିଣାମୋତ୍ପାଦସ୍ଯ ଦର୍ଶନାତ୍ . ଏଵଂ ଚ
ସତି ମୃତ୍ତିକାଯାଃ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵାନତିକ୍ରମାନ୍ନ କୁମ୍ଭକାରଃ କୁମ୍ଭସ୍ଯୋତ୍ପାଦକ ଏଵ; ମୃତ୍ତିକୈଵ
କୁମ୍ଭକାରସ୍ଵଭାଵମସ୍ପୃଶନ୍ତୀ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ କୁମ୍ଭଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯତେ
. ଏଵଂ ସର୍ଵାଣ୍ଯପି ଦ୍ରଵ୍ଯାଣି
ସ୍ଵପରିଣାମପର୍ଯାଯେଣୋତ୍ପଦ୍ଯମାନାନି କିଂ ନିମିତ୍ତଭୂତଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ, କିଂ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ ?
ଯଦି ନିମିତ୍ତଭୂତଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ ତଦା ନିମିତ୍ତଭୂତପରଦ୍ରଵ୍ଯାକାରସ୍ତତ୍ପରିଣାମଃ ସ୍ଯାତ୍
.
ଚ ତଥାସ୍ତି, ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯପରିଣମୋତ୍ପାଦସ୍ଯାଦର୍ଶନାତ୍ . ଯଦ୍ଯେଵଂ ତର୍ହି ନ ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣି
ନିମିତ୍ତଭୂତପରଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ, କିନ୍ତୁ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନୈଵ, ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯପରିଣାମୋତ୍ପାଦସ୍ଯ
ଦର୍ଶନାତ୍
. ଏଵଂ ଚ ସତି ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵାନତିକ୍ରମାନ୍ନ ନିମିତ୍ତଭୂତଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରାଣି
ସ୍ଵପରିଣାମସ୍ଯୋତ୍ପାଦକାନ୍ଯେଵ; ସର୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯାଣ୍ଯେଵ ନିମିତ୍ତଭୂତଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵମସ୍ପୃଶନ୍ତି ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେନ
ସ୍ଵପରିଣାମଭାଵେନୋତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ
. ଅତୋ ନ ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଜୀଵସ୍ଯ ରାଗାଦୀନାମୁତ୍ପାଦକମୁତ୍ପଶ୍ଯାମୋ ଯସ୍ମୈ
କୁପ୍ଯାମଃ .
ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତୀ; ପରନ୍ତୁ ମିଟ୍ଟୀକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି (ଦ୍ରଵ୍ଯକେ)
ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିଣାମକା ଉତ୍ପାଦ ଦେଖା ଜାତା ହୈ
. ଐସା ହୋନେସେ, ମିଟ୍ଟୀ ଅପନେ
ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉଲ୍ଲଂଘନ ନହୀଂ କରତୀ ଇସଲିଯେ, କୁମ୍ହାର ଘଡ଼େକା ଉତ୍ପାଦକ ହୈ ହୀ ନହୀଂ; ମିଟ୍ଟୀ
ହୀ, କୁମ୍ହାରକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ସ୍ପର୍ଶ ନ କରତୀ ହୁଈ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ କୁମ୍ଭଭାଵରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋତୀ ହୈ
.
ଇସୀପ୍ରକାରସଭୀ ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵପରିଣାମପର୍ଯାଯସେ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅପନେ ପରିଣାମଭାଵରୂପସେ) ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋତେ ହୁଏ, ନିମିତ୍ତଭୂତ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ କି ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ? ଯଦି
ନିମିତ୍ତଭୂତ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୋଂ ତୋ ଉନକେ ପରିଣାମ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ
ଆକାରକେ ହୋନେ ଚାହିଏ
. ପରନ୍ତୁ ଐସା ତୋ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵରୂପସେ କିସୀ
ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିଣାମକା ଉତ୍ପାଦ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା. ଜବ କି ଐସା ହୈ ତୋ ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ନିମିତ୍ତଭୂତ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତେ, ପରନ୍ତୁ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ
ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି (ଦ୍ରଵ୍ଯକେ) ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵରୂପସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ପରିଣାମକା ଉତ୍ପାଦ ଦେଖନେମେଂ ଆତା ହୈ
.
ଐସା ହୋନେସେ, ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ଉଲ୍ଲଂଘନ ନ କରତେ ହୋନେସେ, ନିମିତ୍ତଭୂତ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ଅପନେ (ଅର୍ଥାତ୍ ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ) ପରିଣାମୋଂକେ ଉତ୍ପାଦକ ହୈଂ ହୀ ନହୀଂ; ସର୍ଵ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ, ନିମିତ୍ତଭୂତ
ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସ୍ଵଭାଵକୋ ସ୍ପର୍ଶ ନ କରତେ ହୁଏ, ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ଅପନେ ପରିଣାମଭାଵରୂପସେ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋତେ ହୈଂ
.

Page 524 of 642
PDF/HTML Page 557 of 675
single page version

(ମାଲିନୀ)
ଯଦିହ ଭଵତି ରାଗଦ୍ଵେଷଦୋଷପ୍ରସୂତିଃ
କତରଦପି ପରେଷାଂ ଦୂଷଣଂ ନାସ୍ତି ତତ୍ର
.
ସ୍ଵଯମଯମପରାଧୀ ତତ୍ର ସର୍ପତ୍ଯବୋଧୋ
ଭଵତୁ ଵିଦିତମସ୍ତଂ ଯାତ୍ଵବୋଧୋଽସ୍ମି ବୋଧଃ
..୨୨୦..
ଇସଲିଯେ (ଆଚାର୍ଯଦେଵ କହତେ ହୈଂ କି) ହମ ଜୀଵକେ ରାଗାଦିକା ଉତ୍ପାଦକ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ନହୀଂ
ଦେଖତେ (ମାନତେ) କି ଜିସ ପର କୋପ କରେଂ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଆତ୍ମାକୋ ରାଗାଦି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ ସୋ ଵେ ଅପନେ ହୀ ଅଶୁଦ୍ଧ ପରିଣାମ ହୈଂ.
ଯଦି ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଵିଚାର କିଯା ଜାଯେ ତୋ ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯ ରାଗାଦିକା ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲା ନହୀଂ ହୈ,
ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯ ଉନକା ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୈ; କ୍ଯୋଂକି ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଗୁଣପର୍ଯାଯ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ
କରତା, ଯହ ନିଯମ ହୈ
. ଜୋ ଯହ ମାନତେ ହୈଂଐସା ଏକାନ୍ତ ଗ୍ରହଣ କରତେ ହୈଂ କି‘ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ମୁଝମେଂ
ରାଗାଦିକ ଉତ୍ପନ୍ନ କରତେ ହୈଂ’, ଵେ ନଯଵିଭାଗକୋ ନହୀଂ ସମଝତେ, ଵେ ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟି ହୈଂ. ଯହ ରାଗାଦିକ
ଜୀଵକେ ସତ୍ତ୍ଵମେଂ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତେ ହୈଂ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ତୋ ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୈଐସା ମାନନା ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୈ. ଇସଲିଯେ
ଆଚାର୍ଯଦେଵ କହତେ ହୈଂ କିହମ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିମେଂ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର କ୍ଯୋଂ କୋପ କରେଂ ? ରାଗ-
ଦ୍ଵେଷକା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନା ତୋ ଅପନା ହୀ ଅପରାଧ ହୈ..୩୭୨..
ଅବ, ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ :
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଇହ ] ଇସ ଆତ୍ମାମେଂ [ଯତ୍ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ-ଦୋଷ-ପ୍ରସୂତିଃ ଭଵତି ] ଜୋ
ରାଗଦ୍ଵେଷରୂପ ଦୋଷୋଂକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋତୀ ହୈ [ତତ୍ର ପରେଷାଂ କତରତ୍ ଅପି ଦୂଷଣଂ ନାସ୍ତି ] ଉସମେଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା
କୋଈ ଭୀ ଦୋଷ ନହୀଂ ହୈ, [ତତ୍ର ସ୍ଵଯମ୍ ଅପରାଧୀ ଅଯମ୍ ଅବୋଧଃ ସର୍ପତି ] ଵହାଁ ତୋ ସ୍ଵଯଂ ଅପରାଧୀ
ଯହ ଅଜ୍ଞାନ ହୀ ଫୈ ଲତା ହୈ;
[ଵିଦିତମ୍ ଭଵତୁ ] ଇସପ୍ରକାର ଵିଦିତ ହୋ ଔର [ଅବୋଧଃ ଅସ୍ତଂ
ଯାତୁ ] ଅଜ୍ଞାନ ଅସ୍ତ ହୋ ଜାଯେ; [ବୋଧଃ ଅସ୍ମି ] ମୈଂ ତୋ ଜ୍ଞାନ ହୂଁ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସେ ରାଗଦ୍ଵେଷକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋତୀ ହୁଈ ମାନକର ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ପର
କ୍ରୋଧ କରତା ହୈ କି‘ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ମୁଝେ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ ଉତ୍ପନ୍ନ କରାତା ହୈ, ଉସେ ଦୂର କରୂଁ’. ଐସେ
ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵକୋ ସମଝାନେକେ ଲିଯେ ଆଚାର୍ଯଦେଵ ଉପଦେଶ ଦେତେ ହୈଂ କିରାଗ-ଦ୍ଵେଷକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ଅଜ୍ଞାନସେ
ଆତ୍ମାମେଂ ହୀ ହୋତୀ ହୈ ଔର ଵେ ଆତ୍ମାକେ ହୀ ଅଶୁଦ୍ଧ ପରିଣାମ ହୈଂ. ଇସଲିଯେ ଇସ ଅଜ୍ଞାନକୋ ନାଶ
କରୋ, ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଗଟ କରୋ, ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୈ ଐସା ଅନୁଭଵ କରୋ; ପରଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷକା
ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲା ମାନକର ଉସ ପର କୋପ ନ କରୋ
..୨୨୦..

Page 525 of 642
PDF/HTML Page 558 of 675
single page version

(ରଥୋଦ୍ଧତା)
ରାଗଜନ୍ମନି ନିମିତ୍ତତାଂ ପର-
ଦ୍ରଵ୍ଯମେଵ କଲଯନ୍ତି ଯେ ତୁ ତେ
.
ଉତ୍ତରନ୍ତି ନ ହି ମୋହଵାହିନୀଂ
ଶୁଦ୍ଧବୋଧଵିଧୁରାନ୍ଧବୁଦ୍ଧଯଃ
..୨୨୧..
ଅବ, ଇସୀ ଅର୍ଥକୋ ଦୃଢ଼ କରନେକେ ଲିଯେ ଔର ଆଗାମୀ କଥନକା ସୂଚକ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂଃ
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ :[ଯେ ତୁ ରାଗ-ଜନ୍ମନି ପରଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ ଏଵ ନିମିତ୍ତତାଂ କଲଯନ୍ତି ] ଜୋ ରାଗକୀ
ଉତ୍ପତ୍ତିମେଂ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ହୀ ନିମିତ୍ତତ୍ଵ (କାରଣତ୍ଵ) ମାନତେ ହୈଂ, (ଅପନା କୁଛ ଭୀ କାରଣତ୍ଵ ନହୀଂ
ମାନତେ,) [ତେ ଶୁଦ୍ଧ-ବୋଧ-ଵିଧୁର-ଅନ୍ଧ-ବୁଦ୍ଧଯଃ ] ଵେଜିନକୀ ବୁଦ୍ଧି ଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନସେ ରହିତ ଅଂଧ ହୈ
ଐସେ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନକୀ ବୁଦ୍ଧି ଶୁଦ୍ଧନଯକେ ଵିଷଯଭୂତ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପକେ ଜ୍ଞାନସେ ରହିତ ଅଂଧ ହୈ
ଐସେ)
[ମୋହ-ଵାହିନୀଂ ନ ହି ଉତ୍ତରନ୍ତି ]ମୋହନଦୀକୋ ପାର ନହୀଂ କର ସକତେ.
ଭାଵାର୍ଥ :ଶୁଦ୍ଧନଯକା ଵିଷଯ ଆତ୍ମା ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତିଵାନ, ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମାତ୍ର, ନିତ୍ଯ,
ଅଭେଦ, ଏକ ହୈ. ଵହ ଅପନେ ହୀ ଅପରାଧସେ ରାଗଦ୍ଵେଷରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ. ଐସା ନହୀଂ ହୈ କି
ଜିସପ୍ରକାର ନିମିତ୍ତଭୂତ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ପରିଣମିତ କରତା ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ, ଔର
ଉସମେଂ ଆତ୍ମାକା କୋଈ ପୁରୁଷାର୍ଥ ହୀ ନହୀଂ ହୈ
. ଜିନ୍ହେଂ ଆତ୍ମାକେ ଐସେ ସ୍ଵରୂପକା ଜ୍ଞାନ ନହୀଂ ହୈ ଵେ
ଯହ ମାନତେ ହୈଂ କି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଆତ୍ମାକୋ ଜିସପ୍ରକାର ପରିଣମନ କରାତା ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା
ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ
. ଐସା ମାନନେଵାଲେ ମୋହରୂପୀ ନଦୀକୋ ପାର ନହୀଂ କର ସକତେ (ଅଥଵା ମୋହ-
ସୈନ୍ଯକୋ ନହୀଂ ହରା ସକତେ), ଉନକେ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ ନହୀଂ ମିଟତେ; କ୍ଯୋଂକି ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ କରନେମେଂ ଯଦି ଅପନା
ପୁରୁଷାର୍ଥ ହୋ ତୋ ଵହ ଉନକେ ମିଟାନେମେଂ ଭୀ ହୋ ସକତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ଦୂସରେକେ କରାଯେ ହୀ ରାଗ-
ଦ୍ଵେଷ ହୋତା ହୋ ତୋ ପର ତୋ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ କରାଯା ହୀ କରେ, ତବ ଆତ୍ମା ଉନ୍ହେଂ କହାଁସେ ମିଟା ସକେଗା?
ଇସଲିଯେ ରାଗ-ଦ୍ଵେଷ ଅପନେ କିଯେ ହୋତେ ହୈଂ ଔର ଅପନେ ମିଟାଯେ ମିଟତେ ହୈଂ
ଇସପ୍ରକାର କଥଂଚିତ୍
ମାନନା ସୋ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୈ..୨୨୧..
ସ୍ପର୍ଶ, ରସ, ଗଂଧ, ଵର୍ଣ ଔର ଶବ୍ଦାଦିରୂପ ପରିଣମତେ ପୁଦ୍ଗଲ ଆତ୍ମାସେ କହୀଂ ଯହ ନହୀଂ
କହତେ ହୈଂ କି ‘ତୂ ହମେଂ ଜାନ’, ଔର ଆତ୍ମା ଭୀ ଅପନେ ସ୍ଥାନସେ ଛୂଟକର ଉନ୍ହେଂ ଜାନନେକୋ ନହୀଂ
ଜାତା
. ଦୋନୋଂ ସର୍ଵଥା ସ୍ଵତଂତ୍ରତଯା ଅପନେ ଅପନେ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ. ଇସପ୍ରକାର ଆତ୍ମା
ପରକେ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନ (ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିତ, ତଟସ୍ଥ) ହୈ, ତଥାପି ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ ସ୍ପର୍ଶାଦିକୋ ଅଚ୍ଛେ-
ବୁରେ ମାନକର ରାଗୀ-ଦ୍ଵେଷୀ ହୋତା ହୈ, ଯହ ଉସକା ଅଜ୍ଞାନ ହୈ.
ଇସ ଅର୍ଥକୀ ଗାଥା କହତେ ହୈଂ :

Page 526 of 642
PDF/HTML Page 559 of 675
single page version

ଣିଂଦିଦସଂଥୁଦଵଯଣାଣି ପୋଗ୍ଗଲା ପରିଣମଂତି ବହୁଗାଣି .
ତାଣି ସୁଣିଦୂଣ ରୂସଦି ତୂସଦି ଯ ପୁଣୋ ଅହଂ ଭଣିଦୋ ..୩୭୩..
ପୋଗ୍ଗଲଦଵ୍ଵଂ ସଦ୍ଦତ୍ତପରିଣଦଂ ତସ୍ସ ଜଦି ଗୁଣୋ ଅଣ୍ଣୋ .
ତମ୍ହା ଣ ତୁମଂ ଭଣିଦୋ କିଂଚି ଵି କିଂ ରୂସସି ଅବୁଦ୍ଧୋ ..୩୭୪..
ଅସୁହୋ ସୁହୋ ଵ ସଦ୍ଦୋ ଣ ତଂ ଭଣଦି ସୁଣସୁ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ସୋଦଵିସଯମାଗଦଂ ସଦ୍ଦଂ ..୩୭୫..
ଅସୁହଂ ସୁହଂ ଵ ରୂଵଂ ଣ ତଂ ଭଣଦି ପେଚ୍ଛ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ଚକ୍ଖୁଵିସଯମାଗଦଂ ରୂଵଂ ..୩୭୬..
ଅସୁହୋ ସୁହୋ ଵ ଗଂଧୋ ଣ ତଂ ଭଣଦି ଜିଗ୍ଘ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ଘାଣଵିସଯମାଗଦଂ ଗଂଧଂ ..୩୭୭..
ଅସୁହୋ ସୁହୋ ଵ ରସୋ ଣ ତଂ ଭଣଦି ରସଯ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ରସଣଵିସଯମାଗଦଂ ତୁ ରସଂ ..୩୭୮..
ପୁଦ୍ଗଲଦରବ ବହୁ ଭାଁତି ନିଂଦା-ସ୍ତୁତିଵଚନରୂପ ପରିଣମେ.
ସୁନକର ଉନ୍ହେଂ ‘ମୁଝକୋ କହା’ ଗିନ ରୋଷ ତୋଷ ଜୁ ଜୀଵ କରେ..୩୭୩..
ପୁଦ୍ଗଲଦରବ ଶବ୍ଦତ୍ଵପରିଣତ, ଉସକା ଗୁଣ ଜୋ ଅନ୍ଯ ହୈ.
ତୋ ନହିଂ କହା କୁଛ ଭୀ ତୁଝେ, ହେ ଅବୁଧ ! ରୋଷ ତୂଂ କ୍ଯୋଂ କରେ ?..୩୭୪..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ଶବ୍ଦ ଵହ ‘ତୂଁ ସୁନ ମୁଝେ’ ନ ତୁଝେ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ କର୍ଣଗୋଚର ଶବ୍ଦକୋ..୩୭୫..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ରୂପ ଵହ ‘ତୂ ଦେଖ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ ଚକ୍ଷୁଗୋଚର ରୂପକୋ..୩୭୬..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ଗନ୍ଧ ଵହ ‘ତୂ ସୂଂଘ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ ଧ୍ରାଣଗୋଚର ଗନ୍ଧକୋ..୩୭୭..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ରସ କୋଈ ଭୀ, ‘ତୂ ଚାଖ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ ରସନଗୋଚର ସ୍ଵାଦକୋ..୩୭୮..

Page 527 of 642
PDF/HTML Page 560 of 675
single page version

ଅସୁହୋ ସୁହୋ ଵ ଫାସୋ ଣ ତଂ ଭଣଦି ଫୁ ସସୁ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ କାଯଵିସଯମାଗଦଂ ଫାସଂ ..୩୭୯..
ଅସୁହୋ ସୁହୋ ଵ ଗୁଣୋ ଣ ତଂ ଭଣଦି ବୁଜ୍ଝ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ବୁଦ୍ଧିଵିସଯମାଗଦଂ ତୁ ଗୁଣଂ ..୩୮୦..
ଅସୁହଂ ସୁହଂ ଵ ଦଵ୍ଵଂ ଣ ତଂ ଭଣଦି ବୁଜ୍ଝ ମଂ ତି ସୋ ଚେଵ .
ଣ ଯ ଏଦି ଵିଣିଗ୍ଗହିଦୁଂ ବୁଦ୍ଧିଵିସଯମାଗଦଂ ଦଵ୍ଵଂ ..୩୮୧..
ଏଯଂ ତୁ ଜାଣିଊଣଂ ଉଵସମଂ ଣେଵ ଗଚ୍ଛଦେ ମୂଢୋ .
ଣିଗ୍ଗହମଣା ପରସ୍ସ ଯ ସଯଂ ଚ ବୁଦ୍ଧିଂ ସିଵମପତ୍ତୋ ..୩୮୨..
ନିନ୍ଦିତସଂସ୍ତୁତଵଚନାନି ପୁଦ୍ଗଲାଃ ପରିଣମନ୍ତି ବହୁକାନି .
ତାନି ଶ୍ରୁତ୍ଵା ରୁଷ୍ଯତି ତୁଷ୍ଯତି ଚ ପୁନରହଂ ଭଣିତଃ ..୩୭୩..
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଶବ୍ଦତ୍ଵପରିଣତଂ ତସ୍ଯ ଯଦି ଗୁଣୋଽନ୍ଯଃ .
ତସ୍ମାନ୍ନ ତ୍ଵଂ ଭଣିତଃ କିଞ୍ଚିଦପି କିଂ ରୁଷ୍ଯସ୍ଯବୁଦ୍ଧଃ ..୩୭୪..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ସ୍ପର୍ଶ ଵହ ‘ତୂ ସ୍ପର୍ଶ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ କାଯଗୋଚର ସ୍ପର୍ଶକୋ..୩୭୯..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଗୁଣ କୋଈ ଭୀ ‘ତୂ ଜାନ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ ବୁଦ୍ଧିଗୋଚର ଗୁଣ ଅରେ..୩୮୦..
ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଵହ ‘ତୂ ଜାନ ମୁଝକୋ’ ନହିଂ କହେ.
ଅରୁ ଜୀଵ ଭୀ ନହିଂ ଗ୍ରହଣ ଜାଵେ ବୁଦ୍ଧିଗୋଚର ଦ୍ରଵ୍ଯ ରେ..୩୮୧..
ଯହ ଜାନକର ଭୀ ମୂଢ ଜୀଵ ପାଵେ ନହିଂ ଉପଶମ ଅରେ !
ଶିଵ ବୁଦ୍ଧିକୋ ପାଯା ନହୀଂ ଵହ ପର ଗ୍ରହଣ କରନା ଚହେ
..୩୮୨..
ଗାଥାର୍ଥ :[ବହୁକାନି ] ବହୁତ ପ୍ରକାରକେ [ନିନ୍ଦିତସଂସ୍ତୁତଵଚନାନି ] ନିନ୍ଦାକେ ଔର ସ୍ତୁତିକେ
ଵଚନରୂପମେଂ [ପୁଦ୍ଗଲାଃ ] ପୁଦ୍ଗଲ [ପରିଣମନ୍ତି ] ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ; [ତାନି ଶ୍ରୁତ୍ଵା ପୁନଃ ] ଉନ୍ହେଂ ସୁନକର
ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ [ଅହଂ ଭଣିତଃ ] ‘ମୁଝସେ କହା’ ଐସା ମାନକର [ରୁଷ୍ଯତି ତୁଷ୍ଯତି ଚ ] ରୋଷ ଔର ସଂତୋଷ
କରତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କ୍ରୋଧ କରତା ହୈ ଔର ପ୍ରସନ୍ନ ହୋତା ହୈ)
.