ભેદદર્શનાત્ત્રસસ્થાવરાણાં ભસ્મન ઇવ નિઃશંક મુપમર્દનેન હિંસાઽભાવાદ્ભવત્યેવ બન્ધસ્યાભાવઃ . તથા રક્તદ્વિષ્ટવિમૂઢો જીવો બધ્યમાનો મોચનીય ઇતિ રાગદ્વેષમોહેભ્યો જીવસ્ય પરમાર્થતો ભેદદર્શનેન મોક્ષોપાયપરિગ્રહણાભાવાત્ ભવત્યેવ મોક્ષસ્યાભાવઃ .
રાયા હુ ણિગ્ગદો ત્તિ ય એસો બલસમુદયસ્સ આદેસો .
વવહારેણ દુ વુચ્ચદિ તત્થેક્કો ણિગ્ગદો રાયા ..૪૭.. પરમાર્થકા કહનેવાલા હૈ ઇસલિએ, અપરમાર્થભૂત હોને પર ભી, ધર્મતીર્થકી પ્રવૃત્તિ કરનેકે લિએ (વ્યવહારનય) બતલાના ન્યાયસઙ્ગત હી હૈ . પરન્તુ યદિ વ્યવહારનય ન બતાયા જાયે તો, પરમાર્થસે ( – નિશ્ચયનયસે) જીવ શરીરસે ભિન્ન બતાયે જાનેકે કારણ, જૈસે ભસ્મકો મસલ દેનેમેં હિંસાકા અભાવ હૈ ઉસીપ્રકાર, ત્રસસ્થાવર જીવોંકો નિઃશંકતયા મસલ દેને – કુચલ દેને (ઘાત કરને)મેં ભી હિંસાકા અભાવ ઠહરેગા ઔર ઇસ કારણ બન્ધકા હી અભાવ સિદ્ધ હોગા; તથા પરમાર્થકે દ્વારા જીવ રાગદ્વેષમોહસે ભિન્ન બતાયે જાનેકે કારણ, ‘રાગી, દ્વેષી, મોહી જીવ કર્મસે બઁધતા હૈ ઉસે છુડાના’ — ઇસપ્રકાર મોક્ષકે ઉપાયકે ગ્રહણકા અભાવ હો જાયેગા ઔર ઇસસે મોક્ષકા હી અભાવ હોગા . (ઇસપ્રકાર યદિ વ્યવહારનય ન બતાયા જાય તો બન્ધ-મોક્ષકા અભાવ ઠહરતા હૈ .)
ભાવાર્થ : — પરમાર્થનય તો જીવકો શરીર તથા રાગદ્વેષમોહસે ભિન્ન કહતા હૈ . યદિ ઇસીકા એકાન્ત ગ્રહણ કિયા જાયે તો શરીર તથા રાગદ્વેષમોહ પુદ્ગલમય સિદ્ધ હોંગે, તો ફિ ર પુદ્ગલકા ઘાત કરનેસે હિંસા નહીં હોગી તથા રાગદ્વેષમોહસે બન્ધ નહીં હોગા . ઇસપ્રકાર, પરમાર્થસે જો સંસાર-મોક્ષ દોનોંકા અભાવ કહા હૈ એકાન્તસે યહ હી ઠહરેગા . કિન્તુ ઐસા એકાન્તરૂપ વસ્તુકા સ્વરૂપ નહીં હૈ; અવસ્તુકા શ્રદ્ધાન, જ્ઞાન, આચરણ અવસ્તુરૂપ હી હૈ . ઇસલિયે વ્યવહારનયકા ઉપદેશ ન્યાયપ્રાપ્ત હૈ . ઇસપ્રકાર સ્યાદ્વાદસે દોનોં નયોંકા વિરોધ મિટાકર શ્રદ્ધાન કરના સો સમ્યક્ત્વ હૈ ..૪૬..
અબ શિષ્ય પૂછતા હૈ કિ યહ વ્યવહારનય કિસ દૃષ્ટાન્તસે પ્રવૃત્ત હુઆ હૈ ? ઉસકા ઉત્તર કહતે હૈં : —
૯૬