Samaysar-Hindi (English transliteration). Kalash: 189.

< Previous Page   Next Page >


Page 451 of 642
PDF/HTML Page 484 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
mokSha adhikAr
451
(vasantatilakA)
yatra pratikramaNamev viShan praNItan
tatrApratikramaNamev sudhA kuta syAt
.
tatkin pramAdyati jana prapatannadhodha
kin nordhvamUrdhvamadhirohati niShpramAda
..189..

yahAn nishchayanayase pratikramaNAdiko viShakumbha kahA aur apratikramaNAdiko amRutakumbha kahA, isaliye yadi koI viparIt samajhakar pratikramaNAdiko chhoDakar pramAdI ho jAye to use samajhAneke lie kalasharUp kAvya kahate hain :

shlokArtha :[yatra pratikramaNam ev viShan praNItan ] (he bhAI !) jahAn pratikra maNako hI viSh ka hA hai, [tatra apratikramaNam ev sudhA kuta syAt ] vahAn apratikra maN amRut ka hAnse ho sakatA hai ? (arthAt nahIn ho sak tA .) [tat ] tab phi ra [jana adha adha prapatan kin pramAdyati ] manuShya nIche hI nIche girate hue pramAdI kyon hote hain ? [niShpramAda ] niShpramAdI hote hue [U rdhvam U rdhvam kin na adhirohati ] U par hI U par kyon nahIn chaDhate ?

bhAvArtha :agnAnAvasthAmen jo apratikramaNAdi hote hain unakI to bAt hI kyA ? kintu yahAn to, shubhapravRuttirUp dravyapratikramaNAdikA pakSha chhuDAneke lie unhen (dravyapratikramaNAdiko) to nishchayanayakI pradhAnatAse viShakumbha kahA hai, kyonki ve karmabandhake hI kAraN hain, aur pratikramaN-apratikramaNAdise rahit aisI tIsarI bhUmi, jo ki shuddha AtmasvarUp hai tathA pratikramaNAdise rahit honese apratikramaNAdirUp hai, use amRutakumbha kahA hai arthAt vahAnke apratikramaNAdiko amRutakumbha kahA hai . tRutIy bhUmi par chaDhAneke liye AchAryadevane yah upadesh diyA hai . pratikramaNAdiko viShakumbha kahanekI bAt sunakar jo log ulTe pramAdI hote hain unake sambandhamen AchArya kahate hain ki‘yah log nIche hI nIche kyon girate hain ? tRutIy bhUmimen U par hI U par kyon nahIn chaDhate ?’ jahAn pratikramaNako viShakumbha kahA hai vahAn niShedharUp apratikramaN hI amRutakumbha ho sakatA hai, agnAnIkA nahIn . isaliye jo apratikramaNAdi amRutakumbha kahe hain ve agnAnIke apratikramaNAdi nahIn jAnane chAhie, kintu tIsarI bhUmike shuddha AtmAmay jAnane chAhie .189.

ab is arthako dRuDh karatA huA kAvya kahate hain :