Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 173 of 642
PDF/HTML Page 206 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
kartA-karma adhikAr
173

karotyevamAtmA, tadayamasheShavastusambandhavidhuraniravadhivishuddhachaitanyadhAtumayopyagnAnAdev savikAr- sopAdhIkRutachaitanyapariNAmatayA tathAvidhasyAtmabhAvasya kartA pratibhAtItyAtmano bhUtAviShTadhyAnA- viShTasyev pratiShThitan kartRutvamUlamagnAnam . tathA hiyathA khalu bhUtAviShTognAnAdbhUtAtmAnAvekI- kurvannamAnuShochitavishiShTacheShTAvaShTambhanirbharabhayangkarArambhagambhIrAmAnuShavyavahAratayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti, tathAyamAtmApyagnAnAdev bhAvyabhAvakau parAtmAnAvekIkurvannavikArAnubhUtimAtra- bhAvakAnuchitavichitrabhAvyakrodhAdivikArakarambitachaitanyapariNAmavikAratayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti . yathA vAparIkShakAchAryAdeshen mugdha kashchinmahiShadhyAnAviShTognAnAnmahiShAtmAnAvekI- kurvannAtmanyabhrangkaShaviShANamahAmahiShatvAdhyAsAtprachyutamAnuShochitApavarakadvAravinissaraNatayA tathAvidhasya bhAvasya kartA pratibhAti, tathAyamAtmApyagnAnAd gneyagnAyakau parAtmAnAvekIkurvannAtmani paradravyAdhyAsAnnoindriyaviShayIkRutadharmAdharmAkAshakAlapudgalajIvAntaraniruddhashuddhachaitanyadhAtutayA ityAdikI bhAnti AtmA paradravyonko apanerUp karatA hai aur apaneko bhI paradravyarUp karatA hai; isaliye yah AtmA, yadyapi vah samasta vastuonke sambandhase rahit asIm shuddha chaitanyadhAtumay hai tathApi, agnAnake kAraN hI savikAr aur sopAdhik kiye gaye chaitanyapariNAmavAlA honese us prakArake apane bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai . isaprakAr, bhUtAviShTa (jisake sharIramen bhUt praviShTa ho aise) puruShakI bhAnti aur dhyAnAviShTa (dhyAn karanevAle) puruShakI bhAnti, AtmAke kartRutvakA mUl agnAn siddha huA . yah pragaT dRuShTAtase samajhAte hain :

jaise bhUtAviShTa puruSh agnAnake kAraN bhUtako aur apaneko ek karatA huA, amanuShyochit vishiShTa cheShTAonke avalamban sahit bhayankar 1Arambhase yukta amAnuShik vyavahAravAlA honese us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai; isIprakAr yah AtmA bhI agnAnake kAraN hI bhAvya- bhAvakarUp parako aur apaneko ek karatA huA, avikAr anubhUtimAtra bhAvakake liye anuchit vichitra bhAvyarUp krodhAdi vikAronse mishrit chaitanyapariNAmavikAravAlA honese us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai . aur jaise aparIkShak AchAryake upadeshase bhainsekA dhyAn karatA huA koI bholA puruSh agnAnake kAraN bhainseko aur apaneko ek karatA huA, ‘main gaganasparshI sIngomvAlA baDA bhainsA hUn’ aise adhyAsake kAraN manuShyochit jo kamareke dvAramense bAhar nikalanA usase chyut hotA huA us prakArake bhAvakA kartA pratibhAsit hotA hai, isIprakAr yah AtmA bhI agnAnake kAraN gneyagnAyakarUp parako aur apaneko ek karatA huA, ‘main paradravya hUn’ aise adhyAsake kAraN manake viShayabhUt kie gae dharma, adharma, AkAsh, kAl, pudgal aur anya jIvake dvArA (apanI)

1. Arambha = kArya; vyApAr; hinsAyukta vyApAr .