vyavahAreN sAdhunA darshanagnAnachAritrANi nityamupAsyAnIti pratipAdyate . tAni punastrINyapi paramArthenAtmaik ev, vastvantarAbhAvAt . yathA devadattasya kasyachit gnAnan shraddhAnamanucharaNan cha devadattasvabhAvAnatikramAddevadatta ev, na vastvantaram; tathAtmanyapyAtmano gnAnan shraddhAnamanucharaNan chAtmasvabhAvAnatikramAdAtmaiv, na vastvantaram . tat AtmA ek evopAsya iti svayamev pradyotate . sa kil —
sevan karane yogya hai — isaprakAr svayam uddesh rakhakar dUsaronko vyavahArase pratipAdan karate hain ki ‘sAdhu puruShako darshan, gnAn, chAritra sadA sevan karane yogya hai’ . kintu paramArthase dekhA jAye to yah tInon ek AtmA hI hain, kyonki ve anya vastu nahIn — kintu AtmAkI hI paryAy hain . jaise kisI devadatta nAmak puruShake gnAn, shraddhAn aur AcharaN, devadattake svabhAvakA ullanghan na karanese, (ve) devadatta hI hain, — anya vastu nahIn, isIprakAr AtmAmen bhI AtmAke gnAn, shraddhAn aur AcharaN, AtmAke svabhAvakA ullanghan na karanese, AtmA hI hain — anya vastu nahIn . isaliye yah svayamev siddha hotA hai ki ek AtmA hI sevan karane yogya hai .
bhAvArtha : — darshan, gnAn, chAritra — tInon AtmAkI hI paryAy hain, koI bhinna vastu nahIn hain, isaliye sAdhu puruShonko ek AtmAkA hI sevan karanA yah nishchay hai aur vyavahArase dUsaronko bhI yahI upadesh karanA chAhie ..16..
ab, isI arthakA kalasharUp shlok kahate hain : —
shlokArtha : — [pramANata ] pramANadRuShTise dekhA jAye to [AtmA ] yah AtmA [samam mechaka amechaka cha api ] ek hI sAth anek avasthArUp (‘mechak’) bhI hai aur ek avasthArUp (‘amechak’) bhI hai, [darshan-gnAn-chAritrai tritvAt ] kyonki ise darshan-gnAn- chAritrase to tritva (tInapanA) hai aur [svayam ekatvata ] apanese apaneko ekatva hai .
bhAvArtha : — pramANadRuShTimen trikAlasvarUp vastu dravyaparyAyarUp dekhI jAtI hai, isaliye AtmAko bhI ek hI sAth ek-anekasvarUp dekhanA chAhie .16.
ab, nayavivakShA kahate hain : —