ko NAm bhaNijja buho NAdun savve parAie bhAve . majjhamiNan ti ya vayaNan jANanto appayan suddhan ..300..
yo hi parAtmanorniyatasvalakShaNavibhAgapAtinyA pragnayA gnAnI syAt, sa khalvekan chinmAtran bhAvamAtmIyan jAnAti, sheShAnshcha sarvAnev bhAvAn parakIyAn jAnAti . evan cha jAnan kathan parabhAvAnmamAmI iti brUyAt ? parAtmanornishchayen svasvAmisambandhasyAsambhavAt . ata sarvathA chidbhAv ev gRuhItavya, sheShA sarve ev bhAvA prahAtavyA iti siddhAnta .
gAthArtha : — [sarvAn bhAvAn ] sarva bhAvonko [parakIyAn ] dUsaronke [gnAtvA ] jAnakar [ka nAm budha ] kaun gnAnI, [AtmAnam ] apaneko [shuddham ] shuddha [jAnan ] jAnatA huA, [idam mam ] ‘yah merA hai’ ( – ‘yah bhAv mere hain’) [iti cha vachanam ] aisA vachan [bhaNet ] bolegA ?
TIkA : — jo (puruSh) parake aur AtmAke niyat svalakShaNonke vibhAgamen paDanevAlI pragnAke dvArA gnAnI hotA hai, vah vAstavamen ek chinmAtra bhAvako apanA jAnatA hai aur sheSh sarva bhAvonko dUsaronke jAnatA hai . aisA jAnatA huA (vah puruSh) parabhAvonko ‘yah mere hain’ aisA kyon kahegA ? (nahIn kahegA;) kyonki paramen aur apanemen nishchayase svasvAmisambandhakA asambhav hai . isaliye, sarvathA chidbhAv hI (ekamAtra) grahaN karane yogya hai, sheSh samasta bhAv chhoDane yogya hain — aisA siddhAnta hai .
bhAvArtha : — lokamen bhI yah nyAy hai ki — jo subuddhi aur nyAyavAn hotA hai vah dUsareke dhanAdiko apanA nahIn kahatA . isIprakAr jo samyaggnAnI hai, vah samasta paradravyonko apanA nahIn mAnatA . kintu apane nijabhAvako hI apanA jAnakar grahaN karatA hai ..300..
ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hain : —