Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 574 of 642
PDF/HTML Page 607 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
hAnopAdAnashUnyan sAkShAtsamayasArabhUtan paramArtharUpan shuddhan gnAnamekamavasthitan draShTavyam .
(nishchal) dekhanA (arthAt pratyakSha svasamvedanase anubhav karanA) chAhie.

bhAvArtha :yahAn gnAnako samasta paradravyonse bhinna aur apanI paryAyonse abhinna batAyA hai, isalie ativyApti aur avyApti nAmak lakShaN-doSh dUr ho gaye. AtmAkA lakShaN upayog hai, aur upayogamen gnAn pradhAn hai; vah (gnAn) anya achetan dravyommen nahIn hai, isaliye vah ativyAptivAlA nahIn hai, aur apanI sarva avasthAommen hai; isalie avyAptivAlA nahIn hai. isaprakAr gnAnalakShaN kahanese ativyApti aur avyApti doSh nahIn Ate.

yahAn gnAnako hI pradhAn karake AtmAkA adhikAr hai, kyonki gnAnalakShaNase hI AtmA sarva paradravyonse bhinna anubhavagochar hotA hai. yadyapi AtmAmen ananta dharma hain, tathApi unamense kitane hI to chhadmasthake anubhavagochar hI nahIn hain. un dharmonke kahanese chhadmastha gnAnI AtmAko kaise pahichAn sakatA hai ? aur kitane hI dharma anubhavagochar hain, parantu unamense kitane hI toastitva, vastutva, prameyatva Adi toanya dravyonke sAth sAmAnya arthAt samAn hI hain, isaliye unake kahanese pRuthak AtmA nahIn jAnA jA sakatA, aur kitane hI (dharma) paradravyake nimittase huye hain unhen kahanese paramArthabhUt AtmAkA shuddha svarUp kaise jAnA jA sakatA hai ? isalie gnAnake kahanese hI chhadmastha gnAnI AtmAko pahichAn sakatA hai.

yahAn gnAnako AtmAkA lakShaN kahA hai itanA hI nahIn, kintu gnAnako hI AtmA kahA hai; kyonki abhedavivakShAmen guNaguNIkA abhed honese, gnAn hai so hI AtmA hai. abhedavivakShAmen chAhe gnAn kaho yA AtmAkoI virodh nahIn hai; isaliye yahAn gnAn kahanese AtmA hI samajhanA chAhie.

TIkAmen antamen yah kahA gayA hai kijo, apanemen anAdi agnAnase honevAlI shubhAshubh upayogarUp parasamayakI pravRuttiko dUr karake, samyagdarshan-gnAn-chAritramen pravRuttirUp svasamayako prApta karake, aise svasamayarUp pariNamanasvarUp mokShamArgamen apaneko pariNamit karake, sampUrNavignAnaghanasvabhAvako prApta huA hai, aur jisamen koI tyAg-grahaN nahIn hai, aise sAkShAt samayasArasvarUp, paramArthabhUt, nishchal rahA huA, shuddha, pUrNa gnAnako (pUrNa Atmadravyako) dekhanA chAhie. yahAn ‘dekhanA’ tIn prakArase samajhanA chAhie. (1) shuddhanayakA gnAn karake pUrNa gnAnakA shraddhAn karanA so pratham prakArakA dekhanA hai. vah avirat Adi avasthAmen bhI hotA hai. (2) gnAn-shraddhAn honeke bAd bAhya sarva parigrahakA tyAg karake usakA (pUrNa gnAnakA) abhyAs karanA, upayogako gnAnamen hI sthir karanA, jaisA shuddhanayase

574