gnAnan tatsvayamev shAshvatatayA nochchhidyate jAtuchit .
nishshank satatan svayam sa sahajan gnAnan sadA vindati ..159..
bhay ka hAnse ho sakatA hai ? [sa svayam satatan nishshanka sahajan gnAnan sadA vindati ] vah to svayam
nirantar nishank vartatA huA sahaj gnAnakA sadA anubhav karatA hai .
bhAvArtha : — ‘gupti’ arthAt jisamen koI chor ityAdi pravesh na kar sake aisA kilA, bhonyarA (talaghar) ityAdi; usamen prANI nirbhayatAse nivAs kar sakatA hai . aisA gupta pradesh na ho aur khulA sthAn ho to usamen rahanevAle prANIko aguptatAke kAraN bhay rahatA hai . gnAnI jAnatA hai ki — vastuke nij svarUpamen koI dUsarA pravesh nahIn kar sakatA, isaliye vastukA svarUp hI vastukI param gupti arthAt abhedya kilA hai . puruShakA arthAt AtmAkA svarUp gnAn hai; us gnAnasvarUpamen rahA huA AtmA gupta hai, kyonki gnAnasvarUpamen dUsarA koI pravesh nahIn kar sakatA . aisA jAnanevAle gnAnIko aguptatAkA bhay kahAnse ho sakatA hai ? vah to nishank vartatA huA apane svAbhAvik gnAnasvarUpakA nirantar anubhav karatA hai .158.
ab maraNabhayakA kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [prANochchhedam maraNan udAharanti ] prANonke nAshako (log) maraN ka hate hain . [asya Atmana prANA kil gnAnan ] nishchayase AtmAke prAN to gnAn hai . [tat svayamev shAshvatatayA jAtuchit na uchchhidyate ] vah (gnAn) svayamev shAshvat honese usakA ka dApi nAsh nahIn hotA; [ata tasya maraNan kinchan na bhavet ] isaliye AtmAkA maraN kinychitmAtra bhI nahIn hotA . [gnAnina tad- bhI kuta ] ata (aisA jAnanevAle) gnAnIko maraNakA bhay ka hAnse ho sakatA hai ? [sa svayam satatan nishshank : sahajan gnAnan sadA vindati ] vah to svayam nirantar nishank vartatA huA sahaj gnAnakA sadA anubhav karatA hai .
bhAvArtha : — indriyAdi prANonke nAsh honeko log maraN kahate hain . kintu paramArthata AtmAke indriyAdik prAN nahIn hain, usake to gnAn prAN hain . gnAn avinAshI hai — usakA nAsh nahIn hotA; ata AtmAko maraN nahIn hai . gnAnI aisA jAnatA hai, isaliye use maraNakA bhay nahIn hai; vah to nishank vartatA huA apane gnAnasvarUpakA nirantar anubhav karatA hai .159.
354