yathA khalu mlechchha svastItyabhihite sati tathAvidhavAchyavAchakasambandhAvabodhabahiShkRutatvAnna kinchidapi pratipadyamAno meSh ivAnimeShonmeShitachakShu prekShat ev, yadA tu sa ev tadetadbhAShA- sambandhaikArthagnenAnyen tenaiv vA mlechchhabhAShAn samudAy svastipadasyAvinAsho bhavato bhavatvityabhidheyan pratipAdyate tadA sadya evodyadamandAnandamayAshrujhalajjhalallochanapAtrastatpratipadyat ev; tathA kil lokopyAtmetyabhihite sati yathAvasthitAtmasvarUpaparignAnabahiShkRutatvAnna kinchidapi pratipadyamAno
ab yahAn puna yah prashna uThA hai ki — yadi aisA hai to ek paramArthakA hI upadesh denA chAhiye; vyavahAr kisaliye kahA jAtA hai ? isake uttarasvarUp gAthAsUtra kahate hain : —
gAthArtha : — [yathA ] jaise [anArya ] anArya (mlechchha) janako [anAryabhAShAn vinA tu ] anAryabhAShAke binA [grAhayitum ] kisI bhI vastukA svarUp grahaN karAneke liye [na api shakya ] koI samartha nahIn hai [tathA ] usIprakAr [vyavahAreN vinA ] vyavahArake binA [paramArthopadeshanam ] paramArthakA upadesh denA [ashakyam ] ashakya hai .
TIkA : — jaise kisI mlechchhase yadi koI brAhmaN ‘svasti’ aisA shabda kahe to vah mlechchha us shabdake vAchyavAchak sambandhako na jAnanese kuchh bhI na samajhakar us brAhmaNakI or menDhekI bhAnti Ankhen phADakar TakaTakI lagAkar dekhatA hI rahatA hai, kintu jab brAhmaNakI aur mlechchhakI bhAShAkA — dononkA artha jAnanevAlA koI dUsarA puruSh yA vahI brAhmaN mlechchhabhAShA bolakar use samajhAtA hai ki ‘svasti’ shabdakA artha yah hai ki ‘‘terA avinAshI kalyAN ho’’, tab tatkAl hI utpanna honevAle atyanta Anandamay ashruonse jisake netra bhar jAte hain aisA vah mlechchha is ‘svasti’ shabdake arthako samajh jAtA hai; isIprakAr vyavahArIjan bhI ‘AtmA’ shabdake