sIdatyev bahi patantamabhita pashyanpumAnsan pashu .
stiShThatyAtmanikhAtabodhyaniyatavyApArashakti rbhavan ..254..
jAnan ] samasta vastuommen paradravyasvarUpase nAstitvako jAnatA huA, [nirmal-shuddha-bodh-mahimA ]
jisakI shuddhagnAnamahimA nirmal hai aisA vartatA huA, [svadravyam ev Ashrayet ] svadravyakA hI
Ashray karatA hai.
bhAvArtha : — ekAntavAdI AtmAko sarvadravyamay mAnakar, AtmAmen jo paradravyakI apekShAse nAstitva hai usakA lop karatA hai; aur syAdvAdI to samasta padArthomen paradravyakI apekShAse nAstitva mAnakar nij dravyamen ramatA hai.
shlokArtha : — [pashu ] pashu arthAt sarvathA ekAntavAdI agnAnI, [bhinna-kShetra-niShaNNa- bodhya-niyat-vyApAr-niShTha ] bhinna kShetramen rahe hue gneyapadArthommen jo gney-gnAyak sambandharUp nishchit vyApAr hai usamen pravartatA huA, [pumAnsam abhita bahi patantam pashyan ] AtmAko sampUrNatayA bAhar (parakShetramen) paDatA dekhakar ( – svakShetrase AtmAkA astitva na mAnakar) [sadA sIdati ev ] sadA nAshako prApta hotA hai; [syAdvAdavedI puna ] aur syAdvAdake jAnanevAle to [svakShetra-astitayA niruddha-rabhasa ] svakShetrase astitvake kAraN jisakA veg rukA huA hai aisA hotA huA (arthAt svakShetramen vartatA huA), [Atma-nikhAt-bodhya-niyat-vyApAr-shakti bhavan ] AtmAmen hI AkArarUp hue gneyommen nishchit vyApArakI shaktivAlA hokar, [tiShThati ] TikatA hai — jItA hai (nAshako prApta nahIn hotA).
bhAvArtha : — ekAntavAdI bhinna kShetramen rahe hue gney padArthonko jAnaneke kAryamen pravRutta hone par AtmAko bAhar paDatA hI mAnakar, (svakShetrase astitva na mAnakar), apaneko naShTa karatA hai; aur syAdvAdI to, ‘parakShetramen rahe hue gneyonko jAnatA huA apane kShetramen rahA huA AtmA svakShetrase astitva dhAraN karatA hai’ aisA mAnatA huA TikatA hai — nAshako prApta nahIn hotA.