Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 40 of 642
PDF/HTML Page 73 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-

pariNAmonkar sahit vah sukhadukharUp dikhAI detA hai . yah sab ashuddhadravyArthikarUp vyavahAranayakA viShay hai . is dRuShTi (apekShA)se dekhA jAye to yah sab satyArtha hai . parantu AtmAkA ek svabhAv is nayase grahaN nahIn hotA, aur ek svabhAvako jAne binA yathArtha AtmAko kaise jAnA jA sakatA hai ? isalie dUsare nayakousake pratipakShI shuddhadravyArthik nayakograhaN karake, ek asAdhAraN gnAyakamAtra AtmAkA bhAv lekar, use shuddhanayakI dRuShTise sarva paradravyonse bhinna, sarva paryAyommen aikAkAr, hAnivRuddhise rahit, visheShonse rahit aur naimittik bhAvonse rahit dekhA jAye to sarva (pAnch) bhAvonse jo anekaprakAratA hai vah abhUtArtha haiasatyArtha hai .

yahAn yah samajhanA chAhie ki vastukA svarUp ananta dharmAtmak hai, vah syAdvAdase yathArtha siddha hotA hai . AtmA bhI ananta dharmavAlA hai . usake kuchh dharma to svAbhAvik hain aur kuchh pudgalake sanyogase hote hain . jo karmake sanyogase hote hain, unase to AtmAkI sAnsArik pravRutti hotI hai aur tatsambandhI jo sukh-dukhAdi hote hain unhen bhogatA hai . yah, is AtmAkI anAdikAlIn agnAnase paryAyabuddhi hai; use anAdi-ananta ek AtmAkA gnAn nahIn hai . ise batAnevAlA sarvagnakA Agam hai . usamen shuddhadravyArthik nayase yah batAyA hai ki AtmAkA ek asAdhAraN chaitanyabhAv hai jo ki akhaNDa nitya aur anAdinidhan hai . use jAnanese paryAyabuddhikA pakShapAt miT jAtA hai . paradravyonse, unake bhAvonse aur unake nimittase honevAle apane vibhAvonse apane AtmAko bhinna jAnakar jIv usakA anubhav karatA hai tab paradravyake bhAvonsvarUp pariNamit nahIn hotA; isalie karma bandha nahIn hotA aur sansArase nivRutta ho jAtA hai . isaliye paryAyArthikarUp vyavahAranayako gauN karake abhUtArtha (asatyArtha) kahA hai aur shuddha nishchayanayako satyArtha kahakar usakA Alamban diyA hai . vastusvarUpakI prApti honeke bAd usakA bhI Alamban nahIn rahatA . is kathanase yah nahIn samajh lenA chAhie ki shuddhanayako satyArtha kahA hai, isalie ashuddhanay sarvathA asatyArtha hI hai . aisA mAnanese vedAntamatavAle jo ki sansArako sarvathA avastu mAnate hain unakA sarvathA ekAnta pakSha A jAyegA aur usase mithyAtva A jAyegA, isaprakAr yah shuddhanayakA Alamban bhI vedAntiyonkI bhAnti mithyAdRuShTipanA lAyegA . isaliye sarva nayonkI kathanchit satyArthatAkA shraddhAn karanese hI samyagdRuShTi huA jA sakatA hai . isaprakAr syAdvAdako samajhakar jinamatakA sevan karanA chAhie, mukhya-gauN kathanako sunakar sarvathA ekAnta pakSha nahIn pakaDanA chAhie . is gAthAsUtrakA vivechan karate hue TIkAkAr AchAryane bhI kahA hai ki AtmA vyavahAranayakI dRuShTimen jo

40