ayan kilAgnAnenAtmA parAtmano parasparavisheShAnirgnAne sati paramAtmAnan kurvannAtmAnan cha paran kurvansvayamagnAnamayIbhUta karmaNAn kartA pratibhAti . tathA hi — tathAvidhAnubhavasampAdan- samarthAyA rAgadveShasukhadukhAdirUpAyA pudgalapariNAmAvasthAyA shItoShNAnubhavasampAdanasamarthAyA shItoShNAyA pudgalapariNAmAvasthAyA iv pudgalAdabhinnatvenAtmano nityamevAtyantabhinnAyAsta- nnimittatathAvidhAnubhavasya chAtmanobhinnatven pudgalAnnityamevAtyantabhinnasyAgnAnAtparasparavisheShA- nirgnAne satyekatvAdhyAsAt shItoShNarUpeNevAtmanA pariNamitumashakyen rAgadveShasukhadukhAdi- paraspar nimittanaimittikabhAv mAtra hai . kartA to donon apane apane bhAvake hain yah nishchay hai ..91..
gAthArtha : — [param ] jo parako [AtmAnan ] apanerUp [kurvan ] karatA hai [cha ] aur [AtmAnam api ] apaneko bhI [paran ] par [kurvan ] karatA hai, [sa ] vah [agnAnamaya jIva ] agnAnamay jIv [karmaNAn ] karmonkA [kAraka ] kartA [bhavati ] hotA hai .
TIkA : — yah AtmA agnAnase apanA aur parakA paraspar bhed (antar) nahIn jAnatA ho tab vah parako apanerUp aur apaneko pararUp karatA huA, svayam agnAnamay hotA huA, karmonkA kartA pratibhAsit hotA hai . yah spaShTatAse samajhAte hain : — jaise shIt-uShNakA anubhav karAnemen samartha aisI shIt-uShNa pudgalapariNAmakI avasthA pudgalase abhinnatAke kAraN AtmAse sadA hI atyanta bhinna hai aur usake nimittase honevAlA us prakArakA anubhav AtmAse abhinnatAke kAraN pudgalase sadA hI atyanta bhinna hai, isIprakAr aisA anubhav karAnemen samartha aisI rAgadveShasukhadukhAdirUp pudgalapariNAmakI avasthA pudgalase abhinnatAke kAraN AtmAse sadA hI atyanta bhinna hai aur