Samaysar-Hindi (English transliteration). Kalash: 277.

< Previous Page   Next Page >


Page 626 of 642
PDF/HTML Page 659 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
(shArdUlavikrIDit)
yasmAd vdaitamabhUtpurA svaparayorbhUtan yatotrAntaran
rAgadveShaparigrahe sati yato jAtan kriyAkArakai
.
bhunjAnA cha yatonubhUtirakhilan khinnA kriyAyA phalan
tadvignAnaghanaughamagnamadhunA kinchinna kinchitkil
..277..

(yadi ‘vat’ na rakhakar ‘amRutachandrarUp jyoti’ artha kiyA jAy to bhedarUpak alangkAr hotA hai. aur ‘amRutachandrajyoti’ hI AtmAkA nAm kahA jAy to abhedarUpak alangkAr hotA hai.)

AtmAko amRutamay chandramAke samAn kahane par bhI, yahAn kahe gaye visheShaNonke dvArA AtmAkA chandramAke sAth vyatirek bhI hai; kyonki ‘dhvastamoh’ visheShaN agnAnAndhakArakA dUr honA batalAtA hai, ‘vimalapUrNa’ visheShaN lAnchhanarahitatA tathA pUrNatA batalAtA hai, ‘nisapatnasvabhAv’ visheShaN rAhubimbase tathA bAdal Adise AchchhAdit na honA batalAtA hai, aur ‘samantAt jvalatu’ sarva kShetra aur sarva kAlamen prakAsh karanA batalAtA hai; chandramA aisA nahIn hai.

is shlokamen TIkAkAr AchAryadevane apanA ‘amRutachandra’ nAm bhI batAyA hai. samAs badalakar artha karanese ‘amRutachandra’ ke aur ‘amRutachandrajyoti’ke anek artha hote hain jo ki yathAsambhav jAnane chAhiye.276.

ab, shrImAn amRutachandrAchAryadev do shlok kahakar is samayasAragranthakI ‘AtmakhyAti’ nAmak TIkA samApta karate hain.

‘agnAnadashAmen AtmA svarUpako bhUlakar rAgadveShamen pravRutta hotA thA, paradravyakI kriyAkA kartA banatA thA, kriyAke phalakA bhoktA hotA thA,ityAdi bhAv karatA thA; kintu ab gnAnadashAmen ve bhAv kuchh bhI nahIn hain aisA anubhav kiyA jAtA hai.isI arthakA pratham shlok kahate hain :

shlokArtha :[yasmAt ] jisase (arthAt jis parasanyogarUp bandhaparyAyajanit agnAnase) [pUrA ] pratham [sva-parayo dvaitam abhUt ] apanA aur parakA dvait huA (arthAt svaparake mishritapanArUp bhAv huA), [yata atra antaran bhUtan ] dvaitabhAv hone par jisase svarUpamen antar paD gayA (arthAt bandhaparyAy hI nijarUp gnAt huI), [yata rAg-dveSh-parigrahe sati ] svarUpamen antar paDane par jisase rAgadveShakA grahaN huA, [kriyA-kArakai jAtan ] rAgadveShakA grahaN hone par jisase kriyAke kArak utpanna hue (arthAt kriyA aur karttA-karmAdi kArakonkA bhed paD gayA), [yata cha anubhUti kriyAyA akhilan phalan bhunyjAnA khinnA ] kArak utpanna hone par jisase anubhUti

626