bhavati . yadA tvayamev pratiniyatasvalakShaNanirgnAnAt prakRitisvabhAvamAtmano bandhanimittan munychati, tadA svaparayorvibhAgagnAnen gnAyako bhavati, svaparayorvibhAgadarshanen darshako bhavati, svaparayorvibhAgapariNatyA cha sanyato bhavati; tadaiv cha parAtmanorekatvAdhyAsasyAkaraNAdakartA bhavati .
apane ekatvakA adhyAs karanese kartA hai . aur jab yahI AtmA, (apane aur parake bhinna-bhinna) nishchit svalakShaNonke gnAnake (bhedagnAnake) kAraN, prakRitike svabhAvako — jo ki apaneko bandhakA nimitta hai usako — chhoDatA hai, tab sva-parake vibhAgagnAnase (bhedagnAnase) gnAyak hai, sva-parake vibhAgadarshanase (bhedadarshanase) darshak hai aur sva-parakI vibhAgapariNatise (bhedapariNatise) sanyat hai; aur tabhI sva-parake ekatvakA adhyAs na karanese akartA hai ..314-315..
bhAvArtha : — jab tak yah AtmA sva-parake lakShaNako nahIn jAnatA tab tak vah bhedagnAnake abhAvake kAraN karmaprakRitike udayako apanA samajhakar pariNamit hotA hai, isaprakAr mithyAdRuShTi, agnAnI, asanyamI hokar, kartA hokar, karmakA bandha karatA hai . aur jab AtmAko bhedagnAn hotA hai tab vah kartA nahIn hotA, isaliye karmakA bandha nahIn karatA, gnAtAdraShTArUpase pariNamit hotA hai .
‘isaprakAr bhoktRutva bhI AtmAkA svabhAv nahIn hai’ is arthakA, AgAmI gAthAkA sUchak shlok kahate hain : —
shlokArtha : — [kartRutvavat ] kartRutvakI bhAnti [bhoktRutvan asya chita svabhAva smRuta na ] bhoktRutva bhI is chaitanyakA (chitsvarUp AtmAkA) svabhAv nahIn kahA hai . [agnAnAt ev ayan bhoktA ] vah agnAnase hI bhoktA hai, [tad-abhAvAt avedaka ] agnAnakA abhAv hone par vah abhokta hai .196.
ab isI arthako gAthA dvArA kahate hain : —
462