Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 507 of 642
PDF/HTML Page 540 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
sarvavishuddhagnAn adhikAr
507

yasyA seTikA bhavati ? na khalvanyA seTikA seTikAyA, kintu svasvAmyanshAvevAnyau . kimatra sAdhyan svasvAmyanshavyavahAreN ? na kimapi . tarhi na kasyApi seTikA, seTikA seTikaiveti nishchaya . yathAyan draShTAntastathAyan dArShTAntik :chetayitAtra tAvad gnAnaguNanirbharasvabhAvan dravyam . tasya tu vyavahAreN gneyan pudgalAdi paradravyam . athAtra pudgalAde paradravyasya gneyasya gnAyakashchetayitA kin bhavati kin na bhavatIti tadubhayatattva- sambandho mImAnsyateyadi chetayitA pudgalAderbhavati tadA yasya yadbhavati tattadev bhavati yathAtmano gnAnan bhavadAtmaiv bhavatIti tattvasambandhe jIvati chetayitA pudgalAderbhavan pudgalAdirev bhavet; evan sati chetayitu svadravyochchheda . na cha dravyAntar- sankra masya pUrvamev pratiShiddhatvAddravyasyAstyuchchheda . tato na bhavati chetayitA pudgalAde . yadi na bhavati chetayitA pudgalAdestarhi kasya chetayitA bhavati ? chetayiturev chetayitA bhavati . nanu kataronyashchetayitA chetayituryasya chetayitA bhavati ? na jAyegA . parantu dravyakA uchchhed to nahIn hotA, kyonki ek dravyakA anya dravyarUpamen sankramaN honekA to pahale hI niShedh kiyA gayA hai . isase (yah siddha huA ki) kalaI dIvAr-AdikI nahIn hai . (ab Age aur vichAr karate hain :) yadi kalaI dIvAr-AdikI nahIn hai, to kalaI kisakI hai ? kalaIkI hI kalaI hai . (is) kalaIse bhinna aisI dUsarI kaunasI kalaI hai ki jisakI (yah) kalaI hai ? (is) kalaIse bhinna anya koI kalaI nahIn hai, kintu ve do sva-svAmirUp ansh hI hain . yahAn sva-svAmirUp anshonke vyavahArase kyA sAdhya hai ? kuchh bhI sAdhya nahIn hai . tab phi ra kalaI kisIkI nahIn hai, kalaI kalaI hI haiyah nishchay hai . (isaprakAr dRuShTAnta kahA .) jaise yah dRuShTAnta hai, usIprakAr yahAn yah dArShTAnta hai :is jagatamen chetayitA hai (chetanevAlA arthAt AtmA hai) vah gnAnaguNase paripUrNa svabhAvavAlA dravya hai . pudgalAdikA paradravya vyavahArase us chetayitAkA, (AtmAkA) gney (gnAt hone yogya) hai . ab, ‘gnAyak (jAnanevAlA) chetayitA, gney jo pudgalAdikA paradravya unakA hai yA nahIn ?’isaprakAr yahAn un dononke tAttvik sambandhakA vichAr karate hain :yadi chetayitA pudgalAdikA ho to kyA ho isakA pratham vichAr karate hain : ‘jisakA jo hotA hai vah vahI hotA hai, jaise AtmAkA gnAn honese gnAn vah AtmA hI hai; ‘aisA tAttvik sambandha jIvit (vidyamAn) honese, chetayitA yadi pudgalAdikA ho to chetayitA vah pudgalAdikA hI hove (arthAt chetayitA pudgalAdisvarUp hI honA chAhie, pudgalAdise bhinna dravya nahIn honA chAhie); aisA hone par, chetayitAke svadravyakA uchchhed ho jAyegA . kintu dravyakA uchchhed to nahIn hotA, kyonki ek dravyakA anya dravyarUpamen sankramaN honekA to pahale hI niShedh kar diyA hai . isaliye (yah siddha huA ki) chetayitA pudgalAdikA