jadi so paradavvANi ya karejja NiyameN tammao hojja .
yadi khalvayamAtmA paradravyAtmakan karma kuryAt tadA pariNAmapariNAmibhAvAnyathAnup- patterniyamen tanmaya syAt; na cha dravyAntaramayatve dravyochchhedApattestanmayosti . tato vyApya- vyApakabhAven na tasya kartAsti . (uparokta) donon karma paradravyasvarUp hain, isaliye unamen antar na honese — karatA hai, aisA vyavahArI janonkA vyAmoh (bhrAnti, agnAn) hai .
bhAvArtha : — ghaT-paT, karma-nokarma ityAdi paradravyonko AtmA karatA hai aisA mAnanA so vyavahArI janonkA vyavahAr hai, agnAn hai ..98..
ab yah kahate hain ki vyavahArI janonkI yah mAnyatA satyArtha nahIn hai : —
gAthArtha : — [yadi cha ] yadi [sa ] AtmA [paradravyANi ] paradravyonko [kuryAt ] kare to vah [niyamen ] niyamase [tanmaya ] tanmay arthAt paradravyamay [bhavet ] ho jAye; [yasmAt na tanmaya ] kintu tanmay nahIn hai, [ten ] isaliye [sa ] vah [teShAn ] unakA [kartA ] kartA [na bhavati ] nahIn hai .
TIkA : — yadi nishchayase yah AtmA paradravyasvarUp karmako kare to, pariNAm-pariNAmIbhAv anya kisI prakArase na ban sakanese, vah (AtmA) niyamase tanmay (paradravyamay) ho jAye; parantu vah tanmay nahIn hai, kyonki koI dravya anyadravyamay ho jAye to us dravyake nAshakI Apatti ( – doSh) A jAyegA . isaliye AtmA vyApyavyApakabhAvase paradravyasvarUp karmakA kartA nahIn hai .
bhAvArtha : — yadi ek dravyakA kartA dUsarA dravya ho to donon dravya ek ho jAyen, kyonki
180