rdurvAran nanu mohinAmih mahAhankArarUpan tama .
tatkin gnAnaghanasya bandhanamaho bhUyo bhavedAtmana ..55..
shlokArtha : — [na ubhau pariNamata khalu ] do dravya ek hokar pariNamit nahIn hote, [ubhayo pariNAma na prajAyet ] do dravyonkA ek pariNAm nahIn hotA aur [ubhayo pariNati na syAt ] do dravyonkI ek pariNati – kriyA nahIn hotI; [yat ] kyonki jo [anekam sadA anekam ev ] anek dravya hain so sadA anek hI hain, ve badalakar ek nahIn ho jAte .
bhAvArtha : — jo do vastuen hain ve sarvathA bhinna hI hain, pradeshabhedavAlI hI hain . donon ek hokar pariNamit nahIn hotI, ek pariNAmako utpanna nahIn karatI aur unakI ek kriyA nahIn hotI — aisA niyam hai . yadi do dravya ek hokar pariNamit hon to sarva dravyonkA lop ho jAye .53.
puna is arthako dRuDh karate hain : —
shlokArtha : — [ekasya hi dvau kartArau na sta ] ek dravyake do kartA nahIn hote, [cha ] aur [ekasya dve karmaNI na ] ek dravyake do karma nahIn hote [cha ] tathA [ekasya dve kriye na ] ek dravyakI do kriyAen nahIn hotI; [yata ] kyonki [ekam anekan na syAt ] ek dravya anek dravyarUp nahIn hotA .
bhAvArtha : — isaprakAr uparokta shlokommen nishchayanayase athavA shuddhadravyArthikanayase vastusthitikA niyam kahA hai .54.
AtmAko anAdise paradravyake kartAkarmapanekA agnAn hai yadi vah paramArthanayake grahaNase ek bAr bhI vilayako prApta ho jAye to phi ra na Aye, ab aisA kahate hain : —