સ્વયમુપલભ્યમાનત્વાત્ . ન ખલ્વર્થક્રિયાસમર્થઃ કર્મસંયોગો જીવઃ કર્મસંયોગાત્ ખટ્વાશાયિનઃ પુરુષસ્યેવાષ્ટકાષ્ઠસંયોગાદતિરિક્તત્વેનાન્યસ્ય ચિત્સ્વભાવસ્ય વિવેચકૈઃ સ્વયમુપલભ્યમાનત્વાદિતિ .
સ્વયમપિ નિભૃતઃ સન્ પશ્ય ષણ્માસમેકમ્ .
નનુ કિમનુપલબ્ધિર્ભાતિ કિંચોપલબ્ધિઃ ..૩૪..
ભાવાર્થ : — ચૈતન્યસ્વભાવરૂપ જીવ, સર્વ પરભાવોંસે ભિન્ન, ભેદજ્ઞાનિયોંકે ગોચર હૈં; ઇસલિએ અજ્ઞાની જૈસા માનતે હૈં વૈસા નહીં હૈ ..૪૪..
યહાઁ પુદ્ગલસે ભિન્ન આત્માકી ઉપલબ્ધિકે પ્રતિ વિરોધ કરનેવાલે ( – પુદ્ગલકો હી આત્મા જાનનેવાલે) પુરુષકો (ઉસકે હિતરૂપ આત્મપ્રાપ્તિકી બાત કહકર) મિઠાસપૂર્વક (ઔર સમભાવસે) હી ઇસપ્રકાર ઉપદેશ કરના યહ કાવ્યમેં બતલાતે હૈં : —
શ્લોકાર્થ : — હે ભવ્ય ! તુઝે [અપરેણ ] અન્ય [અકાર્ય-કોલાહલેન ] વ્યર્થ હી કોલાહલ કરનેસે [કિમ્ ] ક્યા લાભ હૈ ? તૂ [વિરમ ] ઇસ કોલાહલસે વિરક્ત હો ઔર [એકમ્ ] એક ચૈતન્યમાત્ર વસ્તુકો [સ્વયમ્ અપિ ] સ્વયં [નિભૃતઃ સન્ ] નિશ્ચલ લીન હોકર [પશ્ય ષણ્માસમ્ ] દેખ; ઐસા છહ માસ અભ્યાસ કર ઔર દેખ કિ ઐસા કરનેસે [હૃદય- સરસિ ] અપને હૃદયસરોવરમેં, [પુદ્ગલાત્ ભિન્નધામ્નઃ ] જિસકા તેજ-પ્રતાપ-પ્રકાશ પુદ્ગલસે ભિન્ન હૈ ઐસે ઉસ [પુંસઃ ] આત્માકી [નનુ કિમ્ અનુપલબ્ધિઃ ભાતિ ] પ્રાપ્તિ નહીં હોતી હૈ [કિં ચ ઉપલબ્ધિઃ ] યા હોતી હૈ ?
ભાવાર્થ : — યદિ અપને સ્વરૂપકા અભ્યાસ કરે તો ઉસકી પ્રાપ્તિ અવશ્ય હોતી હૈ; યદિ પરવસ્તુ હો તો ઉસકી તો પ્રાપ્તિ નહીં હોતી . અપના સ્વરૂપ તો વિદ્યમાન હૈ, કિન્તુ ઉસે ભૂલ રહા હૈ; યદિ સાવધાન હોકર દેખે તો વહ અપને નિકટ હી હૈ . યહાઁ છહ માસકે અભ્યાસકી બાત કહી હૈ ઇસકા અર્થ યહ નહીં સમઝના ચાહિએ કિ ઇતના હી સમય લગેગા . ઉસકી પ્રાપ્તિ તો અન્તર્મુહૂર્તમાત્રમેં હી હો સકતી હૈ, પરન્તુ યદિ શિષ્યકો બહુત કઠિન માલૂમ