Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 9 of 642
PDF/HTML Page 42 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
pUrvarang
9

sadbhAvAchchAkAshadharmAdharmakAlapudgalebhyo bhinnotyantamanantadravyasank repi svarUpAdaprachyavanATTankotkIrNa- chitsvabhAvo jIvo nAm padArtha sa samaya, samayat ekatven yugapajjAnAti gachchhati cheti nirukte ayan khalu yadA sakalabhAvasvabhAvabhAsanasamarthavidyAsamutpAdakavivek jyotirudgamanAtsamasta- paradravyAtprachyutya dRushignaptisvabhAvaniyatavRuttirUpAtmatattvaikatvagatatven vartate tadA darshanagnAn- chAritrasthitatvAtsvamekatven yugapajjAnan gachchhanshcha svasamay iti, yadA tvanAdyavidyAkandalImUl- kandAyamAnamohAnuvRuttitantratayA dRushignaptisvabhAvaniyatavRuttirUpAdAtmatattvAtprachyutya paradravyapratyay- moharAgadveShAdibhAvaikatvagatatven vartate tadA pudgalakarmapradeshasthitatvAtparamekatven yugapajjAnan gachchhanshcha parasamay iti pratIyate . evan kil samayasya dvaividhyamuddhAvati . ekarUpatA prApta kI haiaisA hai (arthAt jisamen anek vastuonke AkAr pratibhAsit hote hain, aise ek gnAnake AkArarUp hai) . (is visheShaNase, gnAn apaneko hI jAnatA hai, parako nahIn isaprakAr ekAkArako hI mAnanevAlekA tathA apaneko nahIn jAnatA kintu parako hI jAnatA hai isaprakAr anekAkArako hI mAnanevAlAkA, vyavachchhed ho gayA .) aur vah, anya dravyonke jo vishiShTa guNavagAhan-gati sthiti-vartanAhetutva aur rUpitva hainunake abhAvake kAraN aur asAdhAraN chaitanyarUpatA-svabhAvake sadbhAvake kAraN AkAsh, dharma, adharma, kAl aur pudgalin pAnch dravyonse bhinna hai . (is visheShaNase ek brahmavastuko hI mAnanevAlekA khaNDan ho gayA .) aur vah, ananta dravyonke sAth atyanta ekakShetrAvagAharUp hone par bhI, apane svarUpase na chhUTanese TankotkIrNa chaitanyasvabhAvarUp hai . (is visheShaNase vastusvabhAvakA niyam batAyA hai .)aisA jIv nAmak padArtha samay hai .

jab yah (jIv), sarva padArthonke svabhAvako prakAshit karanemen samartha kevalagnAnako utpanna karanevAlI bhedagnAnajyotikA uday honese, sarva paradravyonse chhUTakar darshanagnAnasvabhAvamen niyat vRuttirUp (astitvarUp) Atmatattvake sAth ekatvarUpamen lIn hokar pravRutti karatA hai tab darshan-gnAn-chAritramen sthit honese yugapad svako ekatvapUrvak jAnatA tathA sva-rUpase ekatvapUrvak pariNamatA huA vah ‘svasamay’ hai, isaprakAr pratIt kiyA jAtA hai; kintu jab vah, anAdi avidyArUpI keleke mUlakI gAnThakI bhAnti jo (puShTa huA) moh usake udayAnusAr pravRuttikI AdhInatAse, darshan-gnAnasvabhAvamen niyat vRuttirUp Atmatattvase chhUTakar paradravyake nimittase utpanna moharAgadveShAdi bhAvommen ekatArUpase lIn hokar pravRutta hotA hai tab pudgalakarmake (kArmANaskandharUp) pradeshommen sthit honese yugapad parako ekatvapUrvak jAnatA aur pararUpase ekatvapUrvak pariNamit hotA huA ‘parasamay’ hai, isaprakAr pratIti kI jAtI hai . isaprakAr jIv nAmak padArthakI svasamay aur parasamayarUp dvividhatA pragaT hotI hai .

2