salilaspRuShTatvaparyAyeNAnubhUyamAnatAyAn salilaspRuShTatvan bhUtArthamapyekAntata salilAspRushyan bisinIpatrasvabhAvamupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham, tathAtmanonAdibaddhasya baddhaspRuShTatva- paryAyeNAnubhUyamAnatAyAn baddhaspRuShTatvan bhUtArthamapyekAntata pudgalAspRushyamAtmasvabhAv- mupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham . yathA cha mRuttikAyA karakakarIrakarkarIkapAlAdi- paryAyeNAnubhUyamAnatAyAmanyatvan bhUtArthamapi sarvatopyaskhalantamekan mRuttikAsvabhAvamupetyAnu- bhUyamAnatAyAmabhUtArtham, tathAtmano nArakAdiparyAyeNAnubhUyamAnatAyAmanyatvan bhUtArthamapi sarvatopyaskhalantamek mAtmasvabhAvamupetyAnubhUyamAnatAyAmabhUtArtham . yathA cha vAridhervRuddhihAni-
jaise kamalinI-patra jalamen DUbA huA ho to usakA jalase sparshit honerUp avasthAse anubhav karanepar jalase sparshit honA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi jalase kinchitmAtra bhI na sparshit hone yogya kamalinI-patrake svabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar jalase sparshit honA abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr anAdi kAlase bandhe hue AtmAkA, pudgalakarmonse bandhane — sparshit honerUp avasthAse anubhav karanepar baddhaspRuShTatA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi pudgalase kinchitmAtra bhI sparshit na hone yogya AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar baddhaspRuShTatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
tathA jaise miTTIkA, kamaNDal, ghaDA, jhArI, sakorA ityAdi paryAyonse anubhav karanepar anyatva bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi sarvata askhalit ( – sarva paryAyabhedonse kinchitmAtra bhI bhedarUp na honevAle aise) ek miTTIke svabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar anyatva abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr AtmAkA, nArak Adi paryAyonse anubhav karanepar (paryAyonke anya-anyatvarUp) anyatva bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi sarvata askhalit ( – sarva paryAyabhedonse kinchitmAtra bhI bhedarUp na honevAle aise) ek chaitanyAkAr AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar anyatva abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
jaise samudrakA, vRuddhihAnirUp avasthAse anubhav karanepar aniyatatA (anishchitatA) bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi nitya-sthir samudrasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar aniyatatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai; isIprakAr AtmAkA, vRuddhihAnirUp paryAyabhedonse anubhav karanepar aniyatatA bhUtArtha hai — satyArtha hai, tathApi nitya-sthir (nishchal) AtmasvabhAvake samIp jAkar anubhav karanepar aniyatatA abhUtArtha hai — asatyArtha hai .
jaise suvarNakA, chikanApan, pIlApan, bhArIpan ityAdi guNarUp bhedonse anubhav karanepar
38