(rathoddhatA) indrajAlamidamevamuchchhalat puShkalochchalavikalpavIchibhi . yasya visphu raNamev tatkShaNan kRutsnamasyati tadasmi chinmaha ..91..
nayapakShakakShAko (nayapakShakI bhUmiko) [vyatItya ] ullanghan karake (tattvavettA) [anta bahi ] bhItar aur bAhar [samarasaikarasasvabhAvan ] samatA-rasarUpI ek ras hI jisakA svabhAv hai aise [anubhUtimAtram ekam svan bhAvam ] anubhUtimAtra ek apane bhAvako ( — svarUpako) [upayAti ] prApta karatA hai .90. ab nayapakShake tyAgakI bhAvanAkA antim kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [puShkal-ut-chal-vikalpa-vIchibhi uchchhalat ] vipul, mahAn, chanychal vikalparUpI tarangonke dvArA uThate hue [idm evam kRutsnam indrajAlam ] is samasta indrajAlako [yasya visphu raNam ev ] jisakA sphu raN mAtra hI [tatkShaNan ] tatkShaN [asyati ] uDA detA hai [tat chinmaha asmi ] vah chinmAtra tejapunyja main hUn .
bhAvArtha : — chaitanyakA anubhav hone par samasta nayonke vikalparUpI indrajAl usI kShaN vilayako prApta hotA hai; aisA chitprakAsh main hUn .91.
‘pakShAtikrAntakA svarUp kyA hai ?’ isake uttarasvarUp gAthA kahate hain : —
gAthArtha : — [nayapakShaparihIna ] nayapakShase rahit jIv, [samayapratibaddha ] samayase pratibaddha
226