Page 448 of 642
PDF/HTML Page 481 of 675
single page version
ਬੁਦ੍ਧਿ ਸਮ੍ਭਵਿਤ ਹੈ)
ਏਵ ] ਔਰ [ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿਃ ] ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਿ
ਅਪਰਾਧਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ਕੁਮ੍ਭ ਹੀ ਹੈ; ਉਨਕਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੇਕਾ ਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ ? (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਤੋ ਪ੍ਰਥਮ
Page 449 of 642
PDF/HTML Page 482 of 675
single page version
ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਰੂਪਾਂ ਤਾਰ੍ਤੀਯੀਕੀਂ ਭੂਮਿਮਪਸ਼੍ਯਤਃ ਸ੍ਵਕਾਰ੍ਯਕਰਣਾਸਮਰ੍ਥਤ੍ਵੇਨ ਵਿਪਕ੍ਸ਼ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਿਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਸ਼ਕੁਮ੍ਭ
ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ੍
ਸਾਧਯਤਿ
ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦ੍ਯਗੋਚਰਾਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਰੂਪਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮਤਿਦੁਸ਼੍ਕਰਂ ਕਿਮਪਿ ਕਾਰਯਤਿ
ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਬਨ੍ਧਕਾ) ਕਾਰ੍ਯ ਕਰਤੇ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ਕੁਮ੍ਭ ਹੀ ਹੈਂ
ਕਰਨੇਵਾਲੀ ਹੋਨੇਸੇ, ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਸ੍ਵਯਂ ਅਮ੍ਰੁਤਕੁਮ੍ਭ ਹੈ ਔਰ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਵਹ ਤੀਸਰੀ ਭੂਮਿ) ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਕੋ ਭੀ ਅਮ੍ਰੁਤਕੁਮ੍ਭਤ੍ਵ ਸਾਧਤੀ ਹੈ
ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ, ਅਤਿ ਦੁਸ਼੍ਕਰ ਕੁਛ ਕਰਵਾਤਾ ਹੈ
Page 450 of 642
PDF/HTML Page 483 of 675
single page version
ਪ੍ਰਲੀਨਂ ਚਾਪਲਮੁਨ੍ਮੂਲਿਤਮਾਲਮ੍ਬਨਮ੍
ਮਾਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਵਿਜ੍ਞਾਨਘਨੋਪਲਬ੍ਧੇਃ
ਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ ? ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੋਨੇਕੇ ਬਾਦ ਉਸਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਹੋਗਾ; ਪਹਲੇਸੇ ਹੀ ਆਲਮ੍ਬਨਕਾ ਖੇਦ
ਨਿਸ਼੍ਫਲ ਹੈ
ਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਕ ਦੋਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੀ ਹੈਂ, ਵੇ ਦੋਸ਼ੋਂਕੇ ਮਿਟਾਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ
ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਯੁਕ੍ਤ ਹੀ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਹੈ, ਕੇਵਲ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਹੀ ਪਕ੍ਸ਼ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ,
ਬਨ੍ਧਕਾ ਹੀ ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ
ਕਹੇ ਹੈਂ ਵੇ ਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਵਿਸ਼ਕੁਮ੍ਭ ਹੀ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਆਤ੍ਮਾ ਤੋ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਸੇ ਰਹਿਤ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ,
ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਸ੍ਵਰੂਪ ਹੀ ਹੈ
ਅਨਧਿਕਾਰੀ ਕ ਹਾ ਹੈ), [ਚਾਪਲਮ੍ ਪ੍ਰਲੀਨਮ੍ ] ਚਾਪਲ੍ਯਕਾ (
ਉਨ੍ਮੂਲਿਤਮ੍ ] ਆਲਂਬਨਕੋ ਉਖਾੜ ਫੇਂ ਕਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰ ਮਣ ਇਤ੍ਯਾਦਿਕੋ ਭੀ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਬਨ੍ਧਕਾ ਕਾਰਣ ਮਾਨਕਰ ਹੇਯ ਕ ਹਾ ਹੈ), [ਆਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ-ਵਿਜ੍ਞਾਨ-ਘਨ-ਉਪਲਬ੍ਧੇਃ ] ਜਬ ਤਕ
ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਵਿਜ੍ਞਾਨਘਨ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਨ ਹੋ ਤਬ ਤਕ [ਆਤ੍ਮਨਿ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ ਆਲਾਨਿਤਂ ਚ ]
(ਸ਼ੁਦ੍ਧ) ਆਤ੍ਮਾਰੂਪ ਸ੍ਤਮ੍ਭਸੇ ਹੀ ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਬਾਁਧ ਰਖਾ ਹੈ (
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ ਕਾਰਣ ਹੈ)
Page 451 of 642
PDF/HTML Page 484 of 675
single page version
ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਮੇਵ ਸੁਧਾ ਕੁਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍
ਕਿਂ ਨੋਰ੍ਧ੍ਵਮੂਰ੍ਧ੍ਵਮਧਿਰੋਹਤਿ ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਮਾਦਃ
ਸਮਝਾਨੇਕੇ ਲਿਏ ਕਲਸ਼ਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ :
ਕ ਹਾਁਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕ ਤਾ
ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਮਾਦੀ ਹੋਤੇ ਹੁਏ [ਊ ਰ੍ਧ੍ਵਮ੍ ਊ ਰ੍ਧ੍ਵਮ੍ ਕਿਂ ਨ ਅਧਿਰੋਹਤਿ ] ਊ ਪਰ ਹੀ ਊ ਪਰ ਕ੍ਯੋਂ ਨਹੀਂ ਚਢਤੇ ?
(ਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਕੋ) ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਸੇ ਵਿਸ਼ਕੁਮ੍ਭ ਕਹਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਕੇ
ਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈਂ, ਔਰ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣ-ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਸੇ ਰਹਿਤ ਐਸੀ ਤੀਸਰੀ ਭੂਮਿ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧ
ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਤਥਾ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਸੇ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਰੂਪ ਹੈ, ਉਸੇ ਅਮ੍ਰੁਤਕੁਮ੍ਭ ਕਹਾ
ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਹਾਁਕੇ ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣਾਦਿਕੋ ਅਮ੍ਰੁਤਕੁਮ੍ਭ ਕਹਾ ਹੈ
ਹੈ ਵਹਾਁ ਨਿਸ਼ੇਧਰੂਪ ਅਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਮਣ ਹੀ ਅਮ੍ਰੁਤਕੁਮ੍ਭ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ, ਅਜ੍ਞਾਨੀਕਾ ਨਹੀਂ
ਤੀਸਰੀ ਭੂਮਿਕੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਮਯ ਜਾਨਨੇ ਚਾਹਿਏ
Page 452 of 642
PDF/HTML Page 485 of 675
single page version
ਕਸ਼ਾਯਭਰਗੌਰਵਾਦਲਸਤਾ ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਯਤਃ
ਮੁਨਿਃ ਪਰਮਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਂ ਵ੍ਰਜਤਿ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਵਾਚਿਰਾਤ੍
ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਰਤਿਮੇਤਿ ਯਃ ਸ ਨਿਯਤਂ ਸਰ੍ਵਾਪਰਾਧਚ੍ਯੁਤਃ
ਚ੍ਚੈਤਨ੍ਯਾਮ੍ਰੁਤਪੂਰਪੂਰ੍ਣਮਹਿਮਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋ ਭਵਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ
ਪ੍ਰਮਾਦਯੁਕ੍ਤ ਆਲਸ੍ਯਭਾਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? [ਅਤਃ ਸ੍ਵਰਸਨਿਰ੍ਭਰੇ ਸ੍ਵਭਾਵੇ ਨਿਯਮਿਤਃ ਭਵਨ੍
ਮੁਨਿਃ ] ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਜ ਰਸਸੇ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਮੁਨਿ [ਪਰਮਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਂ ਵ੍ਰਜਤਿ ] ਪਰਮ
ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ [ਵਾ ] ਅਥਵਾ [ਅਚਿਰਾਤ੍ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ] ਸ਼ੀਘ੍ਰ
ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਲੀਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ ਪੁਰੁਸ਼ [ਨਿਯਤਮ੍ ] ਨਿਯਮਸੇ [ਸਰ੍ਵ-ਅਪਰਾਧ-ਚ੍ਯੁਤਃ ] ਸਰ੍ਵ
ਅਪਰਾਧੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ, [ਬਨ੍ਧ-ਧ੍ਵਂਸਮ੍ ਉਪੇਤ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਉਦਿਤਃ ] ਬਨ੍ਧਕੇ ਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਕਰ
ਨਿਤ੍ਯ-ਉਦਿਤ (ਸਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ) ਹੋਤਾ ਹੁਆ, [ਸ੍ਵ-ਜ੍ਯੋਤਿਃ-ਅਚ੍ਛ-ਉਚ੍ਛਲਤ੍-ਚੈਤਨ੍ਯ-ਅਮ੍ਰੁਤ-ਪੂਰ-
ਪੂਰ੍ਣ-ਮਹਿਮਾ ] ਅਪਨੀ ਜ੍ਯੋਤਿਸੇ (ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਸੇ) ਨਿਰ੍ਮਲਤਯਾ ਉਛਲਤਾ ਹੁਆ ਜੋ
ਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਅਮ੍ਰੁਤਕਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜਿਸਕੀ ਪੂਰ੍ਣ ਮਹਿਮਾ ਹੈ ਐਸਾ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਭਵਨ੍ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੋਤਾ
Page 453 of 642
PDF/HTML Page 486 of 675
single page version
ਨ੍ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਯੋਤਸ੍ਫੁ ਟਿਤਸਹਜਾਵਸ੍ਥਮੇਕਾਨ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍
ਪੂਰ੍ਣਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਜ੍ਵਲਿਤਮਚਲੇ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਲੀਨਂ ਮਹਿਮ੍ਨਿ
ਬਨ੍ਧਕਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ ਔਰ ਨਿਤ੍ਯ ਉਦਯਸ੍ਵਰੂਪ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੋਕਰ ਸਮਸ੍ਤ
ਕਰ੍ਮੋਂਕਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ, ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਅਵਸ੍ਥਮ੍ ] ਨਿਤ੍ਯ ਉਦ੍ਯੋਤਵਾਲੀ (ਜਿਸਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਿਤ੍ਯ ਹੈ ਐਸੀ) ਸਹਜ ਅਵਸ੍ਥਾ ਜਿਸਕੀ ਖਿਲ
ਉਠੀ ਹੈ ਐਸਾ, [ਏਕਾਨ੍ਤ-ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍ ] ਏਕਾਨ੍ਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧ (
ਪਰਿਣਮਿਤ) ਨਿਜਰਸਕੀ ਅਤਿਸ਼ਯਤਾਸੇ ਜੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਗਮ੍ਭੀਰ ਔਰ ਧੀਰ ਹੈ ਐਸਾ, [ਏਤਤ੍ ਪੂਰ੍ਣਂ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ]
ਯਹ ਪੂਰ੍ਣ ਜ੍ਞਾਨ [ਜ੍ਵਲਿਤਮ੍ ] ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਉਠਾ ਹੈ (ਸਰ੍ਵਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜਾਜ੍ਵਲ੍ਯਮਾਨ ਪ੍ਰਗਟ
ਹੁਆ ਹੈ); ਔਰ [ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਅਚਲੇ ਮਹਿਮ੍ਨਿ ਲੀਨਮ੍ ] ਅਪਨੀ ਅਚਲ ਮਹਿਮਾਮੇਂ ਲੀਨ ਹੁਆ ਹੈ
ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ) ਔਰ ਧੀਰ (ਆਕੁਲਤਾ ਰਹਿਤ)
Page 454 of 642
PDF/HTML Page 487 of 675
single page version
ਚਿਨ੍ਤ ਕਰੈ ਨਿਤਿ ਕੈਮ ਕਟੇ ਯਹ ਤੌਊ ਛਿਦੈ ਨਹਿ ਨੈਕ ਟਿਕਾਰੀ
ਯੋਂ ਬੁਧ ਬੁਦ੍ਧਿ ਧਸਾਯ ਦੁਧਾ ਕਰਿ ਕਰ੍ਮ ਰੁ ਆਤਮ ਆਪ ਗਹਾਰੀ
Page 455 of 642
PDF/HTML Page 488 of 675
single page version
ਦੂਰੀਭੂਤਃ ਪ੍ਰਤਿਪਦਮਯਂ ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਕ੍ਲ੍ਰੁਪ੍ਤੇਃ
ਸ਼੍ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣਪ੍ਰਕਟਮਹਿਮਾ ਸ੍ਫੂ ਰ੍ਜਤਿ ਜ੍ਞਾਨਪੁਂਜਃ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕ ਰ੍ਮੋਂਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ) [ਬਨ੍ਧ-ਮੋਕ੍ਸ਼-ਪ੍ਰਕ੍ਲ੍ਰੁਪ੍ਤੇਃ ਦੂਰੀਭੂਤਃ ]
ਬਨ੍ਧ-ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੀ ਰਚਨਾਸੇ ਦੂਰ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ, [ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ
(
Page 456 of 642
PDF/HTML Page 489 of 675
single page version
ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੈ, ਨਿਜਰਸਕੇ ਪ੍ਰਵਾਹਸੇ ਪੂਰ੍ਣ ਦੇਦੀਪ੍ਯਮਾਨ ਜ੍ਯੋਤਿਰੂਪ ਹੈ ਔਰ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ ਮਹਿਮਾਮਯ ਹੈ
ਹੈ
Page 457 of 642
PDF/HTML Page 490 of 675
single page version
[ਕਟਕਾਦਿਭਿਃ ਪਰ੍ਯਾਯੈਃ ਤੁ ] ਕ ੜਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ [ਕਨਕਮ੍ ] ਸੁਵਰ੍ਣ [ਅਨਨ੍ਯਤ੍ ] ਅਨਨ੍ਯ ਹੈ ਵੈਸੇ
ਅਜੀਵਕੋ [ਅਨਨ੍ਯਂ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ] ਅਨਨ੍ਯ ਜਾਨੋ
ਕਿਸੀਕੋ [ਨ ਉਤ੍ਪਾਦਯਤਿ ] ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, [ਤੇਨ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸਃ ] ਵਹ [ਕਾਰਣਮ੍ ਅਪਿ ]
(ਕਿਸੀਕਾ) ਕਾਰਣ ਭੀ [ਨ ਭਵਤਿ ] ਨਹੀਂ ਹੈ
Page 458 of 642
PDF/HTML Page 491 of 675
single page version
ਕਂਕ ਣਾਦਿਪਰਿਣਾਮੈਃ ਕਾਂਚਨਵਤ੍
ਚਾਜੀਵਸ੍ਯ ਜੀਵਕਰ੍ਮਤ੍ਵਂ ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ; ਤਦਸਿਦ੍ਧੌ ਚ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਮਣੋਰਨਨ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਾਤ੍ ਜੀਵਸ੍ਯਾਜੀਵਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਂ
ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ
ਉਤ੍ਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ] ਕ ਰ੍ਮ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; [ਅਨ੍ਯਾ ਤੁ ] ਅਨ੍ਯ ਕਿਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ [ਸਿਦ੍ਧਿਃ ] ਕ ਰ੍ਤਾਕ ਰ੍ਮਕੀ
ਸਿਦ੍ਧਿ [ਨ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਯਤੇ ] ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਜਾਤੀ .
ਹੀ ਹੈ, ਜੀਵ ਨਹੀਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜੈਸੇ (ਕਂਕਣ ਆਦਿ ਪਰਿਣਾਮੋਂਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਐਸੇ) ਸੁਵਰ੍ਣਕਾ
ਕਂਕਣ ਆਦਿ ਪਰਿਣਾਮੋਂਕੇ ਸਾਥ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਅਪਨੇ ਪਰਿਣਾਮੋਂਕੇ ਸਾਥ
ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯ ਹੈ
ਉਤ੍ਪਾਦਕਭਾਵਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ; ਉਸਕੇ (ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਭਾਵਕੇ) ਸਿਦ੍ਧ ਨ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਅਜੀਵਕੇ ਜੀਵਕਾ
ਕਰ੍ਮਤ੍ਵ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਔਰ ਉਸਕੇ (
Page 459 of 642
PDF/HTML Page 492 of 675
single page version
ਸ੍ਫੁ ਰਚ੍ਚਿਜ੍ਜਯੋਤਿਰ੍ਭਿਸ਼੍ਛੁਰਿਤਭੁਵਨਾਭੋਗਭਵਨਃ
ਸ ਖਲ੍ਵਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਸ੍ਫੁ ਰਤਿ ਮਹਿਮਾ ਕੋਪਿ ਗਹਨਃ
ਲੋਕ ਕਾ ਸਮਸ੍ਤ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ, [ਅਯਂ ਜੀਵਃ ] ਐਸਾ ਯਹ ਜੀਵ
[ਇਤਿ ] ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ (ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਤਥਾ ਪਰਭਾਵੋਂਕਾ) [ਅਕਰ੍ਤਾ ਸ੍ਥਿਤਃ ] ਅਕ ਰ੍ਤਾ ਸਿਦ੍ਧ ਹੁਆ,
[ਤਥਾਪਿ ] ਤਥਾਪਿ [ਅਸ੍ਯ ] ਉਸੇ [ਇਹ ] ਇਸ ਜਗਤਮੇਂ [ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਭਿਃ ] ਕ ਰ੍ਮਪ੍ਰਕ੍ਰੁ ਤਿਯੋਂਕੇ ਸਾਥ [ਯਦ੍ ਅਸੌ
ਬਨ੍ਧਃ ਕਿਲ ਸ੍ਯਾਤ੍ ] ਜੋ ਯਹ (ਪ੍ਰਗਟ) ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ਖਲੁ ਅਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਕਃ ਅਪਿ ਗਹਨਃ ਮਹਿਮਾ
ਸ੍ਫੁ ਰਤਿ ] ਸੋ ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਅਜ੍ਞਾਨਕੀ ਕੋਈ ਗਹਨ ਮਹਿਮਾ ਸ੍ਫੁ ਰਾਯਮਾਨ ਹੈ
ਅਰੁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕਾ ਜੀਵਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤ, ਵਿਨਾਸ਼ ਅਰੁ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੈ
Page 460 of 642
PDF/HTML Page 493 of 675
single page version
ਵਿਨਾਸ਼ਾਵਾਸਾਦਯਤਿ
ਭੀ [ਚੇਤਕਾਰ੍ਥਮ੍ ] ਚੇਤਕ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ [ਉਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ] ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੈ [ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ]
ਤਥਾ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤੀ ਹੈ
ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਤਾ ਹੁਆ, ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਵਿਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ ਭੀ ਆਤ੍ਮਾਕੇ
ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ-ਵਿਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਪਰਿਣਾਮਾਨੁਸਾਰ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ),
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ
ਔਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ) ਕਰ੍ਤਾ-ਕਰ੍ਮਕਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਹੈ
ਸਂਸਾਰ ਹੈ ਔਰ ਇਸੀਸੇ ਕਰ੍ਤਾਕਰ੍ਮਪਨੇਕਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਹੈ
Page 461 of 642
PDF/HTML Page 494 of 675
single page version
[ਅਜ੍ਞਾਯਕਃ ] ਅਜ੍ਞਾਯਕ ਹੈ, [ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਃ ] ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਹੈ, [ਅਸਂਯਤਃ ਭਵੇਤ੍ ] ਅਸਂਯਤ ਹੈ
ਭਵਤਿ ]
ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਸੇ) ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਵ-ਪਰਕੀ ਏਕਤ੍ਵਪਰਿਣਤਿਸੇ ਅਸਂਯਤ ਹੈ; ਔਰ ਤਬ ਤਕ ਹੀ ਪਰਕੇ ਤਥਾ
Page 462 of 642
PDF/HTML Page 495 of 675
single page version
ਸ੍ਵਪਰਯੋਰ੍ਵਿਭਾਗਪਰਿਣਤ੍ਯਾ ਚ ਸਂਯਤੋ ਭਵਤਿ; ਤਦੈਵ ਚ ਪਰਾਤ੍ਮਨੋਰੇਕਤ੍ਵਾਧ੍ਯਾਸਸ੍ਯਾਕਰਣਾਦਕਰ੍ਤਾ ਭਵਤਿ
ਔਰ ਤਭੀ ਸ੍ਵ-ਪਰਕੇ ਏਕਤ੍ਵਕਾ ਅਧ੍ਯਾਸ ਨ ਕਰਨੇਸੇ ਅਕਰ੍ਤਾ ਹੈ
ਅਜ੍ਞਾਨੀ, ਅਸਂਯਮੀ ਹੋਕਰ, ਕਰ੍ਤਾ ਹੋਕਰ, ਕਰ੍ਮਕਾ ਬਨ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਅਭੋਕ੍ਤ ਹੈ
Page 463 of 642
PDF/HTML Page 496 of 675
single page version
ਵੇਦਯਤੇ
ਕਰ੍ਮਫਲਮੁਦਿਤਂ ਜ੍ਞੇਯਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਜਾਨਾਤ੍ਯੇਵ, ਨ ਪੁਨਃ ਤਸ੍ਯਾਹਂਤਯਾਨੁਭਵਿਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਵੇਦਯਤੇ
ਤੋ [ਉਦਿਤਂ ਕਰ੍ਮਫਲਂ ] ਉਦਿਤ (ਉਦਯਾਗਤ) ਕ ਰ੍ਮਫਲਕੋ [ਜਾਨਾਤਿ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਨ ਵੇਦਯਤੇ ]
ਭੋਗਤਾ ਨਹੀਂ
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਭੀ ‘ਅਹਂ’ਰੂਪਸੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਭੀ
‘ਯਹ ਮੈਂ ਹੂਁ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ) ਕਰ੍ਮਫਲਕੋ ਵੇਦਤਾ
ਸ੍ਵ-ਪਰਕੀ ਵਿਭਾਗਪਰਿਣਤਿਸੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤ (
ਜ੍ਞੇਯਮਾਤ੍ਰਤਾਕੇ ਕਾਰਣ, ਜਾਨਤਾ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਸਕਾ ‘ਅਹਂ’ਰੂਪਸੇ ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਨਾ ਅਸ਼ਕ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ,
(ਉਸੇ) ਨਹੀਂ ਭੋਗਤਾ
ਗਯਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਏ ਵਹ ਉਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਕੇ ਉਦਯਕੋ ਅਪਨਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤਾ ਹੁਆ ਉਸਕਾ ਮਾਤ੍ਰ
ਜ੍ਞਾਤਾ ਹੀ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਭੋਕ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ
Page 464 of 642
PDF/HTML Page 497 of 675
single page version
ਜ੍ਞਾਨੀ ਤੁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਸ੍ਵਭਾਵਵਿਰਤੋ ਨੋ ਜਾਤੁਚਿਦ੍ਵੇਦਕਃ
ਸ਼ੁਦ੍ਧੈਕਾਤ੍ਮਮਯੇ ਮਹਸ੍ਯਚਲਿਤੈਰਾਸੇਵ੍ਯਤਾਂ ਜ੍ਞਾਨਿਤਾ
(
ਤੇਜਮੇਂ [ਅਚਲਿਤੈਃ ] ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਹੋਕਰ [ਜ੍ਞਾਨਿਤਾ ਆਸੇਵ੍ਯਤਾਮ੍ ] ਜ੍ਞਾਨੀਪਨੇਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ
ਛੋੜਤਾ, [ਗੁਡਦੁਗ੍ਧਮ੍ ] ਜੈਸੇ ਮੀਠੇ ਦੂਧਕੋ [ਪਿਬਨ੍ਤਃ ਅਪਿ ] ਪੀਤੇ ਹੁਏ [ਪਨ੍ਨਗਾਃ ] ਸਰ੍ਪ [ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਾਃ ]
ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ [ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ] ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
Page 465 of 642
PDF/HTML Page 498 of 675
single page version
ਸਮਰ੍ਥਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਾਚ੍ਚ ਨ ਮੁਂਚਤਿ, ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਭਾਵਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਭਾਵੇਨਾਜ੍ਞਾਨਿਤ੍ਵਾਤ੍
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਅਪਨੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ ਔਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਛੁੜਾਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਐਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਕੇ
ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਭੀ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਸੇ ਸਦਾ ਹੀ, ਭਾਵਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਕੇ (-ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੇ
ਜ੍ਞਾਨਕੇ) ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ, ਅਜ੍ਞਾਨੀਪਨ ਹੈ
ਕਾਰਣ, ਕਰ੍ਮੋਦਯਕੋ ਭੋਗਨੇਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਨਹੀਂ ਬਦਲਤਾ; ਇਸਲਿਯੇ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣਸੇ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਹੁਆ ਕਿ
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਜਬ ਤਕ ਜੀਵਕੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨੀਪਨ
ਹੈ ਤਬ ਤਕ ਵਹ ਨਿਯਮਸੇ ਭੋਕ੍ਤਾ ਹੀ ਹੈ
ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਤੇਨ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸਃ ] ਵਹ [ਅਵੇਦਕਃ ਭਵਤਿ ] ਅਵੇਦਕ ਹੈ
Page 466 of 642
PDF/HTML Page 499 of 675
single page version
ਪੁਨਰ੍ਜ੍ਞਾਨੇ ਸਤਿ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਹਂਤਯਾਨੁਭਵਿਤੁਮਯੋਗ੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਵੇਦਯਤੇ
ਜਾਨਾਤਿ ਕੇਵਲਮਯਂ ਕਿਲ ਤਤ੍ਸ੍ਵਭਾਵਮ੍
ਚ੍ਛੁਦ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਨਿਯਤਃ ਸ ਹਿ ਮੁਕ੍ਤ ਏਵ
ਕਰ੍ਮਫਲਕੋ ਜ੍ਞਾਤਾਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਮਾਤ੍ਰ ਜਾਨਤਾ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਹੋਨੇ ਪਰ (
ਹੈ ਤੋ ਉਸੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਭੋਕ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਜਾ ਸਕਤਾ, ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਭੋਕ੍ਤਾ ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ
ਜਾਨਤਾ ਹੀ ਹੈ
ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਐਸਾ ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮੁਕ੍ਤ ਹੀ ਹੈ
Page 467 of 642
PDF/HTML Page 500 of 675
single page version
ਸ਼ੁਭਮਸ਼ੁਭਂ ਵਾ ਕੇਵਲਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ
ਚ ਪਾਪਂ ਚ ] ਪੁਣ੍ਯ ਔਰ ਪਾਪਰੂਪ [ਬਨ੍ਧਂ ] ਕ ਰ੍ਮਬਨ੍ਧਕੋ [ਕਰ੍ਮਫਲਂ ] ਤਥਾ ਕ ਰ੍ਮਫਲਕੋ [ਜਾਨਾਤਿ ]
ਜਾਨਤਾ ਹੈ
ਕਰ੍ਮਫਲਕੋ ਮਾਤ੍ਰ ਜਾਨਤਾ ਹੀ ਹੈ
ਜਾਨੇ ਹਿ ਕਰ੍ਮੋਦਯ, ਨਿਰਜਰਾ, ਬਨ੍ਧ ਤ੍ਯੋਂ ਹੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ