યો હિ નામ ફલદાનસમર્થતયા પ્રાદુર્ભૂય ભાવકત્વેન ભવન્તમપિ દૂરત એવ તદનુવૃત્તેરાત્મનો ભાવ્યસ્ય વ્યાવર્તનેન હઠાન્મોહં ન્યક્કૃત્યોપરતસમસ્તભાવ્યભાવકસંક રદોષત્વેનૈકત્વે ટંકોત્કીર્ણં વિશ્વસ્યાપ્યસ્યોપરિ તરતા પ્રત્યક્ષોદ્યોતતયા નિત્યમેવાન્તઃપ્રકાશમાનેનાનપાયિના સ્વતઃસિદ્ધેન પરમાર્થસતા ભગવતા જ્ઞાનસ્વભાવેન દ્રવ્યાન્તરસ્વભાવભાવિભ્યઃ સર્વેભ્યો ભાવાન્તરેભ્યઃ પરમાર્થ- તોઽતિરિક્તમાત્માનં સંચેતયતે સ ખલુ જિતમોહો જિન ઇતિ દ્વિતીયા નિશ્ચયસ્તુતિઃ .
એવમેવ ચ મોહપદપરિવર્તનેન રાગદ્વેષક્રોધમાનમાયાલોભકર્મનોકર્મમનોવચનકાય- સૂત્રાણ્યેકાદશ પંચાનાં શ્રોત્રચક્ષુર્ઘ્રાણરસનસ્પર્શનસૂત્રાણામિન્દ્રિયસૂત્રેણ પૃથગ્વ્યાખ્યા- તત્વાદ્વયાખ્યેયાનિ . અનયા દિશાન્યાન્યપ્યૂહ્યાનિ .
ગાથાર્થ : — [યઃ તુ ] જો મુનિ [મોહં ] મોહકો [જિત્વા ] જીતકર [આત્માનમ્ ] અપને આત્માકો [જ્ઞાનસ્વભાવાધિકં ] જ્ઞાનસ્વભાવકે દ્વારા અન્યદ્રવ્યભાવોંસે અધિક [જાનાતિ ] જાનતા હૈ [તં સાધું ] ઉસ મુનિકો [પરમાર્થવિજ્ઞાયકાઃ ] પરમાર્થકે જાનનેવાલે [જિતમોહં ] જિતમોહ [બ્રુવન્તિ ] કહતે હૈં .
ટીકા : — મોહકર્મ ફલ દેનેકી સામર્થ્યસે પ્રગટ ઉદયરૂપ હોકર ભાવકપનેસે પ્રગટ હોતા હૈ, તથાપિ તદનુસાર જિસકી પ્રવૃત્તિ હૈ ઐસા જો અપના આત્મા ભાવ્ય, ઉસકો ભેદજ્ઞાનકે બલ દ્વારા દૂરસે હી અલગ કરનેસે ઇસપ્રકાર બલપૂર્વક મોહકા તિરસ્કાર કરકે, સમસ્ત ભાવ્યભાવક- સંકરદોષ દૂર હો જાનેસે એકત્વમેં ટંકોત્કીર્ણ (નિશ્ચલ) ઔર જ્ઞાનસ્વભાવકે દ્વારા અન્યદ્રવ્યોંકે સ્વભાવોંસે હોનેવાલે સર્વ અન્યભાવોંસે પરમાર્થતઃ ભિન્ન અપને આત્માકા જો (મુનિ) અનુભવ કરતા હૈ વહ નિશ્ચયસે જિતમોહ (જિસને મોહકો જીતા હૈ ઐસા) જિન હૈં . કૈસા હૈ વહ જ્ઞાનસ્વભાવ ? ઇસ સમસ્ત લોકકે ઉપર તિરતા હુઆ, પ્રત્યક્ષ ઉદ્યોતરૂપસે સદૈવ અન્તરઙ્ગમેં પ્રકાશમાન, અવિનાશી, અપનેસે હી સિદ્ધ ઔર પરમાર્થસત્ ઐસા ભગવાન જ્ઞાનસ્વભાવ હૈ .
ઇસપ્રકાર ભાવ્યભાવક ભાવકે સંકરદોષકો દૂર કરકે દૂસરી નિશ્ચયસ્તુતિ હૈ .
ઇસ ગાથાસૂત્રમેં એક મોહકા હી નામ લિયા હૈ; ઉસમેં ‘મોહ’ પદકો બદલકર ઉસકે સ્થાન પર રાગ, દ્વેષ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, કર્મ, નોકર્મ, મન, વચન, કાય રખકર ગ્યારહ સૂત્ર વ્યાખ્યાનરૂપ કરના ઔર શ્રોત્ર, ચક્ષુ, ઘ્રાણ, રસન તથા સ્પર્શન — ઇન પાંચકે સૂત્રોંકો ઇન્દ્રિયસૂત્રકે દ્વારા અલગ વ્યાખ્યાનરૂપ કરના; ઇસપ્રકાર સોલહ સૂત્રોંકો ભિન્ન-ભિન્ન
૭૦