yato yasyaiv yathoditan bhedavignAnamasti sa ev tatsadbhAvAt gnAnI sannevan jAnAti — yathA prachaNDapAvakaprataptamapi suvarNan na suvarNatvamapohati tathA prachaNDakarmavipAkopaShTabdhamapi gnAnan na gnAnatvamapohati, kAraNasahasreNApi svabhAvasyApoDhumashakyatvAt; tadapohe tanmAtrasya vastun evochchhedAt; na chAsti vastUchchheda, sato nAshAsambhavAt . evan jAnanshcha karmAkrAntopi na rajyate, na dveShTi, na muhyati, kintu shuddhamAtmAnamevopalabhate . yasya tu yathoditan bhedavignAnan nAsti sa tadabhAvAdagnAnI sannagnAnatamasAchchhannatayA chaitanyachamatkAramAtramAtmasvabhAvamajAnan rAgamevAtmAnan manyamAno rajyate dveShTi muhyati cha, na jAtu shuddhamAtmAnamupalabhate . tato bhedavignAnAdev shuddhAtmopalambha . huA bhI [tan ] apane [ka nak bhAvan ] suvarNatvako [na parityajati ] nahIn chhoDatA [tathA ] isIprakAr [gnAnI ] gnAnI [ka rmodayatapta tu ] ka rmake udayase tapta hotA huA bhI [gnAnitvam ] gnAnitvako [na jahAti ] nahIn chhoDatA — [evan ] aisA [gnAnI ] gnAnI [jAnAti ] jAnatA hai, aur [agnAnI ] agnAnI [agnAnatamovachchhanna ] agnAnAndhakArase AchchhAdit honese [AtmasvabhAvam ] AtmAke svabhAvako [ajAnan ] na jAnatA huA [rAgam ev ] rAgako hI [AtmAnam ] AtmA [manute ] mAnatA hai .
TIkA : — jise U par kahA gayA aisA bhedavignAn hai vahI usake (bhedavignAnake) sadbhAvase gnAnI hotA huA isaprakAr jAnatA hai : — jaise prachaNDa agnike dvArA tapta hotA huA suvarNa bhI suvarNatvako nahIn chhoDatA usIprakAr prachaNDa karmodayake dvArA ghirA huA hone par bhI (vighna kiyA jAy to bhI) gnAn gnAnatvako nahIn chhoDatA, kyonki hajAr kAraNonke ekatrit hone par bhI svabhAvako chhoDanA ashakya hai; use chhoD dene par svabhAvamAtra vastukA hI uchchhed ho jAyegA, aur vastukA uchchhed to hotA nahIn hai, kyonki satkA nAsh honA asambhav hai . aisA jAnatA huA gnAnI karmase AkrAnta ( – ghirA huA) hotA huA bhI rAgI nahIn hotA, dveShI nahIn hotA, mohI nahIn hotA, kintu vah shuddha AtmAkA hI anubhav karatA hai . aur jise uparokta bhedavignAn nahIn hai vah usake abhAvase agnAnI hotA huA, agnAnAndhakAr dvArA AchchhAdit honese chaitanyachamatkAramAtra AtmasvabhAvako na jAnatA huA, rAgako hI AtmA mAnatA huA, rAgI hotA hai, dveShI hotA hai, mohI hotA hai, kintu shuddha AtmAkA kinchitmAtra bhI anubhav nahIn karatA . ata siddha huA ki bhedavignAnase hI shuddha AtmAkI upalabdhi (-anubhav) hotI hai .