Samaysar-Hindi (Tamil transliteration). Gatha: 276-292 ; Kalash: 174-180 ; Moksha adhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 23 of 34

 

Page 408 of 642
PDF/HTML Page 441 of 675
single page version

அபவ்யோ ஹி நித்யகர்மபலசேதநாரூபஂ வஸ்து ஶ்ரத்தத்தே, நித்யஜ்ஞாநசேதநாமாத்ரஂ ந து ஶ்ரத்தத்தே,
நித்யமேவ பேதவிஜ்ஞாநாநர்ஹத்வாத் . ததஃ ஸ கர்மமோக்ஷநிமித்தஂ ஜ்ஞாநமாத்ரஂ பூதார்தஂ தர்மஂ ந ஶ்ரத்தத்தே, போக-
நிமித்தஂ ஶுபகர்மமாத்ரமபூதார்தமேவ ஶ்ரத்தத்தே . தத ஏவாஸௌ அபூதார்ததர்மஶ்ரத்தாநப்ரத்யயநரோசநஸ்பர்ஶநை-
ருபரிதநக்ரைவேயகபோகமாத்ரமாஸ்கந்தேத், ந புநஃ கதாசநாபி விமுச்யேத . ததோஸ்ய பூதார்ததர்ம-
ஶ்ரத்தாநாபாவாத் ஶ்ரத்தாநமபி நாஸ்தி . ஏவஂ ஸதி து நிஶ்சயநயஸ்ய வ்யவஹாரநயப்ரதிஷேதோ யுஜ்யத ஏவ .
பரந்து க ர்மக்ஷயகே நிமித்தரூப தர்மகீ நஹீஂ . (அர்தாத் க ர்மக்ஷயகே நிமித்தரூப தர்மகீ ந தோ ஶ்ரத்தா
கரதா ஹை, ந உஸகீ ப்ரதீதி கரதா ஹை, ந உஸகீ ருசி கரதா ஹை ஔர ந உஸகா ஸ்பர்ஶ கரதா ஹை .)
டீகா : — அபவ்ய ஜீவ நித்யகர்மபலசேதநாரூப வஸ்துகீ ஶ்ரத்தா கரதா ஹை, கிந்து
நித்யஜ்ஞாநசேதநாமாத்ர வஸ்துகீ ஶ்ரத்தா நஹீஂ கரதா, க்யோஂகி வஹ ஸதா ஹீ (ஸ்வ-பரகே) பேதவிஜ்ஞாநகே
அயோக்ய ஹை . இஸிலயே வஹ கர்மோஂஸே சூடநேகே நிமித்தரூப, ஜ்ஞாநமாத்ர, பூதார்த (ஸத்யார்த) தர்மகீ ஶ்ரத்தா
நஹீஂ கரதா, (கிந்து) போககே நிமித்தரூப, ஶுபகர்மமாத்ர, அபூதார்த தர்மகீ ஹீ ஶ்ரத்தா கரதா ஹை;
இஸீலியே வஹ அபூதார்த தர்மகீ ஶ்ரத்தா, ப்ரதீதி, ருசி ஔர ஸ்பர்ஶநஸே ஊ பரகே க்ரைவேயக தககே
போகமாத்ரகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை, கிந்து கபீ பீ கர்மஸே முக்த நஹீஂ ஹோதா . இஸலியே உஸே பூதார்த தர்மகே
ஶ்ரத்தாநகா அபாவ ஹோநேஸே (யதார்த) ஶ்ரத்தாந பீ நஹீஂ ஹை .
ஐஸா ஹோநேஸே நிஶ்சயநயகே த்வாரா வ்யவஹாரநயகா நிஷேத யோக்ய ஹீ ஹை .
பாவார்த : — அபவ்ய ஜீவகே பேதஜ்ஞாந ஹோநேகீ யோக்யதா ந ஹோநேஸே வஹ கர்மபலசேதநாகோ
ஜாநதா ஹை, கிந்து ஜ்ஞாநசேதநாகோ நஹீஂ ஜாநதா; இஸலியே உஸே ஶுத்த ஆத்மிக தர்மகீ ஶ்ரத்தா நஹீஂ ஹை .
வஹ ஶுப கர்மகோ ஹீ தர்ம ஸமஜகர உஸகீ ஶ்ரத்தா கரதா ஹை, இஸலியே உஸகே பலஸ்வரூப க்ரைவேயக
தககே போககோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை, கிந்து கர்மகா க்ஷய நஹீஂ ஹோதா . இஸப்ரகார ஸத்யார்த தர்மகா ஶ்ரத்தாந ந
ஹோநேஸே உஸகே ஶ்ரத்தாந ஹீ நஹீஂ கஹா ஜா ஸகதா .
இஸப்ரகார வ்யவஹாரநயகே ஆஶ்ரித அபவ்ய ஜீவகோ ஜ்ஞாந-ஶ்ரத்தாந ந ஹோநேஸே நிஶ்சயநய த்வாரா
கியா ஜாநேவாலா வ்யவஹாரகா நிஷேத யோக்ய ஹீ ஹை .
யஹா஁ இதநா விஶேஷ ஜாநநா சாஹிஏ கி — யஹ ஹேதுவாதரூப அநுபவப்ரதாந க்ரந்த ஹை, இஸலியே
இஸமேஂ அநுபவகீ அபேக்ஷாஸே பவ்ய-அபவ்யகா நிர்ணய ஹை . அப யதி இஸே அஹேதுவாத ஆகமகே ஸாத
மிலாயேஂ தோ — அபவ்யகோ வ்யவஹாரநயகே பக்ஷகா ஸூக்ஷ்ம, கேவலீகம்ய ஆஶய ரஹ ஜாதா ஹை ஜோ கி
சத்மஸ்தகோ அநுபவகோசர நஹீஂ பீ ஹோதா, மாத்ர ஸர்வஜ்ஞதேவ ஜாநதே ஹைஂ; இஸப்ரகார கேவல வ்யவஹாரகா பக்ஷ
ரஹநேஸே உஸகே ஸர்வதா ஏகாந்தரூப மித்யாத்வ ரஹதா ஹை . இஸ வ்யவஹாரநயகே பக்ஷகா ஆஶய அபவ்யகே
ஸர்வதா கபீ பீ மிடதா ஹீ நஹீஂ ஹை ..௨௭௫..

Page 409 of 642
PDF/HTML Page 442 of 675
single page version

கீத்ருஶௌ ப்ரதிஷேத்யப்ரதிஷேதகௌ வ்யவஹாரநிஶ்சயநயாவிதி சேத் —
ஆயாராதீ ணாணஂ ஜீவாதீ தஂஸணஂ ச விண்ணேயஂ .
சஜ்ஜீவணிகஂ ச தஹா பணதி சரித்தஂ து வவஹாரோ ..௨௭௬..
ஆதா கு மஜ்ஜ ணாணஂ ஆதா மே தஂஸணஂ சரித்தஂ ச .
ஆதா பச்சக்காணஂ ஆதா மே ஸஂவரோ ஜோகோ ..௨௭௭..
ஆசாராதி ஜ்ஞாநஂ ஜீவாதி தர்ஶநஂ ச விஜ்ஞேயம் .
ஷட்ஜீவநிகாயஂ ச ததா பணதி சரித்ரஂ து வ்யவஹாரஃ ..௨௭௬..
ஆத்மா கலு மம ஜ்ஞாநமாத்மா மே தர்ஶநஂ சரித்ரஂ ச .
ஆத்மா ப்ரத்யாக்யாநமாத்மா மே ஸஂவரோ யோகஃ ..௨௭௭..
ஆசாராதிஶப்தஶ்ருதஂ ஜ்ஞாநஸ்யாஶ்ரயத்வாஜ்ஜ்ஞாநஂ, ஜீவாதயோ நவபதார்தா தர்ஶநஸ்யாஶ்ரய-
52
அப யஹ ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி ‘‘நிஶ்சயநயகே த்வாரா நிஷேத்ய வ்யவஹாரநய, ஔர வ்யவஹாரநயகா
நிஷேதக நிஶ்சயநய வே தோநோஂ நய கைஸே ஹைஂ ?’’ அதஃ வ்யவஹார ஔர நிஶ்சயகா ஸ்வரூப கஹதே ஹைஂ —
‘ஆசார’ ஆதிக ஜ்ஞாந ஹை, ஜீவாதி தர்ஶந ஜாநநா .
ஷட்ஜீவகாய சரித்ர ஹை, — யஹ கதந நய வ்யவஹாரகா ..௨௭௬..
முஜ ஆத்ம நிஶ்சய ஜ்ஞாந ஹை, முஜ ஆத்ம தர்ஶந சரித ஹை .
முஜ ஆத்ம ப்ரத்யாக்யாந அரு, முஜ ஆத்ம ஸஂவர-யோக ஹை ..௨௭௭..
காதார்த : — [ஆசாராதி ] ஆசாரா஁காதி ஶாஸ்த்ர [ஜ்ஞாநஂ ] ஜ்ஞாந ஹை, [ஜீவாதி ] ஜீவாதி தத்த்வ
[தர்ஶநஂ விஜ்ஞேயம் ச ] தர்ஶந ஜாநநா சாஹிஏ [ச ] ததா [ஷட்ஜீவநிகாயஂ ] ச ஜீவ-நிகாய
[சரித்ரஂ ] சாரித்ர ஹை — [ததா து ] ஐஸா தோ [வ்யவஹாரஃ பணதி ] வ்யவஹாரநய கஹதா ஹை .
[கலு ] நிஶ்சயஸே [மம ஆத்மா ] மேரா ஆத்மா ஹீ [ஜ்ஞாநம் ] ஜ்ஞாந ஹை, [மே ஆத்மா ] மேரா
ஆத்மா ஹீ [தர்ஶநஂ சரித்ரஂ ச ] தர்ஶந ஔர சாரித்ர ஹை, [ஆத்மா ] மேரா ஆத்மா ஹீ [ப்ரத்யாக்யாநம் ]
ப்ரத்யாக்யாந ஹை, [மே ஆத்மா ] மேரா ஆத்மா ஹீ [ஸஂவரஃ யோகஃ ] ஸஂவர ஔர யோக ( – ஸமாதி, த்யாந)
ஹை .
டீகா : — ஆசாரா஁காதி ஶப்தஶ்ருத ஜ்ஞாந ஹை, க்யோஂகி வஹ (ஶப்தஶ்ருத) ஜ்ஞாநகா ஆஶ்ரய ஹை,

Page 410 of 642
PDF/HTML Page 443 of 675
single page version

த்வாத்தர்ஶநஂ, ஷட்ஜீவநிகாயஶ்சாரித்ரஸ்யாஶ்ரயத்வாச்சாரித்ரமிதி வ்யவஹாரஃ . ஶுத்த ஆத்மா ஜ்ஞாநாஶ்ரயத்வாஜ்ஜாநஂ,
ஶுத்த ஆத்மா தர்ஶநாஶ்ரயத்வாத்தர்ஶநஂ, ஶுத்த ஆத்மா சாரித்ராஶ்ரயத்வாச்சாரித்ரமிதி நிஶ்சயஃ . தத்ராசாராதீநாஂ
ஜ்ஞாநாத்யாஶ்ரயத்வஸ்யாநைகாந்திகத்வாத்வயவஹாரநயஃ ப்ரதிஷேத்யஃ . நிஶ்சயநயஸ்து ஶுத்தஸ்யாத்மநோ ஜ்ஞாநாத்யா-
ஶ்ரயத்வஸ்யைகாந்திகத்வாத்தத்ப்ரதிஷேதகஃ . ததா ஹி — நாசாராதிஶப்தஶ்ருதமேகாந்தேந ஜ்ஞாநஸ்யாஶ்ரயஃ,
தத்ஸத்பாவேப்யபவ்யாநாஂ ஶுத்தாத்மாபாவேந ஜ்ஞாநஸ்யாபாவாத்; ந ச ஜீவாதயஃ பதார்தா தர்ஶநஸ்யாஶ்ரயஃ,
தத்ஸத்பாவேப்யபவ்யாநாஂ ஶுத்தாத்மாபாவேந தர்ஶநஸ்யாபாவாத்; ந ச ஷட்ஜீவநிகாயஃ சாரித்ரஸ்யாஶ்ரயஃ,
தத்ஸத்பாவேப்யபவ்யாநாஂ ஶுத்தாத்மாபாவேந சாரித்ரஸ்யாபாவாத் . ஶுத்த ஆத்மைவ ஜ்ஞாநஸ்யாஶ்ரயஃ,
ஆசாராதிஶப்தஶ்ருதஸத்பாவேஸத்பாவே வா தத்ஸத்பாவேநைவ ஜ்ஞாநஸ்ய ஸத்பாவாத்; ஶுத்த ஆத்மைவ தர்ஶநஸ்யாஶ்ரயஃ,
ஜீவாதிபதார்தஸத்பாவேஸத்பாவே வா தத்ஸத்பாவேநைவ தர்ஶநஸ்ய ஸத்பாவாத்; ஶுத்த ஆத்மைவ சாரித்ரஸ்யாஶ்ரயஃ,
ஜீவாதி நவ பதார்த தர்ஶந ஹைஂ, க்யோஂகி வே (நவ பதார்த) தர்ஶநகே ஆஶ்ரய ஔர சஹ ஜீவ-நிகாய
சாரித்ர ஹை, க்யோஂகி வஹ (சஹ ஜீவநிகாய) சாரித்ரகா ஆஶ்ரய ஹை; இஸப்ரகார வ்யவஹார ஹை . ஶுத்த
ஆத்மா ஜ்ஞாந ஹை, க்யோஂகி வஹ (ஶுத்த ஆத்மா) ஜ்ஞாநகா ஆஶ்ரய ஹை, ஶுத்த ஆத்மா தர்ஶந ஹை; க்யோஂகி
வஹ தர்ஶநகா ஆஶ்ரய ஹை ஔர ஶுத்த ஆத்மா சாரித்ர ஹை, க்யோஂகி வஹ சாரித்ரகா ஆஶ்ரய ஹை; இஸப்ரகார
நிஶ்சய ஹை . இநமேஂ, வ்யவஹாரநய ப்ரதிஷேத்ய அர்தாத் நிஷேத்ய ஹை, க்யோஂகி ஆசாராஂகாதிகோ ஜ்ஞாநாதிகா
ஆஶ்ரயத்வ அநைகாந்திக ஹை — வ்யபிசாரயுக்த ஹை; (ஶப்தஶ்ருதாதிகோ ஜ்ஞாநாதிகா ஆஶ்ரயஸ்வரூப மாநநேமேஂ
வ்யபிசார ஆதா ஹை, க்யோஂகி ஶப்தஶ்ருதாதிக ஹோநே பர பீ ஜ்ஞாநாதி நஹீஂ பீ ஹோதே, இஸலியே வ்யவஹாரநய
ப்ரதிஷேத்ய ஹை;) ஔர நிஶ்சயநய வ்யவஹாரநயகா ப்ரதிஷேதக ஹை, க்யோஂகி ஶுத்த ஆத்மாகே ஜ்ஞாநாதிகா
ஆஶ்ரயத்வ ஐகாந்திக ஹை . (ஶுத்த ஆத்மாகோ ஜ்ஞாநாதிகா ஆஶ்ரய மாநநேமேஂ வ்யபிசார நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி
ஜஹா஁ ஶுத்த ஆத்மா ஹோதா ஹை வஹா஁ ஜ்ஞாந-தர்ஶந-சாரித்ர ஹோதே ஹீ ஹைஂ .) யஹீ பாத ஹேதுபூர்வக ஸமஜாஈ
ஜாதீ ஹை : —
ஆசாராஂகாதி ஶப்தஶ்ருத ஏகாந்தஸே ஜ்ஞாநகா ஆஶ்ரய நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி உஸகே (அர்தாத்
ஶப்தஶ்ருதகே) ஸத்பாவமேஂ பீ அபவ்யோஂகோ ஶுத்த ஆத்மாகே அபாவகே காரண ஜ்ஞாநகா அபாவ ஹை; ஜீவாதி
நவபதார்த தர்ஶநகே ஆஶ்ரய நஹீஂ ஹைஂ, க்யோஂகி உநகே ஸத்பாவமேஂ பீ அபவ்யோஂகோ ஶுத்த ஆத்மாகே
அபாவகே காரண தர்ஶநகா அபாவ ஹை; சஹ ஜீவ-நிகாய சாரித்ரகே ஆஶ்ரய நஹீஂ ஹைஂ, க்யோஂகி உநகே
ஸத்பாவமேஂ பீ அபவ்யோஂகோ ஶுத்த ஆத்மாகே அபாவகே காரண சாரித்ரகா அபாவ ஹை . ஶுத்த ஆத்மா ஹீ
ஜ்ஞாநகா ஆஶ்ரய ஹை, க்யோஂகி ஆசாராஂகாதி ஶப்தஶ்ருதகே ஸத்பாவமேஂ யா அஸத்பாவமேஂ உஸகே ( – ஶுத்த
ஆத்மாகே) ஸத்பாவஸே ஹீ ஜ்ஞாநகா ஸத்பாவ ஹை; ஶுத்த ஆத்மா ஹீ தர்ஶநகா ஆஶ்ரய ஹை, க்யோஂகி ஜீவாதி
நவபதார்தோஂகே ஸத்பாவமேஂ யா அஸத்பாவமேஂ உஸகே (-ஶுத்த ஆத்மாகே) ஸத்பாவஸே ஹீ தர்ஶநகா

Page 411 of 642
PDF/HTML Page 444 of 675
single page version

ஷட்ஜீவநிகாயஸத்பாவேஸத்பாவே வா தத்ஸத்பாவேநைவ சாரித்ரஸ்ய ஸத்பாவாத் .
(உபஜாதி)
ராகாதயோ பந்தநிதாநமுக்தா-
ஸ்தே ஶுத்தசிந்மாத்ரமஹோதிரிக்தாஃ .
ஆத்மா பரோ வா கிமு தந்நிமித்த-
மிதி ப்ரணுந்நாஃ புநரேவமாஹுஃ ..௧௭௪..
ஜஹ பலிஹமணீ ஸுத்தோ ண ஸயஂ பரிணமதி ராகமாதீஹிஂ .
ரஂகிஜ்ஜதி அண்ணேஹிஂ து ஸோ ரத்தாதீஹிஂ தவ்வேஹிஂ ..௨௭௮..
ஸத்பாவ ஹை; ஶுத்த ஆத்மா ஹீ சாரித்ரகா ஆஶ்ரய ஹை, க்யோஂகி சஹ ஜீவ-நிகாயகே ஸத்பாவமேஂ யா
அஸத்பாவமேஂ உஸகே ( – ஶுத்த ஆத்மாகே) ஸத்பாவஸே ஹீ சாரித்ரகா ஸத்பாவ ஹை .
பாவார்த : — ஆசாராஂகாதி ஶப்தஶ்ருதகா ஜ்ஞாந, ஜீவாதி நவ பதார்தோஂகா ஶ்ரத்தாந ததா சஹகாயகே
ஜீவோஂகீ ரக்ஷா — இந ஸபகே ஹோதே ஹுஏ பீ அபவ்யகே ஜ்ஞாந, தர்ஶந, சாரித்ர நஹீஂ ஹோதே, இஸலியே
வ்யவஹாரநய தோ நிஷேத்ய ஹை; ஔர ஜஹா஁ ஶுத்தாத்மா ஹோதா ஹை வஹா஁ ஜ்ஞாந, தர்ஶந, சாரித்ர ஹோதே ஹீ ஹைஂ, இஸலியே
நிஶ்சயநய வ்யவஹாரகா நிஷேதக ஹை . அதஃ ஶுத்தநய உபாதேய கஹா கயா ஹை ..௨௭௬-௨௭௭..
அப ஆகாமீ கதநகா ஸூசக காவ்ய கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — ‘‘[ராகாதயஃ பந்தநிதாநம் உக்தாஃ ] ராகாதிகோ பந்தகா காரண க ஹா ஔர [தே
ஶுத்த-சிந்மாத்ர-மஹஃ-அதிரிக்தாஃ ] உந்ஹேஂ ஶுத்தசைதந்யமாத்ர ஜ்யோதிஸே ( – அர்தாத் ஆத்மாஸே) பிந்ந க ஹா;
[தத்-நிமித்தம் ] தப பி ர உஸ ராகாதிகா நிமித்த [கிமு ஆத்மா வா பரஃ ] ஆத்மா ஹை யா கோஈ
அந்ய ?’’ [இதி ப்ரணுந்நாஃ புநஃ ஏவம் ஆஹுஃ ] இஸப்ரகார (ஶிஷ்யகே) ப்ரஶ்நஸே ப்ரேரித ஹோதே ஹுஏ
ஆசார்யபகவாந புநஃ இஸப்ரகார (நிம்நப்ரகாரஸே) க ஹதே ஹைஂ .௧௭௪.
உபரோக்த ப்ரஶ்நகே உத்தரரூபமேஂ ஆசார்யதேவ கஹதே ஹைஂ : —
ஜ்யோஂ படிகமணி ஹை ஶுத்த, ஆப ந ரக்தரூப ஜு பரிணமே .
பர அந்ய ரக்த பதார்தஸே, ரக்தாதிரூப ஜு பரிணமே ..௨௭௮..

Page 412 of 642
PDF/HTML Page 445 of 675
single page version

ஏவஂ ணாணீ ஸுத்தோ ண ஸயஂ பரிணமதி ராகமாதீஹிஂ .
ராஇஜ்ஜதி அண்ணேஹிஂ து ஸோ ராகாதீஹிஂ தோஸேஹிஂ ..௨௭௯..
யதா ஸ்ப டிகமணிஃ ஶுத்தோ ந ஸ்வயஂ பரிணமதே ராகாத்யைஃ .
ரஜ்யதேந்யைஸ்து ஸ ரக்தாதிபிர்த்ரவ்யைஃ ..௨௭௮..
ஏவஂ ஜ்ஞாநீ ஶுத்தோ ந ஸ்வயஂ பரிணமதே ராகாத்யைஃ .
ரஜ்யதேந்யைஸ்து ஸ ராகாதிபிர்தோஷைஃ ..௨௭௯..
யதா கலு கேவலஃ ஸ்ப டிகோபலஃ, பரிணாமஸ்வபாவத்வே ஸத்யபி, ஸ்வஸ்ய ஶுத்தஸ்வபாவத்வேந
ராகாதிநிமித்தத்வாபாவாத் ராகாதிபிஃ ஸ்வயஂ ந பரிணமதே, பரத்ரவ்யேணைவ ஸ்வயஂ ராகாதிபாவாபந்நதயா
ஸ்வஸ்ய ராகாதிநிமித்தபூதேந, ஶுத்தஸ்வபாவாத்ப்ரச்யவமாந ஏவ, ராகாதிபிஃ பரிணம்யதே; ததா கேவலஃ
கிலாத்மா, பரிணாமஸ்வபாவத்வே ஸத்யபி, ஸ்வஸ்ய ஶுத்தஸ்வபாவத்வேந ராகாதிநிமித்தத்வாபாவாத் ராகாதிபிஃ
த்யோஂ ‘ஜ்ஞாநீ’ பீ ஹை ஶுத்த, ஆப ந ராகரூப ஜு பரிணமே .
பர அந்ய ஜோ ராகாதி தூஷண, உநஸே வஹ ராகீ பநே ..௨௭௯..
காதார்த : — [யதா ] ஜைஸே [ஸ்ப டிகமணிஃ ] ஸ்ப டிக மணி [ஶுத்தஃ ] ஶுத்த ஹோநேஸே
[ராகாத்யைஃ ] ராகாதிரூபஸே (லலாஈ-ஆதிரூபஸே) [ஸ்வயஂ ] அபநே ஆப [ந பரிணமதே ] பரிணமதா
நஹீஂ ஹை, [து ] பரஂது [அந்யைஃ ரக்தாதிபிஃ த்ரவ்யைஃ ] அந்ய ரக்தாதி த்ரவ்யோஂஸே [ஸஃ ] வஹ [ரஜ்யதே ] ரக்த
( – லால) ஆதி கியா ஜாதா ஹை, [ஏவஂ ] இஸீப்ரகார [ஜ்ஞாநீ ] ஜ்ஞாநீ அர்தாத் ஆத்மா [ஶுத்தஃ ] ஶுத்த
ஹோநேஸே [ராகாத்யைஃ ] ராகாதிரூப [ஸ்வயஂ ] அபநே ஆப [ந பரிணமதே ] பரிணமதா நஹீஂ ஹை, [து ] பரஂது
[அந்யைஃ ராகாதிபிஃ தோஷைஃ ] அந்ய ராகாதி தோஷோஂஸே [ஸஃ ] வஹ [ரஜ்யதே ] ராகீ ஆதி கியா
ஜாதா ஹை .
டீகா : — ஜைஸே வாஸ்தவமேஂ கேவல ( – அகேலா) ஸ்ப டிகமணி, ஸ்வயஂ பரிணமநஸ்வபாவவாலா
ஹோநே பர பீ, அபநேகோ ஶுத்தஸ்வபாவத்வகே காரண ராகாதிகா நிமித்தத்வ ந ஹோநேஸே (ஸ்வயஂ அபநேகோ
லலாஈ-ஆதிரூப பரிணமநகா நிமித்த ந ஹோநேஸே) அபநே ஆப ராகாதிரூப நஹீஂ பரிணமதா, கிந்து
ஜோ அபநே ஆப ராகாதிபாவகோ ப்ராப்த ஹோநேஸே ஸ்ப டிகமணிகோ ராகாதிகா நிமித்த ஹோதா ஹை ஐஸே பரத்ரவ்யகே
த்வாரா ஹீ, ஶுத்தஸ்வபாவஸே ச்யுத ஹோதா ஹுஆ ஹீ, ராகாதிரூப பரிணமித கியா ஜாதா ஹை; இஸீப்ரகார
வாஸ்தவமேஂ கேவல ( – அகேலா) ஆத்மா, ஸ்வயஂ பரிணமந-ஸ்வபாவவாலா ஹோநே பர பீ, அபநேகோ

Page 413 of 642
PDF/HTML Page 446 of 675
single page version

ஸ்வயஂ ந பரிணமதே, பரத்ரவ்யேணைவ ஸ்வயஂ ராகாதிபாவாபந்நதயா ஸ்வஸ்ய ராகாதிநிமித்தபூதேந,
ஶுத்தஸ்வபாவாத்ப்ரச்யவமாந ஏவ, ராகாதிபிஃ பரிணம்யதே . இதி தாவத்வஸ்துஸ்வபாவஃ .
(உபஜாதி)
ந ஜாது ராகாதிநிமித்தபாவ-
மாத்மாத்மநோ யாதி யதார்ககாந்தஃ .
தஸ்மிந்நிமித்தஂ பரஸஂக ஏவ
வஸ்துஸ்வபாவோயமுதேதி தாவத் ..௧௭௫..
ஶுத்தஸ்வபாவத்வகே காரண ராகாதிகா நிமித்தத்வ ந ஹோநேஸே (ஸ்வயஂ அபநேகோ ராகாதிரூப பரிணமநகா
நிமித்த ந ஹோநேஸே) அபநே ஆப ஹீ ராகாதிரூப நஹீஂ பரிணமதா, பரந்து ஜோ அபநே ஆப ராகாதிபாவகோ
ப்ராப்த ஹோநேஸே ஆத்மாகோ ராகாதிகா நிமித்த ஹோதா ஹை ஐஸே பரத்ரவ்யகே த்வாரா ஹீ, ஶுத்தஸ்வபாவஸே ச்யுத ஹோதா
ஹுஆ ஹீ, ராகாதிரூப பரிணமித கியா ஜாதா ஹை . — ஐஸா வஸ்துஸ்வபாவ ஹை .
பாவார்த : — ஸ்ப டிகமணி ஸ்வயஂ தோ மாத்ர ஏகாகார ஶுத்த ஹீ ஹை; வஹ பரிணமநஸ்வபாவவாலா
ஹோநே பர பீ அகேலா அபநே ஆப லலாஈ-ஆதிரூப நஹீஂ பரிணமதா, கிந்து லால ஆதி பரத்ரவ்யகே
நிமித்தஸே (ஸ்வயஂ லலாஈ-ஆதிரூப பரிணமதே ஐஸே பரத்ரவ்யகே நிமித்தஸே) லலாஈ-ஆதிரூப
பரிணமதா ஹை . இஸீப்ரகார ஆத்மா ஸ்வயஂ தோ ஶுத்த ஹீ ஹை; வஹ பரிணமநஸ்வபாவவாலா ஹோநே பர பீ
அகேலா அபநே ஆப ராகாதிரூப நஹீஂ பரிணமதா, பரந்து ராகாதிரூப பரத்ரவ்யகே நிமித்தஸே ( – அர்தாத்
ஸ்வயஂ ராகாதிரூப பரிணமந கரநேவாலே பரத்ரவ்யகே நிமித்தஸே) ராகாதிரூப பரிணமதா ஹை . ஐஸா வஸ்துகா
ஹீ ஸ்வபாவ ஹை, உஸமேஂ அந்ய கிஸீ தர்ககோ அவகாஶ நஹீஂ ஹை ..௨௭௮-௨௭௯..
அப இஸ அர்தகா கலஶரூப காவ்ய கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [யதா அர்ககாந்தஃ ] ஸூர்யகாந்தமணிகீ பா஁தி (-ஜைஸே ஸூர்யகாந்தமணி ஸ்வதஃ
ஹீ அக்நிரூப பரிணமித நஹீஂ ஹோதா, உஸகே அக்நிரூப பரிணமநமேஂ ஸூர்யபிம்ப நிமித்த ஹை, உஸீப்ரகார)
[ஆத்மா ஆத்மநஃ ராகாதிநிமித்தபாவம் ஜாது ந யாதி ] ஆத்மா அபநேகோ ராகாதிகா நிமித்த க பீ
பீ நஹீஂ ஹோதா, [தஸ்மிந் நிமித்தஂ பரஸஂகஃ ஏவ ] உஸமேஂ நிமித்த பரஸஂக ஹீ ( – பரத்ரவ்யகா ஸஂக ஹீ)
ஹை — [அயம் வஸ்துஸ்வபாவஃ உதேதி தாவத் ] ஐஸா வஸ்துஸ்வபாவ ப்ரகாஶமாந ஹை . (ஸதைவ வஸ்துகா
ஐஸா ஹீ ஸ்வபாவ ஹை, இஸே கிஸீநே பநாயா நஹீஂ ஹை .) .௧௭௫.
‘ஐஸே வஸ்துஸ்வபாவகோ ஜாநதா ஹுஆ ஜ்ஞாநீ ராகாதிகோ நிஜரூப நஹீஂ கரதா’ இஸ அர்தகா,
ததா ஆகாமீ காதாகா ஸூசக ஶ்லோக கஹதே ஹைஂ : —

Page 414 of 642
PDF/HTML Page 447 of 675
single page version

(அநுஷ்டுப்)
இதி வஸ்துஸ்வபாவஂ ஸ்வஂ ஜ்ஞாநீ ஜாநாதி தேந ஸஃ .
ராகாதீந்நாத்மநஃ குர்யாந்நாதோ பவதி காரகஃ ..௧௭௬..
ண ய ராகதோஸமோஹஂ குவ்வதி ணாணீ கஸாயபாவஂ வா .
ஸயமப்பணோ ண ஸோ தேண காரகோ தேஸிஂ பாவாணஂ ..௨௮௦..
ந ச ராகத்வேஷமோஹஂ கரோதி ஜ்ஞாநீ கஷாயபாவஂ வா .
ஸ்வயமாத்மநோ ந ஸ தேந காரகஸ்தேஷாஂ பாவாநாம் ..௨௮௦..
யதோக்தஂ வஸ்துஸ்வபாவஂ ஜாநந் ஜ்ஞாநீ ஶுத்தஸ்வபாவாதேவ ந ப்ரச்யவதே, ததோ ராகத்வேஷமோஹாதி-
பாவைஃ ஸ்வயஂ ந பரிணமதே, ந பரேணாபி பரிணம்யதே, ததஷ்டஂகோத்கீர்ணைகஜ்ஞாயகபாவோ ஜ்ஞாநீ
ராகத்வேஷமோஹாதிபாவாநாமகர்தைவேதி ப்ரதிநியமஃ .
ஶ்லோகார்த : — [இதி ஸ்வஂ வஸ்துஸ்வபாவஂ ஜ்ஞாநீ ஜாநாதி ] ஜ்ஞாநீ ஐஸே அபநே வஸ்துஸ்வபாவகோ
ஜாநதா ஹை, [தேந ஸஃ ராகாதீந் ஆத்மநஃ ந குர்யாத் ] இஸலியே வஹ ராகாதிகோ நிஜரூப நஹீஂ கரதா,
[அதஃ காரகஃ ந பவதி ] அதஃ வஹ (ராகாதிகா) க ர்தா நஹீஂ ஹை .௧௭௬.
அப, இஸீப்ரகார காதா த்வாரா கஹதே ஹைஂ : —
கபி ராகத்வேஷவிமோஹ அகர கஷாயபாவ ஜு நிஜவிஷைஂ .
ஜ்ஞாநீ ஸ்வயஂ கரதா நஹீஂ, இஸஸே ந தத்காரக பநே ..௨௮௦..
காதார்த : — [ஜ்ஞாநீ ] ஜ்ஞாநீ [ராகத்வேஷமோஹஂ ] ராக-த்வேஷ-மோஹகோ [வா கஷாயபாவஂ ] அதவா
க ஷாயபாவகோ [ஸ்வயம் ] அபநே ஆப [ஆத்மநஃ ] அபநேமேஂ [ந ச கரோதி ] நஹீஂ கரதா, [தேந ]
இஸலியே [ஸஃ ] வஹ, [தேஷாஂ பாவாநாம் ] உந பாவோஂகா [காரகஃ ந ] காரக அர்தாத் க ர்தா நஹீஂ ஹை .
டீகா : — யதோக்த (அர்தாத் ஜைஸா கஹா வைஸே) வஸ்துஸ்வபாவகோ ஜாநதா ஹுஆ ஜ்ஞாநீ (அபநே)
ஶுத்தஸ்வபாவஸே ஹீ ச்யுத நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே வஹ ராக-த்வேஷ-மோஹ ஆதி பாவோஂரூப ஸ்வதஃ பரிணமித நஹீஂ
ஹோதா ஔர தூஸரேகே த்வாரா பீ பரிணமித நஹீஂ கியா ஜாதா, இஸலியே டஂகோத்கீர்ண ஏக ஜ்ஞாயகபாவஸ்வரூப
ஜ்ஞாநீ ராக-த்வேஷ-மோஹ ஆதி பாவோஂகா அகர்தா ஹீ ஹை — ஐஸா நியம ஹை .
பாவார்த : — ஆத்மா ஜப ஜ்ஞாநீ ஹுஆ தப உஸநே வஸ்துகா ஐஸா ஸ்வபாவ ஜாநா கி
‘ஆத்மா ஸ்வயஂ தோ ஶுத்த ஹீ ஹை — த்ரவ்யத்ருஷ்டிஸே அபரிணமநஸ்வரூப ஹை, பர்யாயத்ருஷ்டிஸே பரத்ரவ்யகே
நிமித்தஸே ராகாதிரூப பரிணமித ஹோதா ஹை’; இஸலியே அப ஜ்ஞாநீ ஸ்வயஂ உந பாவோஂகா கர்தா நஹீஂ

Page 415 of 642
PDF/HTML Page 448 of 675
single page version

(அநுஷ்டுப்)
இதி வஸ்துஸ்வபாவஂ ஸ்வஂ நாஜ்ஞாநீ வேத்தி தேந ஸஃ .
ராகாதீநாத்மநஃ குர்யாததோ பவதி காரகஃ ..௧௭௭..
ராகம்ஹி ய தோஸம்ஹி ய கஸாயகம்மேஸு சேவ ஜே பாவா .
தேஹிஂ து பரிணமஂதோ ராகாதீ பஂததி புணோ வி ..௨௮௧..
ராகே ச த்வேஷே ச கஷாயகர்மஸு சைவ யே பாவாஃ .
தைஸ்து பரிணமமாநோ ராகாதீந் பத்நாதி புநரபி ..௨௮௧..
யதோக்தஂ வஸ்துஸ்வபாவமஜாநஂஸ்த்வஜ்ஞாநீ ஶுத்தஸ்வபாவாதாஸஂஸாரஂ ப்ரச்யுத ஏவ, ததஃ கர்ம-
விபாகப்ரபவை ராகத்வேஷமோஹாதிபாவைஃ பரிணமமாநோஜ்ஞாநீ ராகத்வேஷமோஹாதிபாவாநாஂ கர்தா பவந் பத்யத
ஏவேதி ப்ரதிநியமஃ .
ஹோதா, ஜோ உதய ஆதே ஹைஂ உநகா ஜ்ஞாதா ஹீ ஹோதா ஹை ..௨௮௦..
‘அஜ்ஞாநீ ஐஸே வஸ்துஸ்வபாவகோ நஹீஂ ஜாநதா, இஸலியே வஹ ராகாதி பாவோஂகா கர்தா ஹோதா ஹை’ இஸ
அர்தகா, ஆகாமீ காதாகா ஸூசக ஶ்லோக கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [இதி ஸ்வஂ வஸ்துஸ்வபாவஂ அஜ்ஞாநீ ந வேத்தி ] அஜ்ஞாநீ அபநே ஐஸே வஸ்துஸ்வபாவகோ
நஹீஂ ஜாநதா, [தேந ஸஃ ராகாதீந் ஆத்மநஃ குர்யாத் ] இஸலியே வஹ ராகாதிகோ ( – ராகாதிபாவோஂகோ)
அபநா கரதா ஹை, [அதஃ காரகஃ பவதி ] அதஃ வஹ உநகா க ர்தா ஹோதா ஹை .௧௭௭.
அப இஸீ அர்தகீ காதா கஹதே ஹைஂ : —
பர ராக-த்வேஷ-கஷாயகர்மநிமித்த ஹோவேஂ பாவ ஜோ .
உந-ரூப ஜோ ஜீவ பரிணமே பி ர பா஁ததா ராகாதிகோ ..௨௮௧..
காதார்த : — [ராகே ச த்வேஷே ச கஷாயகர்மஸு ச ஏவ ] ராக, த்வேஷ ஔர க ஷாயக ர்மோஂ ஹோநே பர
(அர்தாத் உநகே உதய ஹோநே பர) [யே பாவாஃ ] ஜோ பாவ ஹோதே ஹைஂ, [தைஃ து ] உந ரூப [பரிணமமாநஃ ]
பரிணமித ஹோதா ஹுஆ அஜ்ஞாநீ [ராகாதீந் ] ராகாதிகோ [புநஃ அபி ] புநஃ புநஃ [பத்நாதி ] பா஁ததா ஹை .
டீகா : — யதோக்த வஸ்துஸ்வபாவகோ ந ஜாநதா ஹுஆ அஜ்ஞாநீ அநாதி ஸஂஸாரஸே லேகர (அபநே)
ஶுத்தஸ்வபாவஸே ச்யுத ஹீ ஹை, இஸலியே கர்மோதயஸே உத்பந்ந ராகத்வேஷமோஹாதி பாவோஂரூப பரிணமதா ஹுஆ அஜ்ஞாநீ
ராகத்வேஷமோஹாதி பாவோஂகா கர்தா ஹோதா ஹுஆ (கர்மோஂஸே) பத்த ஹோதா ஹீ ஹை — ஐஸா நியம ஹை .

Page 416 of 642
PDF/HTML Page 449 of 675
single page version

ததஃ ஸ்திதமேதத் —
ராகம்ஹி ய தோஸம்ஹி ய கஸாயகம்மேஸு சேவ ஜே பாவா .
தேஹிஂ து பரிணமஂதோ ராகாதீ பஂததே சேதா ..௨௮௨..
ராகே ச த்வேஷே ச கஷாயகர்மஸு சைவ யே பாவாஃ .
தைஸ்து பரிணமமாநோ ராகாதீந் பத்நாதி சேதயிதா ..௨௮௨..
ய இமே கிலாஜ்ஞாநிநஃ புத்கலகர்மநிமித்தா ராகத்வேஷமோஹாதிபரிணாமாஸ்த ஏவ பூயோ
ராகத்வேஷமோஹாதிபரிணாமநிமித்தஸ்ய புத்கலகர்மணோ பந்தஹேதுரிதி .
கதமாத்மா ராகாதீநாமகாரக ஏவேதி சேத் —
பாவார்த : — அஜ்ஞாநீ வஸ்துஸ்வபாவகோ தோ யதார்த நஹீஂ ஜாநதா ஔர கர்மோதயஸே தோ பாவ ஹோதே
ஹைஂ உந்ஹேஂ அபநா ஸமஜகர பரிணமதா ஹை, இஸலியே வஹ உநகா கர்தா ஹோதா ஹுஆ புநஃ புநஃ ஆகாமீ
கர்மோஂகோ பா஁ததா ஹை — ஐஸா நியம ஹை ..௨௮௧..
‘‘அதஃ யஹ ஸித்த ஹுஆ (அர்தாத் பூர்வோக்த காரணஸே நிம்நப்ரகார நிஶ்சித ஹுஆ)’’ ஐஸா அப
கஹதே ஹைஂ : —
யோஂ ராக-த்வேஷ-கஷாயகர்மநிமித்த ஹோவேஂ பாவ ஜோ .
உந-ரூப ஆத்மா பரிணமேஂ, வஹ பா஁ததா ராகாதிகோ ..௨௮௨..
காதார்த : — [ராகே ச த்வேஷே ச கஷாயகர்மஸு ச ஏவ ] ராக, த்வேஷ ஔர க ஷாயக ர்மோஂகே ஹோநே பர
(அர்தாத் உநகே உதய ஹோநே பர) [யே பாவாஃ ] ஜோ பாவ ஹோதே ஹைஂ, [தைஃ து ] உந-ரூப [பரிணமமாநஃ ]
பரிணமதா ஹுஆ [சேதயிதா ] ஆத்மா [ராகாதீந் ] ராகாதிகோ [பத்நாதி ] பா஁ததா ஹை .
டீகா : — நிஶ்சயஸே அஜ்ஞாநீகோ, புத்கலகர்ம ஜிநகா நிமித்த ஹை ஐஸே ஜோ யஹ
ராகத்வேஷமோஹாதி பரிணாம ஹைஂ, வே ஹீ புநஃ ராகத்வேஷமோஹாதி பரிணாமகா நிமித்த ஜோ புத்கலகர்ம உஸகே
பந்தகே காரண ஹை .
பாவார்த : — அஜ்ஞாநீகே கர்மகே நிமித்தஸே ராகத்வேஷமோஹாதி பரிணாம ஹோதே ஹைஂ வே ஹீ புநஃ
ஆகாமீ கர்மபந்தகே காரண ஹோதே ஹைஂ ..௨௮௨..
அப ப்ரஶ்ந ஹோதா ஹை கி ஆத்மா ராகாதிகா அகாரக ஹீ கைஸே ஹை ? இஸகா ஸமாதாந (ஆகமகா
ப்ரமாண தேகர ) கரதே ஹைஂ : —

Page 417 of 642
PDF/HTML Page 450 of 675
single page version

அப்படிகமணஂ துவிஹஂ அபச்சகாணஂ தஹேவ விண்ணேயஂ .
ஏதேணுவதேஸேண ய அகாரகோ வண்ணிதோ சேதா ..௨௮௩..
அப்படிகமணஂ துவிஹஂ தவ்வே பாவே அபச்சகாணஂ பி .
ஏதேணுவதேஸேண ய அகாரகோ வண்ணிதோ சேதா ..௨௮௪..
ஜாவஂ அப்படிகமணஂ அபச்சகாணஂ ச தவ்வபாவாணஂ .
குவ்வதி ஆதா தாவஂ கத்தா ஸோ ஹோதி ணாதவ்வோ ..௨௮௫..
அப்ரதிக்ரமணஂ த்விவிதமப்ரத்யாக்யாநஂ ததைவ விஜ்ஞேயம் .
ஏதேநோபதேஶேந சாகாரகோ வர்ணிதஶ்சேதயிதா ..௨௮௩..
அப்ரதிக்ரமணஂ த்விவிதஂ த்ரவ்யே பாவேபிப்ரத்யாக்யாந .
ஏதேநோபதேஶேந சாகாரகோ வர்ணிதஶ்சேதயிதா ..௨௮௪..
53
அநப்ரதிக்ரமண தோ பா஁தி, அநபசகாண பீ தோ பா஁தி ஹை .
ஜீவகோ அகாரக ஹை கஹா இஸ ரீதகே உபதேஶஸே ..௨௮௩..
அநப்ரதிக்ரமண தோ — த்ரவ்யபாவ ஜு, யோஂஹி அநபசகாண ஹை .
ஜீவகோ அகாரக ஹை கஹா இஸ ரீதகே உபதேஶஸே ..௨௮௪..
அநப்ரதிக்ரமண அரு த்யோஂஹி அநபசகாண த்ரவ்ய ரு பாவகா .
ஜபதக கரை ஹை ஆதமா, கர்தா பநை ஹை ஜாநநா ..௨௮௫..
காதார்த : — [அப்ரதிக்ரமணஂ ] அப்ரதிக்ர மண [த்விவிதம் ] தோ ப்ரகாரகா ஹை, [ததா ஏவ ] உஸீ
தரஹ [அப்ரத்யாக்யாநஂ ] அப்ரத்யாக்யாந தோ ப்ரகாரகா [விஜ்ஞேயம் ] ஜாநநா சாஹிஏ; — [ஏதேந உபதேஶேந
ச ] இஸ உபதேஶஸே [சேதயிதா ] ஆத்மா [அகாரகஃ வர்ணிதஃ ] அகாரக கஹா கயா ஹை .
[அப்ரதிக்ரமணஂ ] அப்ரதிக்ர மண [த்விவிதஂ ] தோ ப்ரகாரகா ஹை — [த்ரவ்யே பாவே ] த்ரவ்ய ஸம்பந்தீ
ஔர பாவ ஸம்பந்தீ; [அப்ரத்யாக்யாநம் அபி ] இஸீப்ரகார அப்ரத்யாக்யாந பீ தோ ப்ரகாரகா ஹை — த்ரவ்ய
ஸம்பந்தீ ஔர பாவ ஸம்பந்தீ; — [ஏதேந உபதேஶேந ச ] இஸ உபதேஶஸே [சேதயிதா ] ஆத்மா [அகாரகஃ
வர்ணிதஃ ] அகாரக கஹா கயா ஹை .

Page 418 of 642
PDF/HTML Page 451 of 675
single page version

யாவதப்ரதிக்ரமணமப்ரத்யாக்யாநஂ ச த்ரவ்யபாவயோஃ .
கரோத்யாத்மா தாவத்கர்தா ஸ பவதி ஜ்ஞாதவ்யஃ ..௨௮௫..
ஆத்மாத்மநா ராகாதீநாமகாரக ஏவ, அப்ரதிக்ரமணாப்ரத்யாக்யாநயோர்த்வைவித்யோபதேஶாந்யதாநுபபத்தேஃ .
யஃ கலு அப்ரதிக்ரமணாப்ரத்யாக்யாநயோர்த்ரவ்யபாவபேதேந த்விவிதோபதேஶஃ ஸ, த்ரவ்யபாவயோர்நிமித்த-
நைமித்திகபாவஂ ப்ரதயந், அகர்த்ருத்வமாத்மநோ ஜ்ஞாபயதி . தத ஏதத் ஸ்திதஂ — பரத்ரவ்யஂ நிமித்தஂ,
நைமித்திகா ஆத்மநோ ராகாதிபாவாஃ . யத்யேவஂ நேஷ்யேத ததா த்ரவ்யாப்ரதிக்ரமணாப்ரத்யாக்யாநயோஃ
கர்த்ருத்வநிமித்தத்வோபதேஶோநர்தக ஏவ ஸ்யாத், ததநர்தகத்வே த்வேகஸ்யைவாத்மநோ ராகாதிபாவநிமித்தத்வாபத்தௌ
நித்யகர்த்ருத்வாநுஷஂகாந்மோக்ஷாபாவஃ ப்ரஸஜேச்ச . ததஃ பரத்ரவ்யமேவாத்மநோ ராகாதிபாவநிமித்தமஸ்து . ததா ஸதி
து ராகாதீநாமகாரக ஏவாத்மா . ததாபி யாவந்நிமித்தபூதஂ த்ரவ்யஂ ந ப்ரதிக்ராமதி ந ப்ரத்யாசஷ்டே ச
தாவந்நைமித்திகபூதஂ பாவஂ ந ப்ரதிக்ராமதி ந ப்ரத்யாசஷ்டே ச, யாவத்து பாவஂ ந ப்ரதிக்ராமதி ந ப்ரத்யாசஷ்டே
[யாவத் ] ஜப தக [ஆத்மா ] ஆத்மா [த்ரவ்யபாவயோஃ ] த்ரவ்யகா ஔர பாவகா
[அப்ரதிக்ரமணம் ச அப்ரத்யாக்யாநஂ ] அப்ரதிக்ர மண ததா அப்ரத்யாக்யாந [கரோதி ] க ரதா ஹை [தாவத் ]
தப தக [ஸஃ ] வஹ [கர்தா பவதி ] க ர்தா ஹோதா ஹை, [ஜ்ஞாதவ்யஃ ] ஐஸா ஜாநநா சாஹிஏ .
டீகா : — ஆத்மா ஸ்வதஃ ராகாதிகா அகாரக ஹீ ஹை; க்யோஂகி யதி ஐஸா ந ஹோ தோ
(அர்தாத் யதி ஆத்மா ஸ்வதஃ ஹீ ராகாதிபாவோஂகா காரக ஹோ தோ) அப்ரதிக்ரமண ஔர
அப்ரத்யாக்யாநகீ த்விவிததாகா உபதேஶ நஹீஂ ஹோ ஸகதா . அப்ரதிக்ரமண ஔர அப்ரத்யாக்யாநகா ஜோ
வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்ய ஔர பாவகே பேதஸே த்விவித (தோ ப்ரகாரகா) உபதேஶ ஹை வஹ, த்ரவ்ய ஔர பாவகே
நிமித்த-நைமித்திகத்வகோ ப்ரகட கரதா ஹுஆ, ஆத்மாகே அகர்த்ருத்வகோ ஹீ பதலாதா ஹை . இஸலியே யஹ
நிஶ்சித ஹுஆ கி பரத்ரவ்ய நிமித்த ஹை ஔர ஆத்மாகே ராகாதிபாவ நைமித்திக ஹைஂ . யதி ஐஸா ந மாநா
ஜாயே தோ த்ரவ்ய-அப்ரதிக்ரமண ஔர த்ரவ்ய-அப்ரத்யாக்யாந கர்த்ருத்வகே நிமித்தரூப உபதேஶ நிரர்தக ஹீ
ஹோகா, ஔர வஹ நிரர்தக ஹோநே பர ஏக ஹீ ஆத்மாகோ ராகாதிபாவோஂகா நிமித்தத்வ ஆ ஜாயேகா,
ஜிஸஸே நித்ய-கர்த்ருத்வகா ப்ரஸஂக ஆ ஜாயேகா, ஜிஸஸே மோக்ஷகா அபாவ ஸித்த ஹோகா . இஸலியே
பரத்ரவ்ய ஹீ ஆத்மாகே ராகாதிபாவோஂகா நிமித்த ஹோ . ஔர ஐஸா ஹோநே பர, யஹ ஸித்த ஹுஆ கி
ஆத்மா ராகாதிகா அகாரக ஹீ ஹை . (இஸப்ரகார யத்யபி ஆத்மா ராகாதிகா அகாரக ஹீ ஹை) ததாபி
ஜப தக வஹ நிமித்தபூத த்ரவ்யகா ( – பரத்ரவ்யகா) ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந நஹீஂ கரதா தப
தக நைமித்திகபூத பாவகா ( – ராகாதிபாவகா) ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந நஹீஂ கரதா, ஔர ஜப
தக பாவகா ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந நஹீஂ கரதா தப தக வஹ உநகா கர்தா ஹீ ஹை; ஜப
வஹ நிமித்தபூத த்ரவ்யகா ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை தபீ நைமித்திகபூத பாவகா

Page 419 of 642
PDF/HTML Page 452 of 675
single page version

ச தாவத்கர்தைவ ஸ்யாத் . யதைவ நிமித்தபூதஂ த்ரவ்யஂ ப்ரதிக்ராமதி ப்ரத்யாசஷ்டே ச ததைவ நைமித்திகபூதஂ பாவஂ
ப்ரதிக்ராமதி ப்ரத்யாசஷ்டே ச, யதா து பாவஂ ப்ரதிக்ராமதி ப்ரத்யாசஷ்டே ச ததா ஸாக்ஷாதகர்தைவ ஸ்யாத் .
த்ரவ்யபாவயோர்நிமித்தநைமித்திகபாவோதாஹரணஂ சைதத் —
ஆதாகம்மாதீயா போக்கலதவ்வஸ்ஸ ஜே இமே தோஸா .
கஹ தே குவ்வதி ணாணீ பரதவ்வகுணா து ஜே ணிச்சஂ ..௨௮௬..
ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை, ஔர ஜப பாவகா ப்ரதிக்ரமண ததா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை
தப வஹ ஸாக்ஷாத் அகர்தா ஹீ ஹை .
பாவார்த : — அதீத காலமேஂ ஜிந பரத்ரவ்யோஂகா க்ரஹண கியா தா உந்ஹேஂ வர்தமாநமேஂ அச்சா
ஸமஜநா, உநகே ஸஂஸ்கார ரஹநா, உநகே ப்ரதி மமத்வ ரஹநா, வஹ த்ரவ்ய-அப்ரதிக்ரமண ஹை ஔர உந
பரத்ரவ்யோஂகே நிமித்தஸே ஜோ ராகாதிபாவ ஹுஏ தே உந்ஹேஂ வர்தமாநமேஂ அச்சா ஜாநநா, உநகே ஸஂஸ்கார ரஹநா,
உநகே ப்ரதி மமத்வ ரஹநா, பாவ-அப்ரதிக்ரமண ஹை . இஸீ ப்ரகார ஆகாமீ கால ஸம்பந்தீ பரத்ரவ்யோஂகீ
இச்சா ரகநா, மமத்வ ரகநா, த்ரவ்ய அப்ரத்யாக்யாந ஹை ஔர உந பரத்ரவ்யோஂகே நிமித்தஸே ஆகாமீ காலமேஂ
ஹோநேவாலே ராகாதிபாவோஂகீ இச்சா ரகநா, மமத்வ ரகநா, பாவ அப்ரத்யாக்யாந ஹை . இஸப்ரகார த்ரவ்ய-
அப்ரதிக்ரமண ஔர பாவ-அப்ரதிக்ரமண ததா த்ரவ்ய-அப்ரத்யாக்யாந ஔர பாவ-அப்ரத்யாக்யாந — ஐஸா ஜோ
அப்ரதிக்ரமண ஔர அப்ரத்யாக்யாநகா தோ ப்ரகாரஸே உபதேஶ ஹை, வஹ த்ரவ்யபாவகே நிமித்த-நைமித்திகபாவகோ
பதலாதா ஹை . இஸஸே யஹ ஸித்த ஹுஆ கி — பரத்ரவ்ய தோ நிமித்த ஹை ஔர ராகாதிபாவ நைமித்திக ஹைஂ .
இஸப்ரகார ஆத்மா ராகாதிபாவோஂகோ ஸ்வயமேவ ந கரநேஸே ராகாதிபாவோஂகா அகர்தா ஹீ ஹை ஐஸா ஸித்த ஹுஆ .
இஸப்ரகார யத்யபி யஹ ஆத்மா ராகாதிபாவோஂகா அகர்தா ஹீ ஹை ததாபி ஜப தக உஸகே நிமித்தபூத
பரத்ரவ்யகே அப்ரதிக்ரமண-அப்ரத்யாக்யாந ஹைஂ தப தக உஸகே ராகாதிபாவோஂகே அப்ரதிக்ரமண-அப்ரத்யாக்யாந
ஹைஂ, ஔர ஜப தக ராகாதிபாவோஂகே அப்ரதிக்ரமண-அப்ரத்யாக்யாந ஹைஂ தப தக வஹ ராகாதிபாவோஂகா கர்தா
ஹீ ஹை; ஜப வஹ நிமித்தபூத பரத்ரவ்யகே ப்ரதிக்ரமண-ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை தப உஸகே நைமித்திக
ராகாதிபாவோஂகே பீ ப்ரதிக்ரமண-ப்ரத்யாக்யாந ஹோ ஜாதே ஹைஂ, ஔர ஜப ராகாதிபாவோஂகே ப்ரதிக்ரமண-
ப்ரத்யாக்யாந ஹோ ஜாதே ஹைஂ தப வஹ ஸாக்ஷாத் அகர்தா ஹீ ஹை ..௨௮௩ ஸே ௨௮௫..
அப த்ரவ்ய ஔர பாவகீ நிமித்த-நைமித்திகதாகா உதாஹரண தேதே ஹைஂ : —
ஹைஂ அதஃகர்மாதிக ஜு புத்கலத்ரவ்யகே ஹீ தோஷ யே .
கைஸே கரே ‘ஜ்ஞாநீ’ ஸதா பரத்ரவ்யகே ஜோ குணஹி ஹைஂ ? ..௨௮௬..

Page 420 of 642
PDF/HTML Page 453 of 675
single page version

ஆதாகம்மஂ உத்தேஸியஂ ச போக்கலமயஂ இமஂ தவ்வஂ .
கஹ தஂ மம ஹோதி கயஂ ஜஂ ணிச்சமசேதணஂ வுத்தஂ ..௨௮௭..
அதஃகர்மாத்யாஃ புத்கலத்ரவ்யஸ்ய ய இமே தோஷாஃ .
கதஂ தாந் கரோதி ஜ்ஞாநீ பரத்ரவ்யகுணாஸ்து யே நித்யம் ..௨௮௬..
அதஃகர்மோத்தேஶிகஂ ச புத்கலமயமிதஂ த்ரவ்யஂ .
கதஂ தந்மம பவதி க்ருதஂ யந்நித்யமசேதநமுக்தம் ..௨௮௭..
யதாதஃகர்மநிஷ்பந்நமுத்தேஶநிஷ்பந்நஂ ச புத்கலத்ரவ்யஂ நிமித்தபூதமப்ரத்யாசக்ஷாணோ நைமித்திகபூதஂ
பந்தஸாதகஂ பாவஂ ந ப்ரத்யாசஷ்டே, ததா ஸமஸ்தமபி பரத்ரவ்யமப்ரத்யாசக்ஷாணஸ்தந்நிமித்தகஂ பாவஂ ந
ப்ரத்யாசஷ்டே . யதா சாதஃகர்மாதீந் புத்கலத்ரவ்யதோஷாந்ந நாம கரோத்யாத்மா பரத்ரவ்யபரிணாமத்வே ஸதி
ஆத்மகார்யத்வாபாவாத், ததோதஃகர்மோத்தேஶிகஂ ச புத்கலத்ரவ்யஂ ந மம கார்யஂ நித்யமசேதநத்வே ஸதி
உத்தேஶி த்யோஂஹீ அதஃகர்மீ பௌத்கலிக யஹ த்ரவ்ய ஜோ .
கைஸே ஹி முஜக்ருத ஹோய நித்ய அஜீவ வர்ணா ஜிஸஹிகோ ..௨௮௭..
காதார்த : — [அதஃகர்மாத்யாஃ யே இமே ] அதஃக ர்ம ஆதி ஜோ யஹ [புத்கலத்ரவ்யஸ்ய தோஷாஃ ]
புத்கலத்ரவ்யகே தோஷ ஹைஂ (உநகோ ஜ்ஞாநீ அர்தாத் ஆத்மா க ரதா நஹீஂ ஹை;) [தாந் ] உநகோ [ஜ்ஞாநீ ] ஜ்ஞாநீ
அர்தாத் ஆத்மா [கதஂ கரோதி ] கைஸே க ரே [யே து ] கி ஜோ [நித்யம் ] ஸதா [பரத்ரவ்யகுணாஃ ]
பரத்ரவ்யகே குண ஹை ?
இஸலியே [அதஃகர்ம உத்தேஶிகஂ ச ] அதஃக ர்ம ஔர உத்தேஶிக [இதஂ ] ஐஸா [புத்கலமயம் த்ரவ்யஂ ]
புத்கலமய த்ரவ்ய ஹை (வஹ மேரா கியா நஹீஂ ஹோதா;) [தத் ] வஹ [மம க்ரு தஂ ] மேரா கியா [கதஂ
பவதி ] கைஸே ஹோ [யத் ] கி ஜோ [நித்யம் ] ஸதா [அசேதநம் உக்த ம் ] அசேதந க ஹா கயா ஹை ?
டீகா : — ஜைஸே அதஃகர்மஸே நிஷ்பந்ந ஔர உத்தேஶஸே நிஷ்பந்ந ஹுஏ நிமித்தபூத (ஆஹாராதி)
புத்கலத்ரவ்யகா ப்ரத்யாக்யாந ந கரதா ஹுஆ ஆத்மா ( – முநி) நைமித்திகபூத பந்தஸாதக பாவகா
ப்ரத்யாக்யாந (த்யாக) நஹீஂ கரதா, இஸீப்ரகார ஸமஸ்த பரத்ரவ்யகா ப்ரத்யாக்யாந ந கரதா ஹுஆ ஆத்மா
உஸகே நிமித்தஸே ஹோநேவாலே பாவகோ நஹீஂ த்யாகதா . ஔர ‘‘அதஃகர்ம ஆதி புத்கலத்ரவ்யகே தோஷோஂகோ
ஆத்மா வாஸ்தவமேஂ நஹீஂ கரதா, க்யோஂகி வே பரத்ரவ்யகே பரிணாம ஹைஂ, இஸலியே உந்ஹேஂ ஆத்மாகே கார்யத்வகா
அபாவ ஹை; அதஃ அதஃகர்ம ஔர உத்தேஶிக புத்கலத்ரவ்ய மேரா கார்ய நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி வஹ நித்ய அசேதந

Page 421 of 642
PDF/HTML Page 454 of 675
single page version

மத்கார்யத்வாபாவாத், — இதி தத்த்வஜ்ஞாநபூர்வகஂ புத்கலத்ரவ்யஂ நிமித்தபூதஂ ப்ரத்யாசக்ஷாணோ நைமித்திகபூதஂ
பந்தஸாதகஂ பாவஂ ப்ரத்யாசஷ்டே, ததா ஸமஸ்தமபி பரத்ரவ்யஂ ப்ரத்யாசக்ஷாணஸ்தந்நிமித்தஂ பாவஂ ப்ரத்யாசஷ்டே . ஏவஂ
த்ரவ்யபாவயோரஸ்தி நிமித்தநைமித்திகபாவஃ .
(ஶார்தூலவிக்ரீடித)
இத்யாலோச்ய விவேச்ய தத்கில பரத்ரவ்யஂ ஸமக்ரஂ பலாத்
தந்மூலாஂ பஹுபாவஸந்ததிமிமாமுத்தர்துகாமஃ ஸமம் .
ஆத்மாநஂ ஸமுபைதி நிர்பரவஹத்பூர்ணைகஸஂவித்யுதஂ
யேநோந்மூலிதபந்த ஏஷ பகவாநாத்மாத்மநி ஸ்பூ ர்ஜதி ..௧௭௮..
ஹை, இஸலிஏ உஸகோ மேரே கார்யத்வகா அபாவ ஹை;’’ — இஸப்ரகார தத்த்வஜ்ஞாநபூர்வக நிமித்தபூத
புத்கலத்ரவ்யகா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹுஆ ஆத்மா ( – முநி) ஜைஸே நைமித்திகபூத பந்தஸாதக பாவகா
ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை, உஸீப்ரகார ஸமஸ்த பரத்ரவ்யகா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹுஆ ( – த்யாக கரதா ஹுஆ)
ஆத்மா உஸகே நிமித்தஸே ஹோநேவாலே பாவகா ப்ரத்யாக்யாந கரதா ஹை . இஸப்ரகார த்ரவ்ய ஔர பாவகோ
நிமித்த-நைமித்திகதா ஹை .
பாவார்த : — யஹா஁ அதஃகர்ம ஔர உத்தேஶிக ஆஹாரகே த்ருஷ்டாந்தஸே த்ரவ்ய ஔர பாவகீ நிமித்த-
நைமித்திகதா த்ரு஢ கீ ஹை .
ஜிஸ பாபகர்மஸே ஆஹார நிஷ்பந்ந ஹோ உஸ பாபகர்மகோ அதஃகர்ம கஹதே ஹைஂ, ததா உஸ ஆஹாரகோ
பீ அதஃகர்ம கஹதே ஹைஂ . ஜோ ஆஹார, க்ரஹண கரநேவாலேகே நிமித்தஸே ஹீ பநாயா கயா ஹோ உஸே உத்தேஶிக கஹதே
ஹைஂ . ஐஸே (அதஃகர்ம ஔர உத்தேஶிக) ஆஹாரகா ஜிஸநே ப்ரத்யாக்யாந நஹீஂ கியா உஸநே உஸகே நிமித்தஸே
ஹோநேவாலே பாவகா ப்ரத்யாக்யாந நஹீஂ கியா ஔர ஜிஸநே தத்த்வஜ்ஞாநபூர்வக உஸ ஆஹாரகா ப்ரத்யாக்யாந கியா
ஹை உஸநே உஸகே நிமித்தஸே ஹோநேவாலே பாவகா ப்ரத்யாக்யாந கியா ஹை . இஸப்ரகார ஸமஸ்த த்ரவ்யகோ ஔர
பாவகோ நிமித்த-நைமித்திகபாவ ஜாநநா சாஹியே . ஜோ பரத்ரவ்யகோ க்ரஹண கரதா ஹை உஸே ராகாதிபாவ பீ ஹோதே
ஹைஂ, வஹ உநகா கர்தா பீ ஹோதா ஹை ஔர இஸலியே கர்மகா பந்த பீ கரதா ஹை; ஜப ஆத்மா ஜ்ஞாநீ ஹோதா ஹை
தப உஸே குச க்ரஹண கரநேகா ராக நஹீஂ ஹோதா, இஸலியே ராகாதிரூப பரிணமந பீ நஹீஂ ஹோதா ஔர இஸலியே
ஆகாமீ பந்த பீ நஹீஂ ஹோதா . (இஸப்ரகார ஜ்ஞாநீ பரத்ரவ்யகா கர்தா நஹீஂ ஹை .)..௨௮௬-௨௮௭..
அப இஸீ அர்தகா கலஶரூப காவ்ய கஹதே ஹைஂ, ஜிஸமேஂ பரத்ரவ்யகே த்யாகநேகா உபதேஶ ஹை : —
ஶ்லோகார்த : — [இதி ] இஸப்ரகார (பரத்ரவ்ய ஔர அபநே பாவகீ நிமித்த-நைமித்திக தாகோ)
[ஆலோச்ய ] விசார கரகே, [தத்-மூலாஂ இமாம் பஹுபாவஸந்ததிம் ஸமம் உத்தர்துகாமஃ ]

Page 422 of 642
PDF/HTML Page 455 of 675
single page version

(மந்தாக்ராந்தா)
ராகாதீநாமுதயமதயஂ தாரயத்காரணாநாஂ
கார்யஂ பந்தஂ விவிதமதுநா ஸத்ய ஏவ ப்ரணுத்ய .
ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ க்ஷபிததிமிரஂ ஸாது ஸந்நத்தமேதத்
தத்வத்யத்வத்ப்ரஸரமபரஃ கோபி நாஸ்யாவ்ருணோதி ..௧௭௯..
பரத்ரவ்யமூலக பஹுபாவோஂகீ ஸந்ததிகோ ஏக ஹீ ஸாத உகா஡ பேஂ கநேகா இச்சுக புருஷ, [தத் கில
ஸமக்ரஂ பரத்ரவ்யஂ பலாத் விவேச்ய ] உஸ ஸமஸ்த பரத்ரவ்யகோ பலபூர்வக ( – உத்யமபூர்வக, பராக்ரமபூர்வக)
பிந்ந க ரகே ( – த்யாக கரகே), [நிர்பரவஹத்-பூர்ண-ஏக-ஸஂவித்-யுதஂ ஆத்மாநஂ ] அதிஶயதாஸே பஹதே
ஹுஏ ( – தாராவாஹீ) பூர்ண ஏக ஸஂவேதநஸே யுக்த அபநே ஆத்மாகோ [ஸமுபைதி ] ப்ராப்த கரதா ஹை, [யேந ]
கி ஜிஸஸே [உந்மூலிதபந்தஃ ஏஷஃ பகவாந் ஆத்மா ] ஜிஸநே க ர்மபந்தநகோ மூலஸே உகா஡ பேஂ கா
ஹை, ஐஸா யஹ பகவாந ஆத்மா [ஆத்மநி ] அபநேமேஂ ஹீ ( – ஆத்மாமேஂ ஹீ) [ஸ்பூ ர்ஜதி ] ஸ்பு ராயமாந
ஹோதா ஹை .
பாவார்த : — ஜப பரத்ரவ்யகீ ஔர அபநே பாவகீ நிமித்த-நைமித்திகதா ஜாநகர ஸமஸ்த
பரத்ரவ்யகோ பிந்ந கரநேமேஂ-த்யாகநேமேஂ ஆதே ஹைஂ, தப ஸமஸ்த ராகாதிபாவோஂகீ ஸந்ததி கட ஜாதீ ஹை ஔர
தப ஆத்மா அபநா ஹீ அநுபவ கரதா ஹுஆ கர்மபந்தநகோ காடகர அபநேமேஂ ஹீ ப்ரகாஶித ஹோதா
ஹை . இஸலியே ஜோ அபநா ஹித சாஹதே ஹைஂ வே ஐஸா ஹீ கரேஂ .௧௭௮.
அப பந்த அதிகாரகோ பூர்ண கரதே ஹுஏ உஸகே அந்திம மஂகலகே ரூபமேஂ ஜ்ஞாநகீ மஹிமாகே
அர்தகா கலஶரூப காவ்ய கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [காரணாநாஂ ராகாதீநாம் உதயஂ ] பந்தகே காரணரூப ராகாதிகே உதயகோ
[அதயம் ] நிர்தயதா பூர்வக (உக்ர புருஷார்தஸே) [தாரயத் ] விதாரண கரதீ ஹுஈ, [கார்யஂ விவிதம்
பந்தஂ ] உஸ ராகாதிகே கார்யரூப (ஜ்ஞாநாவரணாதி) அநேக ப்ரகாரகே பந்தகோ [அதுநா ] அப [ஸத்யஃ
ஏவ ] தத்கால ஹீ [ப்ரணுத்ய ] தூர க ரகே, [ஏதத் ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ ] யஹ ஜ்ஞாநஜ்யோதி — [க்ஷபிததிமிரஂ ]
கி ஜிஸநே அஜ்ஞாநரூப அந்தகாரகா நாஶ கியா ஹை வஹ — [ஸாது ] பலீபா஁தி [ஸந்நத்தம் ] ஸஜ்ஜ
ஹுஈ, — [தத்-வத் யத்-வத் ] ஐஸீ ஸஜ்ஜ ஹுஈ கி [அஸ்ய ப்ரஸரம் அபரஃ கஃ அபி ந ஆவ்ருணோதி ]
உஸகே விஸ்தாரகோ அந்ய கோஈ ஆவ்ருத நஹீஂ கர ஸகதா .
பாவார்த : — ஜப ஜ்ஞாந ப்ரகட ஹோதா ஹை, ராகாதிக நஹீஂ ரஹதே, உநகா கார்ய ஜோ பந்த வஹ
பீ நஹீஂ ரஹதா, தப பி ர உஸ ஜ்ஞாநகோ ஆவ்ருத கரநேவாலா கோஈ நஹீஂ ரஹதா, வஹ ஸதா ப்ரகாஶமாந
ஹீ ரஹதா ஹை .௧௭௯.

Page 423 of 642
PDF/HTML Page 456 of 675
single page version

இதி பந்தோ நிஷ்க்ராந்தஃ .
இதி ஶ்ரீமதம்ருதசந்த்ரஸூரிவிரசிதாயாஂ ஸமயஸாரவ்யாக்யாயாமாத்மக்யாதௌ பந்தப்ரரூபகஃ ஸப்தமோங்கஃ ..
டீகா : — இஸப்ரகார பந்த (ரஂகபூமிஸே) பாஹர நிகல கயா .
பாவார்த : — ரஂகபூமிமேஂ பந்தகே ஸ்வா஁கநே ப்ரவேஶ கியா தா . ஜப ஜ்ஞாநஜ்யோதி ப்ரகட ஹுஈ தப வஹ
பந்த ஸ்வா஁ககோ அலக கரகே பாஹர நிகல கயா .
(ஸவையா தேஈஸா)
ஜோ நர கோய பரை ரஜமாஹிஂ ஸசிக்கண அஂக லகை வஹ காடை,
த்யோஂ மதிஹீந ஜு ராகவிரோத லியே விசரே தப பந்தந பாடை;
பாய ஸமை உபதேஶ யதாரத ராகவிரோத தஜை நிஜ சாடை,
நாஹிஂ ப஁தை தப கர்மஸமூஹ ஜு ஆப கஹை பரபாவநி காடை .
இஸப்ரகார ஶ்ரீ ஸமயஸாரகீ (ஶ்ரீமத்பகவத்குந்தகுந்தாசார்யதேவப்ரணீத ஶ்ரீ ஸமயஸார
பரமாகமகீ) ஶ்ரீமத் அம்ருதசந்த்ராசார்யதேவவிரசித ஆத்மக்யாதி நாமக டீகாமேஂ பந்தகா ப்ரரூபக ௭வா஁
அஂக ஸமாப்த ஹுஆ .

Page 424 of 642
PDF/HTML Page 457 of 675
single page version

- ௮ -
மோக்ஷ அதிகார
அத ப்ரவிஶதி மோக்ஷஃ .
(ஶிகரிணீ)
த்விதாக்ருத்ய ப்ரஜ்ஞாக்ரகசதலநாத்பந்தபுருஷௌ
நயந்மோக்ஷஂ ஸாக்ஷாத்புருஷமுபலம்பைகநியதம் .
இதாநீமுந்மஜ்ஜத்ஸஹஜபரமாநந்தஸரஸஂ
பரஂ பூர்ணஂ ஜ்ஞாநஂ க்ருதஸகலக்ருத்யஂ விஜயதே ..௧௮௦..
(தோஹா)
கர்மபந்த ஸப காடிகே, பஹு஁சே மோக்ஷ ஸுதாந .
நமூஂ ஸித்த பரமாதமா, கரூ஁ த்யாந அமலாந ..
ப்ரதம டீகாகார ஆசார்யதேவ கஹதே ஹைஂ கி ‘‘அப மோக்ஷ ப்ரவேஶ கரதா ஹை .’
ஜைஸே ந்ருத்யமஂச பர ஸ்வா஁க ப்ரவேஶ கரதா ஹை உஸீப்ரகார யஹா஁ மோக்ஷதத்த்வகா ஸ்வா஁க ப்ரவேஶ கரதா
ஹை . வஹா஁ ஜ்ஞாந ஸர்வ ஸ்வா஁ககா ஜ்ஞாதா ஹை, இஸலியே அதிகாரகே ப்ராரம்பமேஂ ஆசார்யதேவ ஸம்யக்ஜ்ஞாநகீ
மஹிமாகே ரூபமேஂ மஂகலாசரண கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [இதாநீம் ] அப (பந்த பதார்தகே பஶ்சாத்), [ப்ரஜ்ஞா-க்ரகச-தலநாத் பந்த-
புருஷௌ த்விதாக்ருத்ய ] ப்ரஜ்ஞாரூபீ க ரவதஸே விதாரண த்வாரா பந்த ஔர புருஷகோ த்விதா (பிந்ந பிந்ந – தோ)
கரகே, [புருஷம் உபலம்ப-ஏக-நியதம் ] புருஷகோ — கி ஜோ புருஷ மாத்ர ௧அநுபூதி த்வாரா ஹீ நிஶ்சித
ஹை உஸே — [ஸாக்ஷாத் மோக்ஷஂ நயத் ] ஸாக்ஷாத் மோக்ஷ ப்ராப்த கராதா ஹுஆ, [பூர்ணஂ ஜ்ஞாநஂ விஜயதே ] பூர்ண ஜ்ஞாந
ஜயவஂத ப்ரவர்ததா ஹை . வஹ ஜ்ஞாந [உந்மஜ்ஜத்-ஸஹஜ-பரம-ஆநந்த-ஸரஸஂ ] ப்ரகட ஹோநேவாலே ஸஹஜ
பரமாநஂதகே த்வாரா ஸரஸ அர்தாத் ரஸயுக்த ஹை, [பரஂ ] உத்க்ரு ஷ்ட ஹை, ஔர [க்ருத-ஸகல-க்ருத்யஂ ] ஜிஸநே க ரநே
யோக்ய ஸமஸ்த கார்ய க ர லியே ஹைஂ ( – ஜிஸே குச பீ க ரநா ஶேஷ நஹீஂ ஹை) ஐஸா ஹை .
௧ஜிதநா ஸ்வரூப-அநுபவந ஹை இதநா ஹீ ஆத்மா ஹை .

Page 425 of 642
PDF/HTML Page 458 of 675
single page version

ஜஹ ணாம கோ வி புரிஸோ பஂதணயம்ஹி சிரகாலபடிபத்தோ .
திவ்வஂ மஂதஸஹாவஂ காலஂ ச வியாணதே தஸ்ஸ ..௨௮௮..
ஜஇ ண வி குணதி ச்சேதஂ ண முச்சதே தேண பஂதணவஸோ ஸஂ .
காலேண உ பஹுகேண வி ண ஸோ ணரோ பாவதி விமோக்கஂ ..௨௮௯..
இய கம்மபஂதணாணஂ பதேஸடிஇபயடிமேவமணுபாகஂ .
ஜாணஂதோ வி ண முச்சதி முச்சதி ஸோ சேவ ஜதி ஸுத்தோ ..௨௯௦..
யதா நாம கஶ்சித்புருஷோ பந்தநகே சிரகாலப்ரதிபத்தஃ .
தீவ்ரமந்தஸ்வபாவஂ காலஂ ச விஜாநாதி தஸ்ய ..௨௮௮..
யதி நாபி கரோதி சேதஂ ந முச்யதே தேந பந்தநவஶஃ ஸந் .
காலேந து பஹுகேநாபி ந ஸ நரஃ ப்ராப்நோதி விமோக்ஷம் ..௨௮௯..
இதி கர்மபந்தநாநாஂ ப்ரதேஶஸ்திதிப்ரக்ருதிமேவமநுபாகம் .
ஜாநந்நபி ந முச்யதே முச்யதே ஸ சைவ யதி ஶுத்தஃ ..௨௯௦..
54
பாவார்த : — ஜ்ஞாந பந்த ஔர புருஷகோ ப்ருதக் கரகே, புருஷகோ மோக்ஷ பஹு஁சாதா ஹுஆ, அபநா
ஸம்பூர்ண ஸ்வரூப ப்ரகட கரகே ஜயவந்த ப்ரவர்ததா ஹை . இஸப்ரகார ஜ்ஞாநகீ ஸர்வோத்க்ருஷ்டதாகா கதந ஹீ
மஂகலவசந ஹை .௧௮௦.
அப, மோக்ஷகீ ப்ராப்தி கைஸே ஹோதீ ஹை ஸோ கஹதே ஹைஂ . உஸமேஂ ப்ரதம தோ, யஹ கஹதே ஹைஂ கி, ஜோ
ஜீவ பந்தகா சேத நஹீஂ கரதா, கிந்து மாத்ர பந்தகே ஸ்வரூபகோ ஜாநநேஸே ஹீ ஸந்துஷ்ட ஹை வஹ மோக்ஷ ப்ராப்த
நஹீஂ கரதா : —
ஜ்யோஂ புருஷ கோஈ பந்தநோஂ, ப்ரதிபத்த ஹை சிரகாலகா .
வஹ தீவ்ர-மந்த ஸ்வபாவ த்யோஂ ஹீ கால ஜாநே பந்தகா ..௨௮௮..
பர ஜோ கரே நஹிஂ சேத தோ சூடே ந, பந்தநவஶ ரஹே .
அரு கால பஹுதஹி ஜாய தோ பீ முக்த வஹ நர நஹிஂ பநே ..௨௮௯..
த்யோஂ கர்மபந்தநகே ப்ரக்ருதி, ப்ரதேஶ, ஸ்திதி, அநுபாககோ .
ஜாநே பலே சூடே ந ஜீவ, ஜோ ஶுத்த தோ ஹீ முக்த ஹோ ..௨௯௦..

Page 426 of 642
PDF/HTML Page 459 of 675
single page version

ஆத்மபந்தயோர்த்விதாகரணஂ மோக்ஷஃ . பந்தஸ்வரூபஜ்ஞாநமாத்ரஂ தத்தேதுரித்யேகே, ததஸத்; ந கர்மபத்தஸ்ய
பந்தஸ்வரூபஜ்ஞாநமாத்ரஂ மோக்ஷஹேதுஃ, அஹேதுத்வாத், நிகடாதிபத்தஸ்ய பந்தஸ்வரூபஜ்ஞாநமாத்ரவத் . ஏதேந
கர்மபந்தப்ரபஂசரசநாபரிஜ்ஞாநமாத்ரஸந்துஷ்டா உத்தாப்யந்தே .
ஜஹ பஂதே சிஂதஂதோ பஂதணபத்தோ ண பாவதி விமோக்கஂ .
தஹ பஂதே சிஂதஂதோ ஜீவோ வி ண பாவதி விமோக்கஂ ..௨௯௧..
காதார்த : — [யதா நாம ] ஜைஸே [பந்தநகே ] பந்தநமேஂ [சிரகாலப்ரதிபத்தஃ ] பஹுத ஸமயஸே
ப஁தா ஹுஆ [கஶ்சித் புருஷஃ ] கோஈ புருஷ [தஸ்ய ] உஸ பந்தநகே [தீவ்ரமந்தஸ்வபாவஂ ] தீவ்ர-மந்த
ஸ்வபாவகோ [காலஂ ச ] ஔர காலகோ (அர்தாத் யஹ பந்தந இதநே காலஸே ஹை இஸப்ரகார) [விஜாநாதி ]
ஜாநதா ஹை, [யதி ] கிந்து யதி [ந அபி சேதஂ கரோதி ] உஸ பந்தநகோ ஸ்வயஂ நஹீஂ காடதா [தேந ந
முச்யதே ] தோ வஹ உஸஸே முக்த நஹீஂ ஹோதா [து ] ஔர [பந்தநவஶஃ ஸந் ] பந்தநவஶ ரஹதா ஹுஆ
[பஹுகேந அபி காலேந ] பஹுத காலமேஂ பீ [ஸஃ நரஃ ] வஹ புருஷ [விமோக்ஷம் ந ப்ராப்நோதி ] பந்தநஸே
சூடநேரூப முக்திகோ ப்ராப்த நஹீஂ கரதா; [இதி ] இஸீப்ரகார ஜீவ [கர்மபந்தநாநாஂ ] க ர்ம-பந்தநோஂகே
[ப்ரதேஶஸ்திதிப்ரக்ருதிம் ஏவம் அநுபாகம் ] ப்ரதேஶ, ஸ்திதி, ப்ரக்ரு தி ஔர அநுபாககோ [ஜாநந் அபி ]
ஜாநதா ஹுஆ பீ [ந முச்யதே ] (க ர்மபந்தஸே) நஹீஂ சூடதா, [ச யதி ஸஃ ஏவ ஶுத்தஃ ] கிந்து யதி
வஹ ஸ்வயஂ (ராகாதிகோ தூர க ரகே) ஶுத்த ஹோதா ஹை [முச்யதே ] தபீ சூடதா ஹை-முக்த ஹோதா ஹை .
டீகா : — ஆத்மா ஔர பந்தகா த்விதாகரண (அர்தாத் ஆத்மா ஔர பந்தகோ அலக அலக
கர தேநா) ஸோ மோக்ஷ ஹை . கிதநே ஹீ லோக கஹதே ஹைஂ கி ‘பந்தகே ஸ்வரூபகா ஜ்ஞாநமாத்ர மோக்ஷகா காரண
ஹை (அர்தாத் பந்தகே ஸ்வரூபகோ ஜாநநேமாத்ரஸே ஹீ மோக்ஷ ஹோதா ஹை)’, கிந்து யஹ அஸத் ஹை; கர்மஸே ப஁தே
ஹுஏ (ஜீவ)கோ பந்தகே ஸ்வரூபகா ஜ்ஞாநமாத்ர மோக்ஷகா காரண நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி ஜைஸே பே஡ீ ஆதிஸே ப஁தே
ஹுஏ (ஜீவ)கோ பந்தகே ஸ்வரூபகா ஜ்ஞாநமாத்ர பந்தஸே முக்த ஹோநேகா காரண நஹீஂ ஹை . உஸீப்ரகார கர்மஸே
ப஁தே ஹுஏ (ஜீவ)கோ கர்மபந்தகே ஸ்வரூபகா ஜ்ஞாநமாத்ர கர்மபந்தஸே முக்த ஹோநேகா காரண நஹீஂ ஹை . இஸ
கதநஸே உநகா உத்தாபந (கண்டந) கியா கயா ஹை ஜோ கர்மபந்தகே ப்ரபஂசகீ (-விஸ்தாரகீ) ரசநாகே
ஜ்ஞாநமாத்ரஸே ஸந்துஷ்ட ஹோ ரஹே ஹைஂ .
பாவார்த : — கோஈ அந்யமதீ யஹ மாநதே ஹைஂ கி பந்தகே ஸ்வரூபகோ ஜாந லேநேஸே ஹீ மோக்ஷ ஹோ
ஜாதா ஹை . உநகீ இஸ மாந்யதாகா இஸ கதநஸே நிராகரண கர தியா கயா ஹை . ஜாநநேமாத்ரஸே ஹீ பந்த
நஹீஂ கட ஜாதா, கிந்து வஹ காடநேஸே ஹீ கடதா ஹை ..௨௮௮ ஸே ௨௯௦..
அப யஹ கஹதே ஹைஂ கி பந்தகே விசார கரதே ரஹநேஸே பீ பந்த நஹீஂ கடதா : —
ஜோ பந்தநோஂஸே பத்த வஹ நஹிஂ பந்தசிந்தாஸே சுடே .
த்யோஂ ஜீவ பீ இந பந்தகோ சிந்தா கரே ஸே நஹிஂ சுடே ..௨௯௧..

Page 427 of 642
PDF/HTML Page 460 of 675
single page version

யதா பந்தாஂஶ்சிந்தயந் பந்தநபத்தோ ந ப்ராப்நோதி விமோக்ஷம் .
ததா பந்தாஂஶ்சிந்தயந் ஜீவோபி ந ப்ராப்நோதி விமோக்ஷம் ..௨௯௧..
பந்தசிந்தாப்ரபந்தோ மோக்ஷஹேதுரித்யந்யே, ததப்யஸத்; ந கர்மபத்தஸ்ய பந்தசிந்தாப்ரபந்தோ மோக்ஷஹேதுஃ,
அஹேதுத்வாத், நிகடாதிபத்தஸ்ய பந்தசிந்தாப்ரபந்தவத் . ஏதேந கர்மபந்தவிஷயசிந்தாப்ரபந்தாத்மக-
விஶுத்ததர்மத்யாநாந்தபுத்தயோ போத்யந்தே .
கஸ்தர்ஹி மோக்ஷஹேதுரிதி சேத் —
ஜஹ பஂதே சேத்தூண ய பஂதணபத்தோ து பாவதி விமோக்கஂ .
தஹ பஂதே சேத்தூண ய ஜீவோ ஸஂபாவதி விமோக்கஂ ..௨௯௨..
காதார்த : — [யதா ] ஜைஸே [பந்தநபத்தஃ ] பந்தநோஂஸே ப஁தா ஹுஆ புருஷ [பந்தாந் சிந்தயந் ]
பந்தோஂகே விசார க ரநேஸே [விமோக்ஷம் ந ப்ராப்நோதி ] முக்திகோ ப்ராப்த நஹீஂ கரதா (அர்தாத் பந்தஸே நஹீஂ
சூடதா), [ததா ] இஸீப்ரகார [ஜீவஃ அபி ] ஜீவ பீ [பந்தாந் சிந்தயந் ] பந்தோஂகே விசார க ரநேஸே
[விமோக்ஷம் ந ப்ராப்நோதி ] மோக்ஷகோ ப்ராப்த நஹீஂ கரதா .
டீகா : — அந்ய கிதநே ஹீ லோக யஹ கஹதே ஹைஂ கி ‘பந்த ஸம்பந்தீ விசார ஶ்ர்ருங்கலா மோக்ஷகா
காரண ஹை’, கிந்து யஹ பீ அஸத் ஹை; கர்மஸே ப஁தே ஹுஏ (ஜீவ) கோ பந்த ஸம்பந்தீ விசாரகீ ஶ்ர்ருங்கலா
மோக்ஷகா காரண நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி ஜைஸே பே஡ீ ஆதிஸே ப஁தே ஹுஏ (புருஷ)கோ உஸ பந்த ஸம்பந்தீ
விசாரஶ்ர்ருங்கலா ( – விசாரகீ பரஂபரா) பந்தஸே சூடநேகா காரண நஹீஂ ஹை, உஸீப்ரகார கர்மஸே ப஁தே ஹுஏ
(புருஷ)கோ கர்மபந்த ஸம்பந்தீ விசாரஶ்ர்ருங்கலா கர்மபந்தஸே முக்த ஹோநேகா காரண நஹீஂ ஹை . இஸ
(கதந)ஸே, கர்மபந்த ஸம்பந்தீ விசாரஶ்ர்ருங்கலாத்மக விஶுத்த ( – ஶுப) தர்மத்யாநஸே ஜிநகீ புத்தி அந்த
ஹை, உந்ஹேஂ ஸமஜாயா ஜாதா ஹை .
பாவார்த : — கர்மபந்தகீ சிந்தாமேஂ மந லகா ரஹே தோ பீ மோக்ஷ நஹீஂ ஹோதா . யஹ தோ
தர்மத்யாநரூப ஶுப பரிணாம ஹை . ஜோ கேவல (மாத்ர) ஶுப பரிணாமஸே ஹீ மோக்ஷ மாநதே ஹைஂ, உந்ஹேஂ யஹா஁
உபதேஶ தியா கயா ஹை கி — ஶுப பரிணாமஸே மோக்ஷ நஹீஂ ஹோதா ..௨௯௧..
‘‘(யதி பந்தகே ஸ்வரூபகே ஜ்ஞாநமாத்ரஸே பீ மோக்ஷ நஹீஂ ஹோதா ஔர பந்தகே விசார கரநேஸே பீ
மோக்ஷ நஹீஂ ஹோதா) தப பி ர மோக்ஷகா காரண க்யா ஹை ?’’ ஐஸா ப்ரஶ்ந ஹோநே பர அப மோக்ஷகா உபாய
பதாதே ஹைஂ : —
ஜோ பந்தநோஂஸே பத்த வஹ நர பந்தசேதநஸே சுடே .
த்யோஂ ஜீவ பீ இந பந்தநோஂகா சேத கர முக்தீ வரே ..௨௯௨..