yathA sparsharasagandhavarNAdibhAveShu pRuthubudhnodarAdyAkArapariNatapudgalaskandheShu ghaToyamiti, ghaTe cha sparsharasagandhavarNAdibhAvA pRuthubudhnodarAdyAkArapariNatapudgalaskandhAshchAmI iti vastvabhedenAnu- bhUtistathA karmaNi mohAdiShvantarangeShu nokarmaNi sharIrAdiShu bahiranggeShu chAtmatiraskAriShu pudgal- pariNAmeShvahamityAtmani cha karma mohAdayontarangA nokarma sharIrAdayo bahiranggAshchAtmatiraskAriNa pudgalapariNAmA amI iti vastvabheden yAvantan kAlamanubhUtistAvantan kAlamAtmA bhavatyapratibuddha . yadA kadAchidyathA rUpiNo darpaNasya svaparAkArAvabhAsinI svachchhataiv vahnerauShNyan jvAlA cha tathA nIrUpasyAtmana svaparAkArAvabhAsinI gnAtRutaiv pudgalAnAn karma nokarma cheti svata parato vA bhedavignAnamUlAnubhUtirutpatsyate tadaiv pratibuddho bhaviShyati .
gAthArtha : — [yAvat ] jab tak is AtmAkI [karmaNi ] gnAnAvaraNAdi dravyakarma, bhAvakarma [cha ] aur [nokarmaNi ] sharIrAdi nokarmamen [ahan ] ‘yah main hUn’ [cha ] aur [ahakan karma nokarma iti ] mujhamen (-AtmAmen) ‘yah karma-nokarma hain’ — [eShA khalu buddhi ] aisI buddhi hai, [tAvat ] tab tak [apratibuddha ] yah AtmA apratibuddha [bhavati ] hai .
TIkA : — jaise sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAvommen tathA chauDA tal, baDA udar Adike AkAr pariNat huye pudgalake skandhommen ‘yah ghaT hai’ isaprakAr, aur ghaDemen ‘yah sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAv tathA chauDA tal, baDA udar Adike AkArarUp pariNat pudgal-skandh hain ’ isaprakAr vastuke abhedase anubhUti hotI hai, isIprakAr karma – moh Adi antarangga (pariNAm) tathA nokarma — sharIrAdi bAhya vastuyen — ki jo (sab) pudgalake pariNAm hain aur AtmAkA tiraskAr karanevAle hain — unamen ‘yah main hUn’ isaprakAr aur AtmAmen ‘yah karma — moh Adi antarangga tathA nokarma — sharIrAdi bahirangga, Atma-tiraskArI (AtmAkA tiraskAr karanevAle) pudgal-pariNAm hain’ isaprakAr vastuke abhedase jab tak anubhUti hai tab tak AtmA apratibuddha hai; aur jab kabhI, jaise rUpI darpaNakI sva-parake AkArakA pratibhAs karanevAlI svachchhatA hI hai aur uShNatA tathA jvAlA agnikI hai isIprakAr arUpI AtmAkI to apaneko aur parako jAnanevAlI gnAtRutA hI hai aur karma tathA nokarma pudgalake hain, isaprakAr svata athavA paropadeshase jisakA mUl bhedavignAn hai aisI anubhUti utpanna hogI tab hI (AtmA) pratibuddha hogA