Page 388 of 642
PDF/HTML Page 421 of 675
single page version
ਹੀ (ਮੋਹਸ੍ਵਰੂਪ ਬੁਦ੍ਧਿ ਹੀ) [ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਂ ਕਰ੍ਮ ] ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਕ ਰ੍ਮਕੋ [ਬਧ੍ਨਾਤਿ ] ਬਾਁਧਤੀ ਹੈ
ਹੋਨੇਸੇ ਉਸੇ (
Page 389 of 642
PDF/HTML Page 422 of 675
single page version
[ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਕਂ ਵਾ ] ਅਥਵਾ ਪੁਣ੍ਯਕਾ ਬਨ੍ਧਕ [ਭਵਤਿ ] ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 390 of 642
PDF/HTML Page 423 of 675
single page version
ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਰ੍ਬਨ੍ਧਹੇਤੁਤ੍ਵਸ੍ਯਾਵਿਰੋਧਾਤ੍
ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਦੂਸਰਾ ਹੈ ਔਰ ਪਾਪਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਕੋਈ ਦੂਸਰਾ ਹੈ); ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਯਹ ਏਕ ਹੀ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ‘ਦੁਃਖੀ ਕਰਤਾ ਹੂਁ, ਮਾਰਤਾ ਹੂਁ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਔਰ ‘ਸੁਖੀ ਕਰਤਾ ਹੂਁ, ਜਿਲਾਤਾ ਹੂਁ’ ਯੋਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ
ਸ਼ੁਭ-ਅਸ਼ੁਭ ਅਹਂਕਾਰਸੇ ਭਰਾ ਹੁਆ ਹੋਨੇਸੇ ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪ
ਹੂਁ’ ਐਸੇ ਅਸ਼ੁਭ ਅਹਂਕਾਰਸੇ ਭਰਾ ਹੁਆ ਵਹ ਅਸ਼ੁਭ ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਹੈ
Page 391 of 642
PDF/HTML Page 424 of 675
single page version
ਪ੍ਰਾਣਵ੍ਯਪਰੋਪਸ੍ਯ ਪਰੇਣ ਕਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍
ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਪਰਕਾ ਭਾਵ ਜੋ ਪ੍ਰਾਣੋਂਕਾ ਵ੍ਯਪਰੋਪ ਵਹ ਦੂਸਰੇਸੇ ਕਿਯਾ ਜਾਨਾ ਅਸ਼ਕ੍ਯ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਵਹ ਪਰਸੇ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ ਜਾ ਸਕਤਾ)
Page 392 of 642
PDF/HTML Page 425 of 675
single page version
ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਹੇਤੁਃ
[ਚ ਏਵ ] ਔਰ [ਪਰਿਗ੍ਰਹੇ ] ਪਰਿਗ੍ਰਹਮੇਂ [ਯਤ੍ ] ਜੋ [ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਂ ] ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ [ਕ੍ਰਿਯਤੇ ] ਕਿਯਾ
ਜਾਤਾ ਹੈ [ਤੇਨ ਤੁ ] ਉਸਸੇ [ਪਾਪਂ ਬਧ੍ਯਤੇ ] ਪਾਪਕਾ ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਤਥਾਪਿ ਚ ] ਔਰ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ
[ਸਤ੍ਯੇ ] ਸਤ੍ਯਮੇਂ, [ਦਤ੍ਤੇ ] ਅਚੌਰ੍ਯਮੇਂ, [ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ] ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮੇਂ [ਚ ਏਵ ] ਔਰ [ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਤ੍ਵੇ ]
ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਮੇਂ [ਯਤ੍ ] ਜੋ [ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਂ ] ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ [ਕ੍ਰਿਯਤੇ ] ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ [ਤੇਨ ਤੁ ] ਉਸਸੇ
[ਪੁਣ੍ਯਂ ਬਧ੍ਯਤੇ ] ਪੁਣ੍ਯਕਾ ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਹੈ, ਵਹ ਸਬ ਹੀ ਪਾਪਬਨ੍ਧਕਾ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਕਾਰਣ ਹੈ; ਔਰ ਜੋ ਅਹਿਂਸਾਮੇਂ ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਤ੍ਯ, ਅਚੌਰ੍ਯ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯ ਔਰ ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਮੇਂ ਭੀ (ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ) ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ, ਵਹ ਸਬ ਹੀ
ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਕਾ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਕਾਰਣ ਹੈ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਸੋ ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ
Page 393 of 642
PDF/HTML Page 426 of 675
single page version
ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਹੀ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਬਾਹ੍ਯਵਸ੍ਤੁ ਨਹੀਂ
ਤਥਾਪਿ [ਵਸ੍ਤੁਤਃ ] ਵਸ੍ਤੁਸੇ [ਨ ਬਨ੍ਧਃ ] ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, [ਅਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨ ] ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਹੀ [ਬਨ੍ਧਃ
ਅਸ੍ਤਿ ] ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋਨੇਮੇਂ ਹੀ ਬਾਹ੍ਯਵਸ੍ਤੁਕਾ ਕਾਰ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਵਸ੍ਤੁ ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ
ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ)
ਇਸਕਾ ਸਮਾਧਾਨ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ :
Page 394 of 642
PDF/HTML Page 427 of 675
single page version
ਹਿਨਸ੍ਮੀਤ੍ਯਧ੍ਯਵਸਾਯੋ ਜਾਯੇਤ
ਵੇਗਾਪਤਤ੍ਕਾਲਚੋਦਿਤਕੁਲਿਂਗਵਤ੍, ਬਾਹ੍ਯਵਸ੍ਤੁਨੋ ਬਨ੍ਧਹੇਤੁਹੇਤੋਰਬਨ੍ਧਹੇਤੁਤ੍ਵੇਨ ਬਨ੍ਧਹੇਤੁਤ੍ਵਸ੍ਯਾਨੈਕਾਂਤਿਕ-
ਤ੍ਵਾਤ੍
ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਮੈਂ ਵੀਰਜਨਨੀਕੇ ਪੁਤ੍ਰਕੋ ਮਾਰਤਾ ਹੂਁ’ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਸ਼੍ਰਯਭੂਤ
ਬਁਧ੍ਯਾਪੁਤ੍ਰਕੇ ਅਸਦ੍ਭਾਵਮੇਂ ਭੀ (ਕਿਸੀਕੋ) ਐਸਾ ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ‘ਮੈਂ
ਬਁਧ੍ਯਾਪੁਤ੍ਰਕੋ ਮਾਰਤਾ ਹੂਁ’
ਹੈ ਕਿ (ਬਾਹ੍ਯਵਸ੍ਤੁਰੂਪ) ਆਸ਼੍ਰਯਕੇ ਬਿਨਾ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ
ਹੋਤਾ ਹੈ
ਜਾਨੇਵਾਲੇ
ਵਹੀਂ ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ
Page 395 of 642
PDF/HTML Page 428 of 675
single page version
ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ
ਯਹ ਮੂਢ ਮਤਿ ਤੁਝ ਹੈ ਨਿਰਰ੍ਥਕ, ਇਸ ਹਿ ਸੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਹਿ ਹੈ
ਮੂਢਮਤਿਃ ] ਐਸੀ ਜੋ ਯਹ ਤੇਰੀ ਮੂਢ ਮਤਿ (
Page 396 of 642
PDF/HTML Page 429 of 675
single page version
ਮਿਥ੍ਯਾਰੂਪ ਹੈ, ਮਾਤ੍ਰ ਅਪਨੇ ਅਨਰ੍ਥਕੇ ਲਿਯੇ ਹੀ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮਾਤ੍ਰ ਅਪਨੇ ਲਿਯੇ ਹੀ ਹਾਨਿਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋਤਾ
ਹੈ, ਪਰਕਾ ਤੋ ਕੁਛ ਕਰ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ )
ਔਰ ਨਿਰਰ੍ਥਕ ਹੋਨੇਸੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਹੈ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ [ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ] ਛੂਟਤੇ ਹੈਂ, [ਤਦ੍ ] ਤੋ [ਤ੍ਵਮ੍ ਕਿਂ ਕਰੋਸ਼ਿ ] ਤੂ ਕ੍ਯਾ ਕਰਤਾ ਹੈ ? (ਤੇਰਾ
ਤੋ ਬਾਁਧਨੇ-ਛੋੜਨੇਕਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯ ਵ੍ਯਰ੍ਥ ਗਯਾ
Page 397 of 642
PDF/HTML Page 430 of 675
single page version
ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਹੀ ਹੈ
ਅਪਨੇ ਸਰਾਗ-ਵੀਤਰਾਗ ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਬਨ੍ਧ-ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ ਹੋ ਤੋ ਭੀ ਅਪਨੇ
ਸਰਾਗ-ਵੀਤਰਾਗ ਪਰਿਣਾਮਕੇ ਅਭਾਵਸੇ ਬਨ੍ਧ-ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ
ਨ ਕਰੋਤਿ ] ਅਪਨੇਕੋ ਸਰ੍ਵਰੂਪ ਕ ਰਤਾ ਹੈ,
ਪਹਿਚਾਨਤਾ
Page 398 of 642
PDF/HTML Page 431 of 675
single page version
ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨ ਮਨੁਸ਼੍ਯਂ, ਵਿਪਚ੍ਯਮਾਨਦੇਵਾਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨ ਦੇਵਂ, ਵਿਪਚ੍ਯਮਾਨਸੁਖਾਦਿਪੁਣ੍ਯਾਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨ
ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ [ਪੁਣ੍ਯਂ ਪਾਪਂ ] ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪ
ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨੋਂਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਅਨ੍ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਉਦਯਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਏ ਨਾਰਕਕੇ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਨਾਰਕੀ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਦਯਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਏ ਤਿਰ੍ਯਂਚਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਤਿਰ੍ਯਂਚ
ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਦਯਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਏ ਮਨੁਸ਼੍ਯਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਦਯਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਏ ਦੇਵਕੇ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਦੇਵ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਦਯਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਏ ਸੁਖ ਆਦਿ ਪੁਣ੍ਯਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ
ਸਾਥ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਤਨ੍ਮਯਤਾ ਹੋਨੇਕੀ ਮਾਨ੍ਯਤਾਰੂਪ ਹੈਂ
Page 399 of 642
PDF/HTML Page 432 of 675
single page version
ਸਾਨੇਨ ਪੁਦ੍ਗਲਂ, ਜ੍ਞਾਯਮਾਨਲੋਕਾਕਾਸ਼ਾਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨ ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਂ, ਜ੍ਞਾਯਮਾਨਾਲੋਕਾਕਾਸ਼ਾਧ੍ਯਵਸਾਨੇਨਾ-
ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍
ਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਾ ਵਿਦਧਾਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਮ੍
ਨਾਸ੍ਤੀਹ ਯੇਸ਼ਾਂ ਯਤਯਸ੍ਤ ਏਵ
ਹੈ, ਔਰ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤਾ ਹੁਆ ਜੋ ਧਰ੍ਮ (ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ) ਹੈ ਉਸਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ
ਧਰ੍ਮਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਵੇ ਅਧਰ੍ਮਕੇ (-ਅਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ) ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ
ਅਧਰ੍ਮਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਵੇ ਅਨ੍ਯ ਜੀਵਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਅਨ੍ਯਜੀਵਰੂਪ ਕਰਤਾ
ਹੈ, ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਵੇ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਪੁਦ੍ਗਲਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਵੇ
ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਤੇ ਹੁਵੇ
ਅਲੋਕਾਕਾਸ਼ਕੇ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਅਲੋਕਾਕਾਸ਼ਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ, (ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਸਰ੍ਵਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਅਪਨੇਕੋ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ ਕਰਤਾ ਹੈ [ਏਸ਼ਃ ਅਧ੍ਯਵਸਾਯਃ ] ਐਸਾ ਯਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਯ
Page 400 of 642
PDF/HTML Page 433 of 675
single page version
ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਜ੍ਞਾਨਾਦਸ੍ਤਿ ਤਾਵਦਜ੍ਞਾਨਂ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਸ੍ਤਿ ਚ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਂ,
[ਅਸ਼ੁਭੇਨ ] ਅਸ਼ੁਭ [ਵਾ ਸ਼ੁਭੇਨ ] ਯਾ ਸ਼ੁਭ [ਕਰ੍ਮਣਾ ] ਕ ਰ੍ਮਸੇ [ਨ ਲਿਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ] ਲਿਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
Page 401 of 642
PDF/HTML Page 434 of 675
single page version
ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਜ੍ਞਾਨਾਦਸ੍ਤਿ ਤਾਵਦਜ੍ਞਾਨਂ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਸ੍ਤਿ ਚ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਂ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਾ-
ਚਰਣਾਦਸ੍ਤਿ ਚਾਚਾਰਿਤ੍ਰਮ੍
ਤਾਵਦਜ੍ਞਾਨਂ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਸ੍ਤਿ ਚ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਂ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਾਚਰਣਾਦਸ੍ਤਿ ਚਾਚਾਰਿਤ੍ਰਮ੍
ਜਾਨਨ੍ਤਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋਨੁਚਰਨ੍ਤਸ਼੍ਚ, ਸ੍ਵਚ੍ਛਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦੋਦ੍ਯਦਮਨ੍ਦਾਨ੍ਤਰ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ੋਤ੍ਯਨ੍ਤਮਜ੍ਞਾਨਾਦਿਰੂਪਤ੍ਵਾ-
(ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ) ਅਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੈ
ਭਾਵ ਹੈ, ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਔਰ ਕਰ੍ਮੋਦਯਜਨਿਤ ਨਾਰਕ ਆਦਿ ਭਾਵੋਂਕਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨ ਜਾਨਨੇਕੇ ਕਾਰਣ
ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇਸੇ, ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ ਪ੍ਰਥਮ ਜੋ ਅਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਦਰ੍ਸ਼ਨ
ਹੋਨੇਸੇ (ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ) ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ ਔਰ ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਨਾਚਰਣ ਹੋਨੇਸੇ (ਵਹ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ) ਅਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੈ
ਅਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇਸੇ, ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਅਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੋਨੇਸੇ (ਵਹ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ) ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ ਔਰ ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਨਾਚਰਣ ਹੋਨੇਸੇ (ਵਹ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨ) ਅਚਾਰਿਤ੍ਰ
ਹੈ
ਜਿਸਕਾ ਏਕ ਭਾਵ ਹੈ ਔਰ ਸਤ੍ਰੂਪ ਅਹੇਤੁਕ ਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਜਿਸਕਾ ਏਕ ਰੂਪ ਹੈ ਐਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕੋ
(
Page 402 of 642
PDF/HTML Page 435 of 675
single page version
ਇਸਲਿਏ), ਸ਼ੁਭ ਯਾ ਅਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮਸੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਲਿਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਰੂਪ ਅਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਭੇਦ ਨ ਜਾਨਤਾ ਹੋ, ਤਬ ਤਕ ਰਹਤੇ ਹੈਂ
ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ
ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਰੂਪ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਕਰ੍ਮੋਂਸੇ ਲਿਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
[ਪਰਿਣਾਮਃ ] ਪਰਿਣਾਮ
Page 403 of 642
PDF/HTML Page 436 of 675
single page version
ਭਵਨਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਾਦ੍ਭਾਵਃ, ਚਿਤਃ ਪਰਿਣਮਨਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਿਣਾਮਃ
ਸ੍ਤਨ੍ਮਨ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਏਵ ਨਿਖਿਲੋਪ੍ਯਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਯਾਜਿਤਃ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਘਨੇ ਮਹਿਮ੍ਨਿ ਨ ਨਿਜੇ ਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ ਧ੍ਰੁਤਿਮ੍
ਪੂਰ੍ਵਾੇਕ੍ਤ ਰੀਤਿਸੇ [ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਂ ਉਕ੍ਤਂ ] ਤ੍ਯਾਗਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਕਹੇ ਹੈਂ, [ਤਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਮਨ੍ਯੇ ] ਹਮ ਯਹ ਮਾਨਤੇ
ਹੈਂ ਕਿ [ਅਨ੍ਯ-ਆਸ਼੍ਰਯਃ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਏਵ ਨਿਖਿਲਃ ਅਪਿ ਤ੍ਯਾਜਿਤਃ ] ‘ਪਰ ਜਿਸਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਹੈ ਐਸਾ
ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਹੀ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਛੁੜਾਯਾ ਹੈ’
Page 404 of 642
PDF/HTML Page 437 of 675
single page version
[ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਘਨੇ ਨਿਜੇ ਮਹਿਮ੍ਨਿ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਘਨਸ੍ਵਰੂਪ ਨਿਜ ਮਹਿਮਾਮੇਂ (
ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਰ ਕ੍ਯੋਂ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ?
[ਮੁਨਯਃ ] ਮੁਨਿੇ [ਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍ ] ਨਿਰ੍ਵਾਣਕੋ [ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ
(
Page 405 of 642
PDF/HTML Page 438 of 675
single page version
ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਪਰਾਸ਼੍ਰਿਤ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਤੋ ਏਕਾਨ੍ਤਤਃ ਮੁਕ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਅਭਵ੍ਯ ਭੀ
ਕਰਤਾ ਹੈ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕਾ ਹੀ ਵਿਸ਼ਯ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਆਤ੍ਮਾਸ਼੍ਰਿਤ ਹੈ
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਕੇ ਤ੍ਯਾਗਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ਵਹ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੇ ਹੀ ਤ੍ਯਾਗਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ
ਹੀ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ ਕਰ੍ਮਸੇ ਕਭੀ ਮੁਕ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
Page 406 of 642
PDF/HTML Page 439 of 675
single page version
(ਅਭਵ੍ਯ) ਨਿਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰ (-ਚਾਰਿਤ੍ਰਰਹਿਤ), ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਔਰ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ (ਵਹ) ਨਿਸ਼੍ਚਯਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ
ਕਾਰਣਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨ
ਅਜ੍ਞਾਨੀ, ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਔਰ ਨਿਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੀ ਹੈ
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਉਸਕੋੇ [ਪਾਠਃ ] ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਠਨ [ਗੁਣਮ੍ ਨ ਕਰੋਤਿ ] ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ
Page 407 of 642
PDF/HTML Page 440 of 675
single page version
ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਸ੍ਯਾਭਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਾਧ੍ਯਯਨੇਨ ਨ ਵਿਧਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੇਤ
ਹੁਆ ਭੀ, ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਠਨਕਾ ਜੋ ਗੁਣ ਉਸਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਜ੍ਞਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਅਭਵ੍ਯਕੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਠਨਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ ਜਾ ਸਕਤਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਠਨ
ਉਸਕੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਤਾ); ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਠਨਕੇ ਗੁਣਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ; ਔਰ
ਇਸਲਿਯੇ ਜ੍ਞਾਨ-ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਵਹ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ
ਰੁਚਿ ਕਰਤਾ ਹੈ [ਤਥਾ ਪੁਨਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁਸ਼ਤਿ ਚ ] ਔਰ ਉਸੀਕਾ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਨ ਤੁ ਕਰ੍ਮਕ੍ਸ਼ਯਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ ]