poggalakamman rAgo tassa vivAgodao havadi eso .
asti kil rAgo nAm pudgalakarma, tadudayavipAkaprabhavoyan rAgarUpo bhAva, na punarmam svabhAva . eSh TankotkIrNaikagnAyakabhAvoham .
evamev cha rAgapadaparivartanen dveShamohakrodhamAnamAyAlobhakarmanokarmamanovachanakAy- shrotrachakShurghrANarasanasparshanasUtrANi ShoDash vyAkhyeyAni, anayA dishA anyAnyapyUhyAni .
evan cha samyagdRuShTi svan jAnan rAgan munychanshcha niyamAjgnAnavairAgyasampanno bhavati —
gAthArtha : — [rAga ] rAg [pudgalakarma ] pudgalakarma hai, [tasya ] usakA [vipAkodaya ] vipAkarUp uday [eSha bhavati ] yah hai, [eSha ] yah [mam bhAva ] merA bhAv [na tu ] nahIn hai; [aham ] mainn to [khalu ] nishchayase [eka ] ek [gnAyakabhAva ] gnAyakabhAv hUn .
TIkA : — vAstavamen rAg nAmak pudgalakarma hai usake vipAkase utpanna huA yah rAgarUp bhAv hai, yah merA svabhAv nahIn hai; main to yah (pratyakSha anubhavagochar) TankotkIrNa ek gnAyakabhAv hUn . (isaprakAr samyagdRuShTi visheShatayA svako aur parako jAnatA hai .)
aur isIprakAr ‘rAg’ padako badalakar usake sthAn par dveSh, moh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, ghrAN, rasan aur sparshan — ye shabda rakhakar solah sUtra vyAkhyAnarUp karanA, aur isI upadeshase dUsare bhI vichAranA ..199..
isaprakAr samyagdRuShTi apaneko jAnatA aur rAgako chhoDatA huA niyamase gnAnavairAgyasampanna hotA hai — yah is gAthA dvArA kahate hain : —