vyavahAravimUDho bhUtvA paradravyan mamedamiti pashyet tadA sopi nissanshayan paradravyamAtmAnan kurvANo mithyAdraShTirev syAt . atastattvan jAnan puruSha sarvamev paradravyan na mameti gnAtvA lokashramaNAnAn dvayeShAmapi yoyan paradravye kartRuvyavasAya sa teShAn samyagdarshanarahitatvAdev bhavati iti sunishchitan jAnIyAt .
sambandha ev sakalopi yato niShiddha .
pashyantvakartRu munayashcha janAshcha tattvam ..201..
vyavahAravimUDh hokar paradravyako ‘yah merA hai’ isaprakAr dekhe – mAne to us samay vah bhI nisanshayata arthAt nishchayata, paradravyako nijarUp karatA huA, mithyAdRuShTi hI hotA hai . isaliye tattvagna puruSh ‘samasta paradravya merA nahIn hai’ yah jAnakar, yah sunishchitatayA jAnatA hai ki — ‘lok aur shramaN — dononko jo yah paradravyamen kartRutvakA vyavasAy hai, vah unakI samyagdarshanarahitatAke kAraN hI hai’ .
bhAvArtha : — jo vyavahArase mohI hokar paradravyake kartRutvako mAnate hain, ve — laukikajan hon yA munijan hon — mithyAdRuShTi hI hain . yadi gnAnI bhI vyavahAramUDh hokar paradravyako ‘apanA’ mAnatA hai, to vah mithyAdRuShTi hI hotA hai ..324 se 327..
ab is arthakA kalasharUp kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — [yata ] kyonki [ih ] is lok men [ekasya vastuna anyatareN sArdhan sakala api sambandha ev niShiddha ] ek vastukA anya vastuke sAth sampUrNa sambandha hI niShedh kiyA gayA hai, [tat ] isaliye [vastubhede ] jahAn vastubhed hai arthAt bhinna vastuen hain vahAn [kartRukarmaghaTanA asti na ] ka rtAk rmaghaTanA nahIn hotI — [munaya cha janA cha ] isaprakAr munijan aur lauki ka jan [tattvam akartRu pashyantu ] tattvako ( – vastuke yathArtha svarUpako) ak rtA dekho, (yah shraddhAmen lAo ki — koI kisIkA ka rtA nahIn hai, paradravya parakA ak rtA hI hai) .201.
‘‘jo puruSh aisA vastusvabhAvakA niyam nahIn jAnate ve agnAnI hote hue karmako karate hain; isaprakAr bhAvakarmakA kartA agnAnase chetan hI hotA hai .’’ — is arthakA evan AgAmI gAthAonkA sUchak kalasharUp kAvya kahate hain : —
474