પરિભાષણે’ ધાતુસે પરિભાષણ કિયા હૈ . ઉસકા આશય ઇસપ્રકાર સૂચિત હોતા હૈ કિ ચૌદહ પૂર્વોંમેંસે જ્ઞાનપ્રવાદ નામક પાઁચવેં પૂર્વમેં બારહ ‘વસ્તુ’ અધિકાર હૈં; ઉનમેં ભી એક એકકે બીસ બીસ ‘પ્રાભૃત’ અધિકાર હૈં . ઉનમેંસે દશવેં વસ્તુમેં સમય નામક જો પ્રાભૃત હૈ ઉસકે મૂલસૂત્રોંકે શબ્દોંકા જ્ઞાન પહલે બડે આચાર્યોંકો થા ઔર ઉસકે અર્થકા જ્ઞાન આચાર્યોંકી પરિપાટીકે અનુસાર શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકો ભી થા . ઉન્હોંને સમયપ્રાભૃતકા પરિભાષણ કિયા — પરિભાષાસૂત્ર બનાયા . સૂત્રકી દશ જાતિયાઁ કહી ગઈ હૈં, ઉનમેંસે એક ‘પરિભાષા’ જાતિ ભી હૈ . જો અધિકારકો અર્થકે દ્વારા યથાસ્થાન સૂચિત કરે વહ ‘પરિભાષા’ કહલાતી હૈ . શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ સમયપ્રાભૃતકા પરિભાષણ કરતે હૈં, — અર્થાત્ વે સમયપ્રાભૃતકે અર્થકો હી યથાસ્થાન બતાનેવાલા પરિભાષાસૂત્ર રચતે હૈં .
આચાર્યને મંગલકે લિએ સિદ્ધોંકો નમસ્કાર કિયા હૈ . સંસારીકે લિએ શુદ્ધ આત્મા સાધ્ય હૈ ઔર સિદ્ધ સાક્ષાત્ શુદ્ધાત્મા હૈ, ઇસલિએ ઉન્હેં નમસ્કાર કરના ઉચિત હૈ . યહાઁ કિસી ઇષ્ટદેવકા નામ લેકર નમસ્કાર ક્યોં નહીં કિયા ? ઇસકી ચર્ચા ટીકાકારને મંગલાચરણ પર કી હૈ, ઉસે યહાઁ ભી સમઝ લેના ચાહિએ . સિદ્ધોંકો ‘સર્વ’ વિશેષણ દેકર યહ અભિપ્રાય બતાયા હૈ કિ સિદ્ધ અનન્ત હૈં . ઇસસે યહ માનનેવાલે અન્યમતિયોંકા ખણ્ડન હો ગયા કિ ‘શુદ્ધ આત્મા એક હી હૈ’ . ‘શ્રુતકેવલી’ શબ્દકે અર્થમેં (૧) શ્રુત અર્થાત્ અનાદિનિધન પ્રવાહરૂપ આગમ ઔર કેવલી અર્થાત્ સર્વજ્ઞદેવ કહે ગયે હૈં, તથા (૨) શ્રુત-અપેક્ષાસે કેવલી સમાન ઐસે ગણધરદેવાદિ વિશિષ્ટ શ્રુતજ્ઞાનધર કહે ગયે હૈં; ઉનસે સમયપ્રાભૃતકી ઉત્પત્તિ બતાઈ ગઈ હૈ . ઇસપ્રકાર ગ્રન્થકી પ્રમાણતા બતાઈ હૈ, ઔર અપની બુદ્ધિસે કલ્પિત કહનેકા નિષેધ કિયા હૈ . અન્યવાદી છદ્મસ્થ (અલ્પજ્ઞ) અપની બુદ્ધિસે પદાર્થકા સ્વરૂપ ચાહે જૈસા કહકર વિવાદ કરતે હૈં, ઉનકા અસત્યાર્થપન બતાયા હૈ .
ઇસ ગ્રન્થકે અભિધેય, સમ્બન્ધ ઔર પ્રયોજન તો પ્રગટ હી હૈં . શુદ્ધ આત્માકા સ્વરૂપ અભિધેય (કહને યોગ્ય) હૈ . ઉસકે વાચક ઇસ ગ્રન્થમેં જો શબ્દ હૈં ઉનકા ઔર શુદ્ધ આત્માકા વાચ્યવાચકરૂપ સમ્બન્ધ હૈ સો સમ્બન્ધ હૈ . ઔર શુદ્ધાત્માકે સ્વરૂપકી પ્રાપ્તિકા હોના પ્રયોજન હૈ ..૧..
પ્રથમ ગાથામેં સમયકા પ્રાભૃત કહનેકી પ્રતિજ્ઞા કી હૈ . ઇસલિએ યહ આકાંક્ષા હોતી હૈ કિ સમય ક્યા હૈ ? ઇસલિએ પહલે ઉસ સમયકો હી કહતે હૈં : —
સ્થિત કર્મપુદ્ગલકે પ્રદેશોં, પરસમય જીવ જાનના ..૨..