svayamevAnubhUyamAnepi bhagavatyanubhUtyAtmanyAtmanyanAdibandhavashAt parai samamekatvAdhyavasAyen vimUDhasyAyamahamanubhUtirityAtmagnAnan notplavate, tadabhAvAdagnAtakharashRungashraddhAnasamAnatvAt shraddhAnamapi notplavate, tadA samastabhAvAntaraviveken nishank mavasthAtumashakyatvAdAtmAnucharaNamanutplavamAnan nAtmAnan sAdhayatIti sAdhyasiddheranyathAnupapatti .
apatitamidamAtmajyotirudgachchhadachchham .
na khalu na khalu yasmAdanyathA sAdhyasiddhi ..20..
anubhavamen Anepar bhI anAdi bandhake vash par (dravyon)ke sAth ekatvake nishchayase mUDh – agnAnI janako ‘jo yah anubhUti hai vahI main hUn’ aisA AtmagnAn udit nahIn hotA aur usake abhAvase, agnAtakA shraddhAn gadheke sIngake shraddhAn samAn hai isalie, shraddhAn bhI udit nahIn hotA tab samasta anyabhAvonke bhedase AtmAmen nishank sthir honekI asamarthatAke kAraN AtmAkA AcharaN udit na honese AtmAko nahIn sAdh sakatA . isaprakAr sAdhya AtmAkI siddhikI anyathA anupapatti hai .
bhAvArtha : — sAdhya AtmAkI siddhi darshan-gnAn-chAritrase hI hai, anya prakArase nahIn . kyonki : — pahale to AtmAko jAne ki yah jo jAnanevAlA anubhavamen AtA hai so main hUn . isake bAd usakI pratItirUp shraddhAn hotA hai; kyonki jAne binA kisakA shraddhAn karegA ? tatpashchAt samasta anyabhAvonse bhed karake apanemen sthir ho . — isaprakAr siddhi hotI hai . kintu yadi jAne hI nahIn, to shraddhAn bhI nahIn ho sakatA; aur aisI sthitimen sthiratA kahAn karegA ? isaliye yah nishchay hai ki anya prakArase siddhi nahIn hotI ..17-18..
ab, isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hain : —
shlokArtha : — AchArya kahate hain ki — [anantachaitanyachihnan ] ananta (avinashvar) chaitanya jisakA chihna hai aisI [idam Atmajyoti ] is AtmajyotikA [satatam anubhavAma ] ham nirantar anubhav karate hain, [yasmAt ] kyonki [anyathA sAdhyasiddhi na khalu na khalu ] usake anubhavake binA anya prakArase sAdhya AtmAkI siddhi nahIn hotI . vah Atmajyoti aisI hai ki [katham api samupAttatritvam api ekatAyA apatitam ] jisane kisI prakArase tritva anggIkAr